Return to flip book view

Message Pieniądze i nasze sprawySTACJA 279nr 6 / 2025

Historia polskiego pieniądza, czyli …od Bolesława I Chrobrego do prezesa GlapińskiegoW 1333 r. królem Polski został Kazimierz III Wielki. Polska szybko rozwijała się m.in. dzięki wydobyciu soli. Olbrzymie zróżnicowanie monet co do ich wielkości i zawartości kruszcu, a więcwartości, utrudniało wymianę handlową. Król postanowił wprowadzić na ich miejsce dużą srebrnąmonetę. Tak powstał grosz krakowski, którego początkowa waga wynosiła około 3,2 g.Rzeczpospolita Obojga Narodów to wielki kraj, w którym obok siebie funkcjonowały monety polskie i litewskie. Król Zygmunt I Stary postanowił uporządkować sytuację monetarnąi w 1528 r. wprowadził złotego polskiego. Nie była to moneta, a jedynie jednostka obrachunkowa, która umożliwia przeliczanie innych monet. Złoty polski to 10 trojaków, 90 szelągów, 180 ternarów, 540 denarów albo po prostu 30 srebrnych groszy polskich.Wiek XVII przyniósł Polsce wiele wojen, które wyniszczyły kraj, zubożyły ludność i wyczyściły skarbiec. Próbowano poprawić finanse poprzez bicie monet, których wartość była mniejsza niż nominalna. Widniał na nich napis: „DAT PRETIVM SERVATA SALVS POTIORQ METALLO EST”, czyli Cenę daje ocalenie kraju i to lepsze jest od kruszcu. Z tego okresu pochodzi tynf (tymf). Miał srebra za jedyne 12 groszy, choć nominalnie odpowiadał 30 groszom. Doprowadziło to do zamknięcia mennic i zakazu ich bicia. Powiedzenie “Dobry żart tynfa wart” oznacza, że dobry żart jest wart więcej, niż się wydaje. Moneta ta jest symbolem oszustwa i dewaluacji waluty.Historia polskiego pieniądza rozpoczyna się pod koniec X w. pod panowaniem Bolesława IChrobrego. W tym czasie na ziemiach polskich wykorzystywano różnego rodzaju pieniądze:denary europejskie i dirhemy arabskie. Najstarszą monetą polską jest prawdopodobnie denardatowany na ok. 992 r. Bolesław Chrobry wybił ponad 25 typów monet. Jedna z nich zawieranajstarszy zachowany w oryginale napis Polska, chociaż jeszcze po łacinie.Późniejsi królowie i książęta polscy również wybijali swoje pieniądze. Monety były bite głównie w Krakowie w dużej ilości. Z czasem bite monety miały coraz mniej srebra i były coraz mniejsze. Bolesław II Krzywousty na początku swojego panowania bił jeszcze denary dwustronne. Najbardziej znane są jedne z najstarszych w Europie średniowiecznej brakteaty, czyli cienkie blaszki wybite jednostronnie. Dzięki temu mają one większe średnice, ale zawierają mniej cennego kruszcu, a więc są o mniejszej wartości.Władysław I Łokietek, który zjednoczył Polskę i został koronowany na króla Polski w 1320 r., wprowadził reformy walutowe. Wsławił się jednak głównie wybiciem pierwszej polskiej monety złotej - Aureus Polonus, który zachował się tylko w jednym egzemplarzu.Aureus Polonus Władysława ŁokietkaDenar Princes Poloniae Bolesława I ChrobregoGrosz Kazimierza III Wielkiego

Nowe monety i banknoty 10, 20 i 50 zł weszły do użytku 1 stycznia 1995 r., a banknoty 100 i 200 zł półroku później. Wszystkie banknoty zaprojektował Andrzej Heindrich. Od 2014 r. mamydo czynienia ze zmodernizowanymi banknotami, których projekt graficzny pozostał ten sam,a zmianie uległy zabezpieczenia. Najnowszym i największym nominalnie banknotem jest banknot500 zł, który wyemitowany został 10 lutego 2017 r. Prezesem Narodowego Banku Polskiego,instytucji odpowiedzialnej za kondycję polskiej waluty, jest dzisiaj prof. Adam Glapiński.W XVIII w. Polska chyliła się ku upadkowi, panował również chaosmonetarny. Król Stanisław August przeprowadził reformę monetarną.Wycofano złego szeląga, monety fałszywe i obce. Otwarto polskie mennice. Powstał nowy złoty dukat o wartości 16 ¾ złotego.Dukat Stanisława AugustaPodczas powstania kościuszkowskiego trudno było o kruszec potrzebny do bicia monet. Podjęto decyzję o druku biletów skarbowych, pierwszych polskich pieniędzy papierowych. Banknoty miały nominały w złotych polskich.Polskie banknoty z 1794 r.Po I wojnie światowej Polska odzyskała niepodległość. Kraj wyniszczony wojną obejmował tereny z trzech różnych zaborów. Obrona granic i konsolidacja kraju to duże wyzwanie, potrzebny był jeden pieniądz. To zadanie zrealizowała Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. Od 6 grudnia 1918 r. zaczęła pełnić funkcję banku centralnego, a oficjalnym pieniądzem stała się marka polska.W styczniu 1919 r. Sejm przyjął ustawę, że polskim pieniądzem będzie złoty. Reforma walutowa została przeprowadzona przez premiera Władysława Grabskiego w 1924 r. Powołano Bank Polski SA, rozpoczęto wymianę pieniędzy: 1 milion 800 tysięcy marek polskich na 1 złotego. Złoty po raz pierwszy dzielono na 100 groszy.Banknot 100 zł 02.06.1932 r.W czasie II wojny światowej Niemcy pozwolili na emisję złotych. Banknoty miały zbliżony wygląd do tych sprzed wojny, pozbawiono je polskich symboli narodowych.W październiku 1950 r. dokonano kolejnej reformy i wymiany pieniędzy po bardzo niekorzystnym kursie: ceny i płace w stosunku 100:3, a oszczędności nawet 100:1. Monety wybijane były od 1949 r., a banknoty drukowane od 1948 roku i takie daty były na nich umieszczone. W 1952 roku Rzeczpospolita Polska zmieniła nazwę na Polska Rzeczpospolita Ludowa. Nowe monety miały wybite takie właśnie oznaczenie, ale stare monety pozostały w obiegu aż do wymiany w 1995 roku. Pojawiły się też nowe banknoty o większych nominałach.W 1989 roku nastąpiły przemiany ustrojowe. Wymiana pieniędzy planowana na 1992 r. nie doszła do skutku, choć nowe banknoty były wydrukowane już w 1990 r. Po wprowadzeniu pakietu 10 ustaw gospodarczych potocznie zwanych Planem Balcerowicza i opanowaniu hiperinflacji dokonano denominacji złotego.Banknot 1000 zł z 02.07.1975 r.

W tym roku szkolnym po raz pierwszy jest organizowany Uczniowski Budżet Obywatelski (UBO). Na realizację zwycięskich projektów dostaliśmy 4000zł, które pochodzą ze środków samorządowych przekazanych przez WydziałOświaty i Wychowania dzielnicy Praga Południe.Zgodnie z regulaminem UBO efekty projektów muszą być ogólnodostępne dla uczniów co najmniej jednego etapu edukacyjnego. Chętne klasy I – III orazIV – VIII przygotowały odpowiednie wnioski ze swoimi pomysłami. Teraz trwapromocja zaakceptowanych projektów.W dniach 5 – 9 maja uczniowie szkoły oddadzą swoje głosy na wybrane pomysły. Głosowanie będzie tajne, a każdy uczeń ma prawo oddać jeden głos.Wyniki poznamy 12 maja. Projekty, które uzyskają najwięcej głosów, zostanąskierowane do realizacji.Zapoznajcie się z pomysłami i przygotujcie do głosowania.UCZNIOWSKI BUDŻET OBYWATELSKI

NAKLEJKI GŁOŚNIKIkl. IV - VIIIkl. I - III

KRYPTOWALUTY« Pierwsza pizza kupiona za 10 000 BTC – dziś to setki milionów złotych.« Twórca Bitcoina wciąż pozostaje anonimowy.« W Salwadorze Bitcoin jest oficjalnym środkiem płatniczym.« Niektóre kryptowaluty nie wymagają kopania i są przyjazne dla środowiska.« Jeden Norweg zapomniał, że kupił Bitcoiny za 27 dolarów – po latach były warte ponad 800 000 $!Kryptowaluty to cyfrowe pieniądze, które działają bez banków, rządów i pośredników. Ich historia zaczęła się w 2008 r., gdy anonimowy twórca ukrywającysię pod pseudonimem Satoshi Nakamoto zaproponował Bitcoin – walutę opartąna technologii blockchain, która miała być niezależna i przejrzysta. Rok późniejpowstała pierwsza sieć Bitcoin, a w 2010 r. ktoś zapłacił 10 000 BTC za… dwie pizze –to była pierwsza prawdziwa transakcja.Z czasem powstały inne kryptowaluty, tzw. altcoiny, jak Litecoin czy Dogecoin. W 2015 r. pojawiło się Ethereum – projekt, który poza płatnościami umożliwiał teżtworzenie tzw. smart kontraktów, czyli cyfrowych umów działających bez udziału ludzi.Dzięki temu kryptowaluty zaczęły być wykorzystywane nie tylko jako pieniądze, ale teżw sztuce (NFT), grach i finansach (DeFi). Największy boom przyszedł w 2017 r., gdy cenaBitcoina wystrzeliła do 20 000 dolarów. Potem przyszło załamanie, ale sama technologiaprzetrwała. Dziś kryptowaluty są coraz bardziej popularne – niektóre kraje chcąwprowadzać własne cyfrowe waluty, a wiele firm inwestuje w blockchain.I choć nie wiadomo, jak będzie wyglądać ich przyszłość, jedno jest pewne – zmieniły sposób, w jaki myślimy o pieniądzach.Ciekawostki

SŁOWNICZEK MŁODEGO EKONOMISTY BIZNES - interes, przedsięwzięcie, handel; businessBUDŻET - plan przychodu i wydatków na jakiś okres, zwykle na następny rokEKONOMIA - 1. nauka badająca sposoby podejmowania decyzji o zastosowaniu rzadkich zasobów oraz skutków tych decyzji w procesie produkcyjnym, podziale i wymianie; 2. umiejętność oszczędnego, racjonalnego gospodarowania czymśFISKUS - 1. potocznie: organ administracyjny ściągający podatki - Urząd Skarbowy; 2. skarb państwaINFLACJA - spadek wartości pieniądza, który wynika ze wzrostu cen towarówKONSUMENT - nabywca towarów na własny użytekKOSZTORYS - 1. plan wydatków, obliczenie przewidywanych kosztów jakiegoś przedsięwzięcia; 2. dokument zawierający takie obliczenieKREDYT - odstąpienie określonej wartości w pieniądzu lub w towarach na warunkach zwrotu równowartości w ustalonym terminieMARKETING - działanie mające na celu wynajdowanie, badanie, pobudzanie i zaspokajanie potrzeb klientów PIT - 1. podatek dochodowy od osób fizycznych; 2. formularz podatkowyPODATEK - bezzwrotne, przymusowe, powszechne, nieodpłatne świadczenie o charakterze pieniężnym na rzecz państwa lub innej osoby publiczno-prawnejPODAŻ - ilość towaru oferowana do sprzedaży na rynkuPOPYT - ilość dóbr i usług, którą konsumenci są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie VAT - [czytaj: wat] podatek od towarów i usług dodawany do ich cenyWALUTA - 1. jednostka monetarna w danym kraju; 2. monety i banknoty zagraniczneWYDATEK - suma pieniędzy, która może być wydana albo suma wydana na coś

Nasi ankieterzy zapytali 157 uczniów kl. IV – VIII, w jaki sposób płacą za zakupy.Okazuje się, że płatność gotówką i kartą płatniczą cieszy się największą popularnością (odpowiednio 43,3% i 42%), a płatność blikiem wybiera jedynie 14% ankietowanych osób.W podziale na klasy wygląda to inaczej.W jaki sposób płacisz za zakupy?

1. Przeprowadził reformę walutową i w 1924 r.wprowadził złotówkę.2. Pieniądze, którymi płacimy w danym kraju.3. Reforma walutowa z 1995 r., polegająca na zastąpieniu 10 000 zł tylko 1 zł.4. Inaczej kredyt.5. Strona monety przeciwna do rewersu.6. W latach 80. trzeba je było mieć, aby kupić niektóre produkty.7. To, co płacą do budżetu państwa wszyscy pracujący8. Instytucja lub miejsce, w którym przechowuje się pieniądze.9. Przeciwne do zarobków.10. Waluta, którą płaci się w Korei.11. Inaczej obniżenie wartości pieniądza.12. Miejsce, gdzie możemy wymienić pieniądze przed wyjazdem za granicę.13. Waluta, którą płaci się w Japonii.14. Monety to inaczej...15. W klasie lub trójce klasowej - osoba, która zbiera pieniędzy na szkolny cel.16. Król, który w 1338 roku wprowadził jednolitą walutę na terenie państwa polskiego.17. Ten kraj jako pierwszy w historii wprowadził banknoty.KRZYŻÓWKA11.12.1.2.6.4.5.17.13.14.15.16.3.7.9.8.10.

Dzisiaj w dobie telefonów komórkowych mamy szybki i nieograniczony dostęp do informacji oraz rozrywki. Czy w tymprzypadku postęp przyniósł nam więcej korzyści czy problemów? Otym była debata oksfordzka, która odbyła się w naszej szkole. Dwazespoły złożone z przedstawicieli klas VII - VIII przedstawiłyargumenty na obronę swojego stanowiska. Żadna z grup nieprzekonała drugiej, choć podane przykłady były słuszne. Zgodniestwierdziliśmy, że trudno jest nam funkcjonować bez telefonówkomórkowych, ale nie powinny one zdominować naszego życia.Nasza szkoła zakończyła udział w Mazowieckiej Lidze Szkolnych Debat wielkim sukcesem! Delegacjauczniów z klasy VIc zmierzyła się na argumenty w Dom Polonii w Pułtusku. W debacie geograficznejuczniowie rozmawiali o odnawialnych źródłach energii, o ich pozytywnym i negatywnym znaczeniu.Młodzież wykazała się nie tylko znajomością tematu, ale także kulturą wypowiedzi, elokwencją izdolnością do krytycznego myślenia. Było to już trzecie spotkanie, w którym wzięły udział nasze koleżanki. Zmagania w debacie polonistycznej, historycznej i geograficznej sprawiły, że drużyna zajęła bardzo dobre - III miejsce! Jużwiemy, że startujemy w nowym roku szkolnym.Nasi wolontariusze z klas VII i VIII wzięli udział w debacie oksfordzkiej, organizowanej przez TRAD „SZANSA” w SzkolePodstawowej nr 227. Odbywała się ona w ramach projektu „Niedeptać trawników, czyli edukacja obywatelska od przedszkola domatury”. Nasi przedstawiciele zajęli stanowisko opozycji, obalająctezę: „Działalność społeczna - to się nie opłaca”. Udział w takimwydarzeniu cennym doświadczeniem, które pozwoliło im lepiejzrozumieć, czym tak naprawdę jest działalność obywatelska. Wtrakcie swoich przemówień udowodnili innym, jak ważna jest pomocdrugiemu człowiekowi oraz jak inwestowanie czasu i energii innychprzekłada się na osobisty rozwój.Działalność społeczna - to się nie opłaca Mazowiecka Liga Szkolnych DebatKWIETNIOWE DEBATYCzy można żyć bez telefonu komórkowego?

NASZE SPRAWY, CZYLI Z ŻYCIA SZKOŁY“Dzień bez plecaka"Uczniowie wykazali się niesamowitą kreatywnością i pomysłowością Odgarnków, walizek i koszyków po wózek dziecięcy – każdy miał swójunikalny styl. Było wesoło!Z okazji prima aprilisuczniowie przygotowaliszalone fryzury iniezwykłe nakryciagłowy. Ach, co się działona tych głowach!W roku szkolnym 2024/2025 w ramach Narodowego Programu RozwojuCzytelnictwa 2.0 na lata 2021-2025 do naszej biblioteki zostały zakupionenowości: książki dla najmłodszych, książki przygodowe, obyczajowe,historyczne, fantasy. Zachęcamy do odwiedzania szkolnej biblioteki,w której każdy znajdzie ciekawą lekturę!

KĄCIK LITERACKIPrezentujemy wiersze napisane podczas zajęć logopedycznych przez najmłodszych uczniów. Uczeń klasy II „Lubię” Uczennica klasy II„Przychodzi wiosna” Lubię z klocków budowanieI dinozaurów rysowanie. Kiedy układam lego „Mario elektryczny”, Jest to dla mnie czas magiczny.Mam też lego „Sonik” – to lisek niebieski.Lubię również szkicować pieski. Chodzę na zajęcia z rysunków tworzenia, Ćwiczę tam różne rodzaje spojrzenia. Po zimie zaczynam wchodzić wysoko na drzewa,A chowam się do domu, kiedy przychodzi wiosenna ulewa. Moja mama lubi bratki I ja też wącham te kwiatki.Na wiosnę podziwiam, jak budzi się do życia przyroda. Jest słonecznie, cieplutko, zielono; to moja ulubiona pogoda. Podoba mi się na Halloween dekoracja pajęcza Kwiatki kwitną wesoło na łące I czekam, kiedy pojawi się wiosenna tęcza.I wącham tam stokrotki pachnące. Uczennica klasy IV „Stitch, Maja i ja” Uczeń klasy III „Szczęśliwy kruk” Pewnego razu Stitch bohater bajki Pożyczył hulajnogę od mojej koleżanki Majki. Na hulajnogach pojechaliśmy razem na lotnisko, Dla nas to było bardzo blisko. Wyruszyliśmy na Hawaje na majówkę, Aby odwiedzić nasza koleżankę sówkę. Ja, Stitch, Majka i sówka świetnie się bawiliśmy, Na nudę nie narzekaliśmy.Zajęło nas tam po plaży bieganie I na desce surfingowej pływanie. Po pół roku znów byliśmy w kraju, Z postanowieniem, że wrócimy tam za rok w maju. Był sobie kruk, Który uderzył się o bruk. Na szczęście nic mu się nie stało Ipotem szybko latać mu się zachciało.Pomyślał, że do Pierzchał się wybierze I w Liwcu swe pióra wypierze, Potem polata nad łąkami I poszybujenad lasami. W końcu wróci do swojej rodziny do Warszawy I wymyślił najwspanialsze zabawy.

Uczeń klasy IV*** Był kiedyś słoń,Którego lubił koń.Robili razem zabawki,A towarzyszyły im szczypawki.Pewnego razu spotkali sowy,Które uczyły dzieci mowy.Zobaczyli, jak leciał smok,Który miał chyba z rok.Powiedział im, że kiedyś uderzył w dąbI zgubił swój wielki ząb.Na pocieszenie dali mu zabawkęOraz do komunikacji z nimi słuchawkę.Smok, koń, słoń i szczypawki zostali kolegami I spotykali się czasem na robienie origami. Uczennica klasy II„Kooky Loos” Bella, Pejpa, Alma, Ika, Linsej, Tara, KindyPoszły do kamperaPoszukać ładnego skutera.Zdziwiły się, że Mija mieszka w kamperzeI nie wiedziały, że jeździ na rowerze.Zaprosiła je na wycieczkę,Jak się zmęczyły, to poszły na ławeczkę.Tara i Licsey powiedziały „Zróbmy sobie piknik”!Na kocu był tort, a na nim czekoladowo-kremowy wykrzyknik.Uczeń klasy III„Wiosna” Marzy mi się wiosnaI przerwa od szkoły radosna.Bym jechał sam szybko roweremI następnego dnia z tatą skuterem.I może bym się bawił w chowanego,Jak pojadę z kolegami do Zakopanego.Będę tam oglądał widokiI uskuteczniał paralotnią skoki.Gdy polecę wysoko w góry,Będę oglądać duże chmury.A teraz w kwietniu czekam na moje urodzinyI na tort, na którym będą maliny.A potem już „z górki” i będą wakacjeI na śniadanie, obiad, kolacje w brzuchu pistacje. Uczniowie klasy II„Rozmowa” J: Walczyłem kiedyś świetlnymi szablami Na pewnej zbiórce z fajnymi zuchami. N: A ja walczyłem judo rzutami, A w domu z kolei rzucałem kapciami. J: A ja kupiłem „Star Wars” – klocki lego, Czy ty wiesz, że w zestawie są tam piraci, kolego? N: Nie, nie wiem, ale zbieram na Ninjago i Technik - dwa zestawy Zabiorę je do Jacka i będzie czas klawy.

BIBLIOGRAFIANOTKA REDAKCYJNACzynny udział w przygotowywaniu numeru mieli:H.U., A. P. , A. Z., Ł. G., J.K., S.K., W. W., M.K.- uczniowie kl. Vd, VIc, VIIa, VIIIa, VIIIb, VIIIc, VIIIdGazetka szkolna „Stacja 279”powstaje pod patronatemSamorządu Uczniowskiego.Jeżeli lubicie pisać, interesujecie się tym, co dzieje się w naszej szkole i najbliższym otoczeniu, zapraszamy Was do współpracy. Poszukujemy Uczniów,którzy na łamach gazetki pisaliby o sprawach ważnych dla całej społeczności szkolnej.Jeżeli jesteście uczniami kl. V - VIII i chcecie podjąć się tego wyzwania, zapraszamydo kontaktu z Opiekunami Samorządu Uczniowskiego.Zachęcamy Was do lektury poprzednich numerów gazetki, które znajdziecie w bibliotece szkolnej oraz na Facebooku i stronie internetowej szkoły https://sp279.edupage.org/Hasła do Słowniczka Młodego Ekonomisty zostałyzaczerpnięte ze strony https://sjp.pl/https://pl.wikipedia.org/wiki/https://bitcoin.org/en/https://www.investopedia.com/https://www.coindesk.com/