Return to flip book view

Message ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΘ ε α τ ρ ο π α ι δ α γ ω γ ι κ όπ ρ ό γ ρ α μ μ α β α σ ι σ μ έ ν οσ τ η δ ι α π λ α σ τ ι κ ήπ α ι δ α γ ω γ ι κ ή μ έ θ ο δ οτ ο υ Ξ ε ν ό π ο υ λ ο υκ α ι τ ι ς τ ε χ ν ι κ έ ςτ ο υ Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύΔ ρ ά μ α τ ο ςΜΟΥΣΕΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΞΕΝΟΠΟΥΛΕΙΟΥ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

Κείμενα φυλλαδίου:Βασιλική ΓκούγιαΑικατερίνη ΔεμέτηΕυφροσύνη ΛάζουΕπιμέλεια φυλλαδίου - Φωτογραφίες:Ιωάννης-Πορφύριος ΚαποδίστριαςΨηφιοποιημένο υλικό από το Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου:Δημητρία ΡαφτοπούλουΟργάνωση: Στέλλα Αντιόχου

συνομιλούν με τον Γρηγόριο μυστικά του ‘τότε’ και του ‘τώρα’ «Οι μαθητές της Ζακύνθουστο Σαλόνι της Διάπλασης»μοιράζοντας Ξενόπουλο

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1867 στην Κωνσταντινούπολη,από πατέρα Ζακυνθινό και μητέρα Πολίτισσα. Τα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια ταέζησε στη Ζάκυνθο, στο σπίτι της οδού Λισγαρά, όπου πρωτογνώρισε τον κόσμο,αγάπησε τη φύση και λάτρεψε τον άνθρωπο! Το 1883 πήγε στην Αθήνα να σπουδάσειφυσικομαθηματικά και αργότερα, το 1892 εγκαταστάθηκε μόνιμα και συνέχισε εκεί τοεπαγγελματικό πλέον συγγραφικό του έργο! Στην Αθήνα επίσης έκανε δύο γάμους καιαπέκτησε τρεις κόρες. Πέθανε το 1951.Υπήρξε συγγραφέας πολυγραφότατος και πολύπλευρος, μα πάνω από όλα ένας σπάνιοςάνθρωπος! Έγραψε και πολλά έργα και πολλά είδη- γι’ αυτό τον ονομάσανε «δεκαθλητήτου λόγου» ,«πλάστη είδους» και «άνθρωπο-ορχήστρα». Δούλεψε σκληρά ολόκληρη τηζωή του 10-12 ώρες την ημέρα και μέσα από το έργο του χαρακτηρίστηκε ως: Πατέρας του Νεοελληνικού Αστικού Μυθιστορήματος Ιδρυτής του Νεοελληνικού ΘεάτρουΠρωτοπόρος παιδαγωγός-λογοτέχνης/ Πατέρας της Ελληνικής Παιδικής Λογοτεχνίας Θεμελιωτήςτης Σύγχρονης Επιστημονικής ΚριτικήςΥπήρξε ο μοναδικός συγγραφέας, που στους δύσκολους καιρούς που έζησε-ανάμεσα σεδύο πολέμους- κατάφερε ένα διπλό άθλο: και αυτός να ζήσει μόνο από τη συγγραφή, καιτα έργα του να διαβαστούν και να αγαπηθούν από τον ελληνικό λαό , όσο κανενός άλλου! Όλη του τη ζωή την κατηύθυνε –όπως λέει ο ίδιος-ο ΧΡΗΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΟΚΥΡΑΣ:«Πρώτον να δημιουργήσης νεοελληνικό αστικό μυθιστόρημα. Δεύτερο,ν’ αναμορφώσηςτο Νεοελληνικό Θέατρο .Τρίτο, να πλάσης μιαν απλή λογοτεχνική γλώσσα , που νατηδιαβάζη όλος ο κόσμος, κι όχι μόνοι οι γραμματισμένοι , όπως τη σημερινή. Τέταρτο,ναεγκαινιάσηςμιαν αληθινή, δίκαιη , αμερόληπτη Κριτική και Πέμπτο, να εργαστείς και σανπαιδαγωγός λογοτέχνης και να θεμελιώσης με τη γλώσσα που είπαμε ,μια καινούργιαπαιδική λογοτεχνία.»Γ. Ξενόπουλος, ‘Η Ζωή μου σαν παραμύθι’,1947Ο ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ

Άρια Κομιανού, “Γρηγόριος Ξενόπουλος”, χαρακτικό, 1999,, Δωρεά της ιδίας στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου

«Η Διάπλασις των Παίδων» είναι ένα παιδικό περιοδικό που εκδιδόταν από το 1879 έως το1951, στο οποίο ο Ξενόπουλος υπήρξε αρχικά συνεργάτης και στη συνέχεια από το 1896,αρχισυντάκτης και από το 1941 έως το 1948, διευθυντής, και το οποίο σκοπό είχε ναδιαμορφώσει στα παιδιά και στους νέους «ήθος», «χαρακτήρα» και «ψυχή», μέσα απόαναγνώσματα, επιστολές ,συγγραφή δικών τους κειμένων,ασκήσεις, λογοτεχνικούςδιαγωνισμούς και διάλογο. « Αγαπώ τα παιδιά! Λατρεύω τους νέους! Έγραψα έργα πολλά και διάφορα, από τα 15 μουχρόνια ξεκινώντας… Με είπαν πατέρα του Νεοελληνικού Μυθιστορήματος καιδημιουργό τουΝεοελληνικού Θεάτρου. Αλλά για τίποτα δεν καυχιέμαι περισσότερο , παρά για την εργασία μουστη «Διάπλαση των Παίδων»! Γιατί η Διάπλαση δεν είναι ένα απλό περιοδικό! Είναι ένα νέο«Σχολείο» και όπως θα’ πρεπε να’ ναι ο κύριος , ο πρώτος σκοπός του σχολείου, έτσι και ο δικόςτης σκοπός,δεν είναι τα «γράμματα», η γυμνή σοφία, η ξερή πολυμάθεια! Σκοπός της είναι τοήθος, ο χαρακτήρας και η ψυχή, το «τέρπειν άμα και διδάσκειν!». Η αρετή είναι η αρχή τηςσοφίας και ο γραμματισμένος διαφέρει από τον αγράμματο, κυρίως σε τούτο: γιατί είναικαλύτερος άνθρωπος!»«Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ»Το 1891 δημοσιεύεται στη « Διάπλαση των Παίδων» το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα μεκοινωνικό περιεχόμενο, βγαλμένο από την καρδιά του συγγραφέα: «Η Αδελφούλα μου». Τοέργο αυτό είναι αφιερωμένο στη μικρή του αδερφή, Αικατερίνη, η οποία γεννήθηκε όταν εκείνοςήταν 12 χρονών και την οποία λάτρεψε κυριολεκτικά. Το γράφει στη γλώσσα της καρδιάς , τηΔημοτική και εγκαινιάζει μ΄ αυτό και την είσοδο της Δημοτικής στην παιδική λογοτεχνία και τοβάφτισμά του στην Παιδαγωγική της Διάπλασης!«Στη ζωή δεν αξίζει τίποτα περισσότερο από την καλοσύνη! Γι’ αυτό και οι καλοί άνθρωποι είναιπολύ πιο σπάνιοι από τους σοφούς…! Κι εγώ για τούτο προσπάθησα πάντα: να διαλύσω τιςπλάνες και τις προλήψεις, να εμπνεύσω στους νέους ευγενικά αισθήματα , να τους εμφυτεύσωορθές ιδέες και να τους πλουτίσω ακόμη και με γνώσεις. Πιστεύω ότι κατάφερα να κάνω ό,τιονειρεύτηκα: Να γίνω συγγραφέας-παιδαγωγός , που θα πλάσει μια γλώσσα απλή λογοτεχνική ,για να είναι από όλους κατανοητή, ακόμα και από τα παιδιά!»

Η ΔΙΑΠΛΑΣΗ δεν είναι ένα απλό περιοδικό, είναιμια ολόκληρη οικογένεια προσωποποιημένη: «Ημαμά- η κυρία Διάπλαση, με τις κόρες της-άπειρες τον αριθμό, ο ψυχογιός της οικογένειας-ο Ανανίας , η μαγείρισσα-η «Κυρα- Μάρθα» πουέγραφε τα αναγνώσματα για ‘πολύ μικρά παιδιά’και ο σοβαρός, μετρημένος, αξιοπρεπής «κύριοςΦαίδων». Όλοι αυτοί στέκονται δίπλα στο παιδίγια να λύσουν τα προβλήματα και τις ανησυχίεςτου. (Θ. Δ. Φραγκόπουλος, Η κυρία Διάπλασις’Περ.Ν.Εστία,1979)ΣΤΙΣ ΚΥΡΙΑΚΕΣ, η μητέρα Διάπλαση διατυπώνειμια ερώτηση και τα διαπλασσόπουλα-συνδρομητές καλούνται να απαντήσουν με ταψευδώνυμά τους. Με τη βοήθεια του σοφούΑνανία και τα επεισόδια του κατεργάρη Πιπίνου,επιλέγονται οι καλύτερες απαντήσεις καιβραβεύονται!Το πρώτο αυτό μυθιστόρημα ήταν η πόρτα απ’ όπου ο Ξενόπουλος μπήκε στον κόσμοτων παιδιών.Στο περιοδικό της Διάπλασης , οΞενόπουλος αναλαμβάνει τα πάντα: επιλέγειπαιδαγωγικά μυθιστορήματα, γράφει επιστολές, προτρέπει τα παιδιά να γράψουν δικάτους κείμενα με ψευδώνυμα και τους δίνει συμβουλές, απαντάει στα γράμματά τους καιτα καλεί να συμμετάσχουν στη σελίδα συνεργασίας συνδρομητών- όπου αναπτύσσουνδιάλογο μεταξύ τους- και στα ερωτήματα των «Κυριακών της Διάπλασης» , όπουυπάρχουν βραβεία για όσους απαντήσουν «ειλικρινά» και «ευφάνταστα»! «Εγώ έπρεπε να γράφω όλο το φυλλάδιο. Διάβαζα και απαντούσα στα γράμματα τωνπαιδιών (και δεν ήταν και λίγα: ελάμβανα 500 έως 1000 την ημέρα!) -Διόρθωνα καισυναρμολογούσα τις Ασκήσεις και διάλεγα τα Παιδικά Πνεύματα. Αλλά η κυριότερηκαινοτομία μου ήτανοι Αθηναϊκαί Επιστολαί του Φαίδωνος. Μ΄αυτό το ψευδώνυμο καιυπό τύπου επιστολής: «Αγαπητοί μου… Σας ασπάζομαι, Φαίδων», άρχισα από το 1896 να γράφω ένα παιδικό χρονογράφημακάθε εβδομάδα με θέματα επίκαιρα και διδάγματα ηθικά! Για την προσφορά μου αυτήκυρίως τιμήθηκα το 1931 από την Ακαδημία Αθηνών με τον τίτλο του Ακαδημαϊκού!» (Γ. Ξενόπουλος, ‘Η Ζωή μου σαν μυθιστόρημα’,εκδ. Αδ. Βλάσση, 1984)

Φωτογραφία από την παράσταση στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θεσσαλονίκη, Β΄ περίοδος 1962-1963.Πρώτη παράσταση Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 1962. Στο ρόλο της Βαλέραινας η μεγάλη κυρία του ελληνικού θεάτρου ΚΥΒΕΛΗ.Δωρεά του Θεατρικού Μουσείου και του Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου στο Μουσείο ΓρηγορίουΞενόπουλου.

«Οι μαθητές της Ζακύνθου συνομιλούνμε τον Γρηγόριο Ξενόπουλομοιράζοντας μυστικάτου ‘τότε’ και του ‘τώρα’ στο Σαλόνι της Διάπλασης»Ένα θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα βασισμένο στηδιαπλαστική παιδαγωγική μέθοδο του Ξενόπουλουκαι τις τεχνικές του Εκπαιδευτικού Δράματος,το οποίο θα υλοποιηθεί στο σπίτι του συγγραφέα –σημερινό Μουσείο Ξενόπουλου– και θα εκτυλιχτεί γύρω από ένα θεατρικό δρώμενο-απόσπασμα από το έργο ζωής του: «Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας» ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ:Δ΄-Ε΄-ΣΤ΄τάξη Δημοτικού- Όλες οι τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ: 25-40ΤΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΤΟΧΟΙ: Να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με το πνεύμα , το έργο και τη διαπλαστική παιδαγωγικήμέθοδο του Γρηγόριου Ξενόπουλου, μέσα στο ίδιο του το σπίτι.Να περιηγηθούν στο Μουσείο Ξενόπουλου και στη Βιβλιοθήκη και να ασχοληθούν με ταέργα του Ξενόπουλου ως μικροί δημιουργοί και συνεργάτες.Να γνωρίσουν τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επηρέασαν τις επιλογές και τιςπράξεις των ανθρώπων σε άλλες εποχές και να τις συγκρίνουν με τη δική τους.Να προβληματιστούν πάνω στο δίλημμα: Ιδανικά ή ανάγκη;Να συμμετάσχουν ενεργά στην ιστορία του σπιτιού της κοντέσσας Βαλέραινας και ναβοηθήσουν στη λύση του προβλήματος μέσα από τις διαδραστικές τεχνικές τουΕκπαιδευτικού Δράματος και τους ρόλους των «Συνεργατών της Διάπλασης» και του«Παυλάκη».Να εξασκηθούν στην καλλιέργεια «συνεργατικού ήθους, χαρακτήρα και ψυχής» όπως ηπαιδαγωγική του Ξενόπουλου για το ρόλο του σχολείου υπαγόρευε. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΟΥΝ:Φωνές στο κεφάλι - Διάδρομος της συνείδησηςΑνακριτική Καρέκλα- ΣυνεντεύξειςΠαγωμένες εικόνεςΘέατρο της Αγοράς

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΠΛΑΣΗΣΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤο παρόν εκπαιδευτικό πρόγραμμα βασίζεται στη Διαπλαστική Παιδαγωγική μέθοδο τουΞενόπουλου, όπως αυτή εκφράστηκε και υλοποιήθηκε για χρόνια , μέσα από το περιοδικότης Διάπλασης και συγκεκριμένα μέσα από τη λογοτεχνική καινοτομία του: «ΟΙ ΚΥΡΙΑΚΕΣΤΗΣ ΔΙΑΠΛΑΣΗΣ». Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, ο Ξενόπουλος -κατευθυνόμενος από τοένστικτο και την αγάπη του για τα παιδιά- προσπαθούσε να βοηθήσει το κάθε παιδί-αναγνώστη, να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση,τις αξίες και τους συνανθρώπους του.Οι ‘Κυριακές της Διάπλασης’ ήταν μια καινοτομία, όπου τα παιδιά έπρεπε να απαντήσουν σεκάποιες ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ, η απάντησή τους δε, έπρεπε να’ ναι λιγόλογη και εντόςθέματος, έξυπνη, ειλικρινής και πρωτότυπη. Οι καλύτερες απαντήσεις βραβεύονταν στοφύλλο της Κυριακής. Ο συγγραφέας ωστόσο, με την αμέτρητη ευγένεια που τον διέκρινε καιγια να μη στενοχωρήσει τους μικρούς του φίλους, που οι απαντήσεις τους δε θαδιακρίνονταν, επινοούσε πάντα ένα επεισόδιο καταστροφής κάποιων επιστολών, κι έτσιπετύχαινεμια κάποια παρηγοριά.‘Το κριτήριο της ιδανικής απάντησης:«Εκείνη που θα συνδυάσει τα δύο μεγάλα προτερήματα: την χάριν, την φαιδρότητα της εκφράσεως, με την αλήθεια,την ειλικρίνειαν της εξομολογήσεως»’Ακολουθώντας τη δομή των Κυριακών της Διάπλασης και συνδυάζοντάς την με μιαγνήσια Αθηναϊκή Επιστολή του συγγραφέα της 5ης Σεπτέμβρη 1925 με τίτλο «ΤΟΚΟΥΡΕΛΟΧΑΡΤΟ» και θέματις ανθρώπινες αξίες, απευθύνουμε κι εμείς το πρώτο βασικόερώτημα του προγράμματος στους μαθητές και τις μαθήτριες που θα συμμετάσχουν.1o ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:«ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΤΕΡΟ ΑΓΑΘΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΣΑΣ;»

Γρηγόριος Ξενόπουλος:«Η ιστορία πλάστηκε καλά».«Από τότε που ο Χρηστομάνος, στο θέατρο του Διονύσου μας ζήτησε κι έργα για το ίδρυμά του,λογάριαζα να γράψω κάτι που να μη μοιάζειμε τ’ άλλα. Και δε βρήκα καλύτερο, παρά ναδραματοποιήσω ένα μικρό μου διήγημα, το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας. Η μητέρα μου είχε μάθει από την πεθερά της να κάνει μία σκόνη για τη «θέλα» των ματιών και τηνόρκισε να τη δίνει πάντα χάρισμα, για την ψυχή της. Για πολλά χρόνια, η μητέρα μου κράτησε τονόρκο της και, μικρός, τη θυμούμαι να κοπανίζει σουπιοκόκαλα που τα φύλαγε ξεπίτηδες, και ν’ανακατεύει τη σκόνη τους με ψιλή ζάχαρη, κάνοντας, ή αφήνοντας να πιστεύεται, πως πρόσθετεστο μίγμα και κάτι κρυφό – το «μυστικό» της- ενώ, καθώς μου φανέρωσε αργότερα, τα μόνασυστατικά του γιατρικού ήταν το σουπιοκόκαλο κι η ζάχαρη. Θυμούμαι επίσης που έρχονταν στοσπίτι άρρωστοι – παιδιά συνήθως, που τα μάτια τους ήταν παραμορφωμένα από μια ασπρογάλαζηκηλίδα- και τους έδινε τη σκόνη αφού τους έδειχνε η ίδια τη χρήση της, μα ποτέ δε δεχόταν, όχιχρήματα, μα ούτε τα δώρα που τα έστελναν. «Το κάνω για ψυχικό», έλεγε. Πώς τώρα, έπαψε στοτέλος να κάνει τη σκόνη της και σε καμία νύφη της δε νοιάστηκε να φανερώσει το μυστικό της, γιανα μείνει στην οικογένεια, δεν εξέτασα ποτέ. Υποθέτω μόνο πως, σαν έξυπνη και γραμματισμένη γυναίκα, η μητέρα μου θα κατάλαβε- μπορείνα ρώτησε και κανένα γιατρό-πως το γιατρικό της δεν ήταν παρά ένα «γιατροσόφι», χωρίς αξία, καιτο παράτησε, βέβαιη πως ο Θεός θα τη συγχωρούσε για την αθέτηση ενός όρκου, που η τήρησήτου, κι αν δεν έβλαφτε τον κόσμο, σίγουρα δεν τον ωφελούσε. Αυτή μόνο τη βάση είχα. Όλα όσα βάζω στο διήγημα και στο δράμα, είναι φαντασία. Αλλά νομίζωπως η ιστορία πλάστηκε καλά». «Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα», από τη β΄ έκδοση των Απάντων Μπίρη, 1972, σελ. 325-326Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας, 1953, Εθνικό Θέατρο. Σκηνοθεσία: Αλέξης Σολωμός, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης,Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς Διανομή: Κυβέλη, Θάνος Κωτσόπουλος, Τιτίκα Νικηφοράκη, Μιχάλης Μπούχλης, Βάσω Μεταξά.Δωρεά του Θεατρικού Μουσείο και του Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου.

Κοντέσσα Βαλέραινα:Ο Συγγραφέας για το έργο του.«… Το συνέλαβα νέος, το έγραψα άντρας, το ξανάγραψα μεσόκοπος, το τελείωσα σχεδόνγέρος. Είναι το έργο όλης μου της ζωής. Ό,τι μ’ αρέσει προπάντων σ’ αυτό, είναι η ευγένεια κι η πρωτοτυπία του μύθου, -ποτέ μου δενξαναβρήκα θέμα παρόμοιο ούτε στη Φιλολογία μας υπάρχει, ούτε στο ξένο Θέατρο θαμπορούσε κανείς να βρει εύκολα κάτι που τα του μοιάζει,- κι η αυστηρότης, η συμμετρία τηςδραματικής μορφής. Είναι κάτι βαθιά Ζακυνθινό, μα συγχρόνως και βαθιά Ελληνικό. Καιμπόρεσα να το σφικτοδέσω, να το βάλω όλο σε μια μεγάλη πράξη, χωρισμένη απλά καιφυσικά σε τρία μικρά μέρη, γιατί το δράμα αρχίζει το πρωί, στον ίδιο πάντα τόπο, τελειώνει τοβράδυ. Εκείνο που λέμε «σκηνική οικονομία» σε κανένα μου έργο δε φαίνεται τελειότερο· καιμπορεί κανείς να προσέξει μόνο στα μπαινοβγάλματα των προσώπων στη σκηνή που είναι οσκόπελος όχι μόνο των αρχαρίων… Έπειτα δεν έχει ούτε μια λέξη παραπάνω, που να μη χρειάζεται δηλαδή απολύτως στηνεξέλιξη του μύθου, στην πρόοδο του δράματος και συγχρόνως στο χαρακτηρισμό τωνπροσώπων. Όλ’ αυτά χωρίς περιττό στολίδι, χωρίς θεατρικό κόλπο κανένα. «Με τα λιτότεραδραματικά μέσα», παρατηρεί ένας κριτικός. …Μα κι η παραμικρή λεπτομέρεια είναι έτσι μελετημένη, όσο κι η κυρία γραμμή... …Αλλά το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας το παρουσιάζω και σαν έργο διδακτικό,καρποφόρο, όπως τ’ ονόμασε ένας δημοσιογράφος· σαν «πατριωτικό» με την αληθινήσημασία της λέξης… Αν οι Κυβερνητικοί και οι Σωματειακοί Σύμβουλοι ήταν σοφότεροι, πρακτικότεροι να πωκαλύτερα, την Κοντέσσα Βαλέραινα θα διάλεγαν να πατρονάρουν, ώστε να την ιδεί στοΘέατρο κόσμος πολύς και να μάθει απ’ αυτή πώς πολεμά και πώς πεθαίνει στην ανάγκη οανώτερος άνθρωπος για τη συνείδησή του, τον όρκο του, την τιμή του, το Ιδανικό του». Από τον Πρόλογο του 1918, στο θεατρικό πρόγραμμα της παράστασης του ΕΘΝΙΚΟΥΘΕΑΤΡΟΥ, 60η θεατρική περίοδος, 1991-1992, Αρχείο Μουσείου Γρηγορίου Ξενόπουλου.

1.Φωτογραφία από την παράσταση στο Δημοτικό Θέατρο Κρήτης, Περίοδος Ε΄, 1987-1988. Σκηνοθεσία:Τηλέμαχος Μονδατσάκης, Σκηνικά-Κοστούμια: Τηλέμαχος Σαριδάκης. Διανομή: Μαρούλα Ρώτα(Βαλέραινα), Τζένη Σκαρλάτου (Τασία), Τάκης Λιατζιβίρης (Μανώλης) Δωρεά του Θεατρικού Μουσείου -Κέντρου Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΑΛΟΝΙ ΤΟΥ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στην τάξη ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝΟ/Η Δάσκαλος/α – Καθηγητής/τρια ενημερώνει τα παιδιά για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα καιότι σε λίγες μέρες θα επισκεφτούν το σπίτι του Γρηγορίου Ξενόπουλου, όπου σήμεραφιλοξενείταιη βιβλιοθήκη και προσωρινά το τμήμα ενός νηπιαγωγείου. Στη συνέχεια, καλό είναινα δώσει ορισμένες πληροφορίες για την προσφορά και το έργο του συγγραφέα και τηδιαπλαστική παιδαγωγική του μέθοδο, σύμφωνα με την οποία ο Ξενόπουλος ήθελε να διαπλάσειτον χαρακτήρα των παιδιών και να τους δώσει συμβουλές για μια ενάρετη ζωή μέσα απόδιάλογο, αλληλεπίδραση και παιχνίδι ρόλων. Για τον ίδιο λόγο τους έστελνε και γράμματα –επιστολές με συγκεκριμένα μηνύματα. Έτσι και στο πρόγραμμά μας, θα φανταστούμε ότι είμαστε στο ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΤΗΣΔΙΑΠΛΑΣΗΣ (ΜΙΑΣ ΣΟΦΗΣ ΚΥΡΙΑΣ) ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΠΟΛΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΑΖΗΤΗΣΕΙ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ ΝΑ ΤΑ ΛΥΣΕΙ. ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΣΤΕΛΝΕΙ ΠΡΙΝ ΜΑΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΟΥ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑΑΠΑΝΤΗΣΟΥΝ . 2η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στην τάξη ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΤΟΥ ΦΑΙΔΩΝΑ:«ΤΟ ΚΟΥΡΕΛΟΧΑΡΤΟ» (Παράρτημα Ι) Ο/Η Δάσκαλος/α – Καθηγητής/τρια ή τα παιδιά διαβάζουν την επιστολή του Φαίδωνα «ΤΟΚΟΥΡΕΛΟΧΑΡΤΟ» που αν και γράφτηκε στις 5.9.1925 , τόσο το μήνυμα όσο και ο λόγος τηςδιατηρούν αναλλοίωτη τη διαπλαστική τους δύναμη και για τα παιδιά του σήμερα. 3η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στην τάξη ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ:« ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΤΕΡΟ ΑΓΑΘΟ ΣΤΗ ΖΩΗ;»Σε ένα μικρό μπιλιετάκι (¼ Α4) τα παιδιά ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΕΡΩΤΗΣΗ καιΥΠΟΓΡΑΦΟΥΝ ΜΕ ΨΕΥΔΩΝΥΜΟ (ό, τ ι θέλει το καθένα) .Τα χαρτάκια αυτά εσωκλείονταιμυστικά σε μικρό κλειστό φάκελο-ένα για το καθένα - που θα δοθεί από το πρόγραμμα στους/στιςδασκάλους/ες –καθηγητές /τριες, οι οποίοι/ες θα το φέρουν μαζί στην επίσκεψη στο Μουσείο.

«ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΝΤΕΣΣΑΣ ΒΑΛΕΡΑΙΝΑΣ» Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η Τ Ο Υ Ε Ρ Γ Ο ΥΗ κοντέσσα Βαλέραινα, γυναίκα από αρχοντική γενιά, γιατρεύει αφιλοκερδώς και με προθυμίατη «θέλα», δηλαδή τον καταρράκτη, χρησιμοποιώντας ένα γιατρικό, το περιεχόμενο του οποίουκρατούσαν επτασφράγιστο μυστικό οι γυναίκες της οικογένειας. Ο οικονομικός ξεπεσμός τουαρχοντικού Βαλέρη έχει οδηγήσει όμως την οικογένειά της, που αποτελείται από τον γιο τηςΜανώλη, τη νύφη της Τασία και τον εγγονό της Παυλάκη, στη μιζέρια και τη στέρηση.Στριμωγμένοι σε ένα φτωχικό σπίτι, προσπαθούν πλέον να αντεπεξέλθουν με αξιοπρέπεια στιςανάγκες τους. Η Βαλέραινα συλλογίζεται τις περασμένες δόξες και απογοητεύεται με τηντωρινή της κατάντια. Δεν κατορθώνει ούτε καν να εξοικονομήσει όσα χρειάζεται για να φτιάξειτο γιατρικό της. Παρά τη μεγάλη ανάγκη της για χρήματα, η αξιοπρέπειά της δεν της επιτρέπεινα δεχθεί ούτε αμοιβή αλλά ούτε και δώρα από τους ασθενείς της. Ο Μανώλης και η Τασία τηνπιέζουν ψυχολογικά, ζητώντας της επίμονα να αποκαλύψει το μυστικό ώστε να το πουλήσουνσε έναν επιχειρηματία, τον Τζώρτζη Πάπουζα, που θα τους εξασφάλιζε σημαντική οικονομικήανταμοιβή και θα τους έβγαζε από τη μιζέρια. Η κοντέσσα αντιστέκεται σθεναράπροστατεύοντας την τιμή του σπιτιού της και την υπόληψή της. Η πίεση όμως που δέχεται απόόλους είναι τόσο μεγάλη, ώστε στο τέλος κλονίζεται και πείθεται να αποκαλύψει το μυστικό στηνύφη της (στην ουσία δεν υπήρχε καμιά μυστική συνταγή), απαλλάσσοντας την όμως από τοφρικτό όρκο που θα τη δέσμευε να μη το χρησιμοποιήσει για οικονομικά οφέλη. Η ίδια ηκοντέσσα, για να μείνει συνεπής στον όρκο της, αυτοκτονεί.Στην αρχική εκδοχή του έργου, στο διήγημα «Το μυστικό της Βαλέραινας» (1897), του οποίουδιασκευή αποτέλεσε το δράμα, το τέλος ήταν αίσιο. Τόσο το διήγημα όσο και το θεατρικόβασίστηκαν σε μια προσωπική εμπειρία του συγγραφέα, με πρωταγωνίστρια την ίδια του τημητέρα.Η Ε Π Ο Χ Η Τ Ο Υ Ε Ρ Γ Ο Υ Η εποχή του έργου τοποθετείται γύρω στο τέλος του 19ου αιώνα . Είναι η εποχή του ξεπεσμούτης αριστοκρατίας στα Επτάνησα. Οι αριστοκρατικές οικογένειες –ανάμεσά τους και ηοικογένεια των Βαλέρηδων – απολάμβαναν προνόμια γης που είχαν αποκτήσει από τηνΕνετοκρατία (17ος αι.), ότανοι Ενετοί τους προσέφεραν μεγάλη έκταση γης και τίτλουςευγενείας προκειμένου να κρατούν την τύχη του νησιού στα χέρια τους για ίδιον όφελος. ΟιΒαλέρηδες είχαν στηρίξει τους Ενετούς και με δική τους γαλέρα στη ναυμαχία του Λεπάντου. Ημείωση της εξαγωγής της μαύρης σταφίδας μετά την αποχώρηση των Άγγλων από το νησί,που αποτελούσε μεγάλο έσοδο για τους μεγάλους γαιοκτήμονες και οι καταστροφικοί σεισμοίτου 1860 ήταν μερικοί από τους βασικούς λόγους ξεπεσμού της αριστοκρατίας αυτή τηνπερίοδο.

1.Το μονόφυλλο πρόγραμμα (α και β’ όψη), για «Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας»,από το δεύτερο ανέβασμα που έγινε στις 27 Αυγούστου 1918. Βαλέραινα: η ΜαρίκαΚοτοπούλη, δωρεά Διονύση Μουσμούτη στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου.4η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στην τάξη ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΙΙΘΑΝΗ ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ « ΤΟΥ ΜΠΕΝΕΣΤΑΝΤΕ»από τα Ζακυνθινά του Διονυσίου Ρώμα (βιβλιοπωλείο της Εστίας σς. 84-87)(Παράρτημα ΙΙ) Το κείμενο αυτό από τα Ζακυνθινά του Δ. Ρώμα αναπαριστά με γλαφυρότητα τηνκαθημερινή ζωή ενός ξεπεσμένου κόντε στα τέλη του 19ου αιώνα. Προτείνεται γιαανάγνωση και δραματοποίηση στην τάξη πριν την επίσκεψη στο Μουσείο για τηνκαλύτερη κατανόηση της εποχής και των διλημμάτων του έργου.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΑΛΟΝΙ ΤΟΥΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στη ΒιβλιοθήκηΤα παιδιά φτάνουν στο Μουσείο και επισκέπτονται πρώτα τη Βιβλιοθήκη, όπου τους γίνεταιενημέρωση για τα στάδια του προγράμματος.Στη συνέχεια τους ζητείται να υιοθετήσουν τους ΡΟΛΟΥΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΠΛΑΣΗΣκαι ΣΥΝΑΝΤΟΥΝ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑ ΔΙΑΠΛΑΣΗ , η οποία τους καλωσορίζει και τους εκθέτει ΤΟΠΡΩΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ , το οποίο είναι ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ και για να το λύσουν ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΟΥΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠ’ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΓΙΑ ΠΩΛΗΣΗ. 2η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στο Σαλόνι του ΞενόπουλουΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ, ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΠΟΥ ΖΕΙ ΣΤΟ ΕΠΑΝΩ ΠΑΤΩΜΑ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΒΑΛΕΡΗΔΩΝ. Τα παιδιά καλούνται να μπουν κρυφά στο σαλόνι του σπιτιού και να παρακολουθήσουν μιαστιγμή από τη ζωή της ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας των Βαλέρηδων - πουφυλάσσει και ένα πολύ σημαντικό μυστικό- και να προβληματιστούν πάνω στο ερώτημα τηςεπιβίωσής τους και στα διλήμματα που θα δημιουργήσει η σύγκρουση των τριών ηρώων τουέργου.Η ΣΚΗΝΗ ΠΟΥ ΘΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΚΟΝΤΕΣΣΑΣ ΒΑΛΕΡΑΙΝΑΣ , ΤΟΥ ΓΙΟΥ ΤΗΣ ΜΑΝΩΛΗ ΚΑΙ ΤΟΥΕΓΓΟΝΟΥ ΤΗΣ ΠΑΥΛΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ Η ΌΧΙ ΤΗΣ ΜΥΣΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΓΗΣ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΙΚΟΥ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΜΠΟΡΟ ΠΑΠΟΥΖΑ. 3η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στο Σαλόνι του Ξενόπουλου Με μια διαπλαστική – διαδραστική μέθοδο τα παιδιά θα κληθούν να γνωρίσουν καλύτερα ταπρόσωπα της ιστορίας μέσα από μια φανταστική ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με το καθένα απ’αυτά.2o ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:«ΙΔΑΝΙΚΑ Ή ΑΝΑΓΚΗ;»

4η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στο Σαλόνι του Ξενόπουλου Η ΔΙΑΠΛΑΣΗ ζητάει από τα παιδιά να δώσουν τις δικές τους προτάσεις-λύσεις για το οικονομικόπρόβλημα της Οικογένειας των Βαλέρηδων, χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως ΦΩΝΕΣ ΣΤΟΚΕΦΑΛΙ ή ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ και να πάρουν ρόλο στο έργο, παίζοντας τις λύσεις τουςμέσα από μια σκηνή ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ. 5η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ στο Σαλόνι του Ξενόπουλου Η ΒΑΛΕΡΑΙΝΑ μοιράζεται με τα παιδιά τα δικά τους πολυτιμότερα αγαθά ( ανοίγοντας τουςφακέλους με τα μπιλιετακια τους ) και ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΣΥΖΗΤΟΥΝ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ «ΙΔΑΝΙΚΑ Ή ΑΝΑΓΚΗ» . Τέλος , η ΔΙΑΠΛΑΣΗ ευχαριστεί τα ΠΑΙΔΙΑ-ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ για την πολύτιμη βοήθεια.

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΥΛΙΚΟ

Φωτογραφία από το εξώφυλλο προγράμματος για «Το Μυστικό της ΚοντέσσαςΒαλέραινας», Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θεσσαλονίκη, Β΄ περίοδος 1962-1963στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου.

Το εξώφυλλο του θεατρικού προγράμματος τηςπαράστασης του Δημοτικού Θέατρου Κρήτης.

Το εξώφυλλο του θεατρικούπρογράμματος της παράστασης απότο ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, 60η θεατρικήπερίοδος, 1991-1992 στο ΜουσείοΓρηγορίου Ξενόπουλου. Σκηνοθεσία:Γιώργος Μεσσαλάς, Σκηνικά-Κοστούμια: Σάββας Χαρατσίδης. Συντελεστές – διανομή:Άννα Συνοδινού (ΚοντέσσαΒαλέραινα), Όρσολα (Κίτυ Αρσένη),Κόντε Μανώλης (Αντ.Θεοδωρακόπουλος), Κοντέσσα Τασία(Μάνια Τεχριτζόγλου), Παυλάκης(Γιώργος Φρατζεσκάκης), ΤζώρτζηςΠαπούζας (Δημήτρης Τσούτσης)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗΤΟ ΚΟΥΡΕΛΟΧΑΡΤΟ Αθήναι, 5 Σεπτεμβρίου 1925 Ζάκυνθος 20 Νοεμβρίου 2024 Αγαπητοί μου,Στεκόμουν μπροστά στο παράθυρο, κοιτάζοντας μίαν απ' τις παράξενες δυνάμεις αυτών των ημερών, πουδεν ήταν ούτε θερμές πια ούτε φθινοπωρινές ακόμα. Είχαν μαζί και τη χαρούμενη γλύκα των πρώτων και ταζωηρά μα μελαγχολικά χρώματα των δευτέρων. Ο ουρανός ήταν πολύ καθαρός, πολύ γαλανός, και μολονότιέκανε αρκετή ζέστη, η ατμόσφαιρα είχε κάποια κίνηση στα ψηλά, κι ένα αεράκι, σχεδόν δροσερό,εξακολουθητικό, με μικρά μόνο διαλείμματα, που μου χάιδευε το μέτωπο. Το θέαμα ήταν βέβαια έξοχο, όπωςείναι πάντα, την ώρα του δειλινού, απ' το παράθυρό μου, -η Αθηναϊκή αυτή ζωγραφιά, με την Ακρόπολη στοβάθος, φαντασμαγορικά φωτιζόμενη απ' το καμίνι της δύναμης-. Μα το 'χω συνηθισμένο, και μπορώ να πωπως μόνο το αεράκι εκείνο με κρατούσε ακόμα μπροστά στο παράθυρο. Γι' αυτό κι όταν η δροσιά που πήραφάνηκε αρκετή, ετοιμάσθηκα να μπω για να εξακολουθήσω την εργασία μου. Αλλά ίσα ίσα κείνη τη στιγμή,ένα πράγμα, ένα άσπρο πράγμα που πετούσε στο γαλανό αέρα, κίνησε την προσοχή μου. Μου φάνηκε σαν πουλί, σαν περιστέρι. Μα επειδή το πέταγμά του ήταν αλλιώτικο, παράξενο, προσπάθησανα το δω καλύτερα, και να καταλάβω τι πουλί ήταν. Αδύνατο! Τέτοιο πουλί με τέτοιες φτερούγες – μακρυέςκαι στενές πολύ μου φαίνονταν, – με τέτοια κίνηση άρρυθμη, τρελή μπορώ να πω, δεν είχα δει ποτέ μου. Καιόλο ανέβαινε ψηλά, και όλο απομακρυνόταν. Πολύ περίεργο!… Πήρα τότε ένα ζευγάρι κιάλια, που τα 'χωπάντα πρόχειρα, απάνω σ' ένα αρμαράκι δίπλα στο παράθυρο, και κοίταξα το αγνώριστο άσπρο πουλί πουπετούσε στο γαλανό αέρα. Τότε το γνώρισα, α, το γνώρισα πολύ καλά. Πόσες φορές δεν είχα ξαναϊδεί, – μ'από πιο κοντά, – τέτοιου είδους πουλιά!… Ήταν ένα κουρελόχαρτο!… Ποιος ξέρει από πού το 'χε σηκώσειτο δυνατό αεράκι της ώρας. Ίσως από κεραμίδια, από ταράτσα, ή από κανένα τσίγκο. Γι' αυτό έφτασε σταμεσούρανα. Κι εκεί πάνω πια μπορούσε να κάνει ελεύθερα τις βόλτες του, ν' ανεβοκατεβαίνει, ν'απομακρύνεται, να πλησιάζει χωρίς ν' απαντά πρόσκομμα κανένα. Πρέπει να 'ταν όμως και χαρτί ψιλό,ελαφρό -κομμάτι από τσιγαρόχαρτο περιτυλίγματος ίσως, -γιατί αλλιώτικα δεν θα μπορούσε να μείνειμετέωρο κι όταν αδυνατούσε το αεράκι, για να ξαναρχίσει με το δυνάμωμα, ύστερα τα παιχνίδια του. Μα τι τρελοπαίχνιδα το αφιλότιμο! Σας βεβαιώ πως ποτέ δε μου έλαχε κουρελόχαρτο με τόση… ζωή!Φαινόταν αληθινά ζωντανό πράγμα και σα μεθυσμένο από μια μεγάλη χαρά. Για έναν καλό χορευτή, όταντον μεθά ο χορός, συνήθως λέμε: “Δεν χορεύει, πετά!” Ε λοιπόν γι' αυτό το χάρτινο πουλί, θα μπορούσα ναπω: “Δεν πετούσε, εχόρευε.” Και καθώς το χτυπούσε κει ψηλά στο γαλανό ο ήλιος της δύσης, ποτέ χρύσιζε,πότε κοκκίνιζε, κι έμοιαζε έτσι σα μικρή υπερφυσική, εναέρια μπαλαρίνα, ντυμένη στα κάτασπρα καιφωτιζόμενη από έναν πολύχρωμο προβολέα.Μα ήταν μια δόξα, ένας θρίαμβος, μια αποθέωση.

Αφού το γνώρισα μια φορά, άφησα τα κιάλια, για να το βλέπω καλύτερα μες' στον ωραίο περίγυρο. Και ήρθεστιγμή που ξέχασα κι εγώ τι ήταν και γοητεύθηκα σα να 'βλεπα πραγματικώς ένα άγνωστο άσπρο πουλί,παραδομένο σε μια μέθη χαράς, ευτυχίας, που λες κι ήθελε να τη μεταδώσει με τα κινήματά του και σε όλοτον κόσμο. Να το, υψώνεται ακόμα κι έρχεται προς το παράθυρό μου- Έλα, έλα καλώς το!… Ω μα φεύγειςπάλι; γιατί;… Γύρισε, γύρισε!.. Έτσι μπράβο! Και χαμήλωσε λιγάκι να φωτίζεσαι και να λάμπεις καλύτερα!…Έτσι μπράβο!.. Τώρα είσαι θαυμάσιο!.. Τι γρήγορα που κουνάς τις φτερούγες σου και πώς φαντάζουνχρυσοκόκκινες οι μακριές αυτές φτερούγες! Τώρα για μένα είσαι σ' όλη σου τη δόξα! Και ξάφνα.. στοπ και μπουμ!Το αεράκι σταμάτησε απότομα. Την ίδια στιγμή απόμεινε ακίνητο εκεί ψηλά και το κουρελόχαρτο. Στοπ. Καιτην ίδια στιγμή, παρασυρόμενο μόνο από το βάρος του, έπεσε ίσια, έσκασε άδοξα πάνω σ' ένα τσίγκο.Μπουμ! – Μα τι άλλο μπορούσε να κάνει ένα κουρελόχαρτο, όταν έπαψε να φυσά το αεράκι που τοζωντάνευε; Να σκάσει κάτω σαν ψόφιο. Το κακόμοιρο είχε πέσει και σε μια γωνιά του τσίγκου τόσοπροφυλαγμένη, τόσο απάγκιο, που κι όταν σε λίγο ξαναφύσηξε, το αεράκι δεν βρήκε για να ξανασηκώσει. Κιέμεινε κει ώσπου βαρέθηκα εγώ και μπήκα. Η λοιπόν ιστορία του κουρελόχαρτου τελειώνει εδώ. Μόνον πουέχει κι επιμύθιο. Θα το μαντεύετε βέβαια. Πόσες φορές που ακούστηκε να παρομοιάσει το σήκωμα μερικών ανθρώπων χωρίςαξία, -χωρίς αληθινά φτερά, χωρίς εσωτερική δύναμη, – με το πέταγμα ενός κουρελόχαρτου, που έναευνοϊκό αεράκι μπόρεσε να το ανεβάσει για λίγες στιγμές μεσούρανα, μες' το φως και τη δόξα ενόςηλιοβασιλέματος. Αλλά όπως μόλις πάψει να φυσά το αεράκι, πέφτει το κουρελόχαρτο στον τσίγκο, στοδρόμο, στη σκόνη, στη λάσπη, έτσι πέφτει και ο ψευτοανεβασμένος άνθρωπος, μόλις του λείπει η εξωτερικήδύναμη, η προστασία που τον σήκωσε απ' τα χαμηλά. Κι όπως μας γελά το κουρελόχαρτο πως είναι έναζωντανό κι άσπρο πουλί, με μερικές δυνατές φτερούγες, έτσι μας γελά όταν βρίσκεται στο ύψος του κι οανάξιος άνθρωπος, πως κάτι είναι. Ύστερα με το άδοξο πέσιμο του βλέπουμε πως δεν ήταν τίποτα και πωςτόσον καιρό μας γελούσε… Ναι η παρομοίωση αυτή είναι κοινή και συνηθισμένη. Αλλά οι Γάλλοι έχουν μια παροιμία που λέει: ”comparaison n'est pas raison”. Η παρομοίωση δηλαδή δεν είναι πραγματικός λόγος και δεν μπορούμε νατην παίρνουμε πάντα τοις μετρητοίς, κατά γράμμα, ή να πιστεύουμε σ' όλη της την έκταση, μ' όλες τιςσυνέπειες και τις εφαρμογές. Γιατί έτσι κινδυνεύουμε να φτάσουμε σε υπερβολή και παραλογισμό. Στηνπερίσταση αυτή παραδείγματος χάριν: μπορεί να ιδούμε έναν άνθρωπο ν' ανεβαίνει από μια καλοτυχία, απόμια εύνοια, από μια δυνατή προστασία. Και να συμπεραίνουμε: «Να κι αυτός σαν το κουρελόχαρτο. Πετάόσο φυσούν, άμα πάψουν θα πέσει”. Κι όμως ο άνθρωπος μπορεί πολύ να 'χει την αξία και να μηνπροστατεύεται και να βοηθά, για ν' ανέβει. Όλοι σχεδόν στα πρώτα βήματά τους, βοηθούνται, προστατεύονται από κάποιον. Δε θα πει όμως και πωςόλοι δεν έχουν αξία. Πολλοί έχουν. Αλλά και όταν πέφτουν, επειδή τους έλειψε η αναγκαία ακόμη εξωτερικήβοήθεια, πάλι δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως δεν είχαν και εσωτερική δύναμη. Γιατί πρέπειπρώτα να ιδούμε αν το πέσιμο ήταν τυχαίο, άδικο ή προσωρινό. Όπως το ανέβασμα, έτσι μπορεί να μαςγελάσει και το πέσιμο. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και επιφύλαξη σε τέτοιες κρίσεις. Έπειτα μια άλληπαροιμία λέει: Κάθε κανόνας έχει τις εξαιρέσεις του. Σας ρωτώ λοιπόν τώρα: Ποιο είναι το πολυτιμότερο αγαθό στη ζωή; Ποια αξία, άμα την έχεις και άματην αποχτήσεις και γερά την κρατήσεις και πολύ ψηλά θα πας και δε θα φοβηθείς ποτέ ότι από εκείψηλά κάποτε θα πέσης; Σας ασπάζομαι ΦΑΙΔΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

Συντελεστές θεατρικής παράστασης α/α Ονοματεπώνυμο Επαγγελματική Ιδιότητα 1 Ευφροσύνη Λάζου Θεατρολόγος -Πτυχιούχος Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ-Δασκάλα Θεατρικής Αγωγής στην Α’/θμια Εκπ/ση Ζακύνθου-Υπεύθυνη θεατρικού Εργαστηρίου «ΦΙΕΡΑ»-Πρόεδρος Συλλόγου Εκπ/κών Α’/θμιαςΕκπ/σης Ζακύνθου 2 Κωνσταντής Μουζάκης Σκηνοθέτης-ηθοποιός – Εκπαιδευτής Δ.Ι.Ε.Κ.Ζακύνθου - Ιδρυτής «Α.μ.Κ.Ε. ΖύμΩσις» 3 Αντώνης-Δαυίδ Παπαδάκης Μαθητής Λυκείου 4 Αλεξάνδρα Κατσαΐτου Πτυχιούχος Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής ΠειραιάΤμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων – Νηπιαγωγός -Πρόεδρος Συλλόγου Φίλων ΞενοπουλείουΒιβλιοθήκης 5Τάσος ΑβούρηςΠληροφορικός – φωτογράφοςερασιτέχνης ηθοποιός

Συνεργάτες α/α Ονοματεπώνυμο Επαγγελματική Ιδιότητα 1 Στέλλα Αντιόχου Γεωπόνος, σύμβουλος ανάπτυξης 2 Δημητρία Ραυτοπούλου Καθηγήτρια πιάνου, Ψηφιοποιήτρια αρχείων 3 Βασιλική Γκούγια Φιλόλογος 4 Ιωάννης-Πορφύριος Καποδίστριας MSc Mουσειολογίας Συντηρητής Αρχαιοτήτων και έργων τέχνης

Εθελοντές α/α Ονοματεπώνυμο Επαγγελματική Ιδιότητα 1 Αικατερίνη Δεμέτη Αρχαιολόγος-Διευθύντρια Μουσείου Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων -Αντιπρόεδρος Συλλόγου Φίλων ΞενοπουλείουΒιβλιοθήκης 2 Αλεξάνδρα Κατσαΐτου Πτυχιούχος Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής ΠειραιάΤμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων – Νηπιαγωγός -ΠρόεδροςΣυλλόγου Φίλων Ξενοπουλείου Βιβλιοθήκης 3 Διονυσία Πάτρα Δημόσιος Ιστορικός -Συντονίστρια Λέσχης ΑνάγνωσηςΚερίου – Γραμματέας Συλλόγου Φίλων ΞενοπουλείουΒιβλιοθήκης-συγγραφέας παιδικών βιβλίων 4 Νικόλαος Κόττης Μηχανικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών & Πληροφορικής - Αντιδήμαρχος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού &Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Δήμου Ζακύνθου 5 Ευφροσύνη Λάζου Θεατρολόγος -Πτυχιούχος Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ-Δασκάλα Θεατρικής Αγωγής στην Α’/θμια Εκπ/ση Ζακύνθου - Υπεύθυνη θεατρικού Εργαστηρίου «ΦΙΕΡΑ» - ΠρόεδροςΣυλλόγου Εκπ/κών Α’/θμιας Εκπ/σης Ζακύνθου

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ:ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ: