Return to flip book view

Message Mat barna í leikskólanum DalLeikskólinn DalurKópavogur

Markmið og tilgangurMatið mittLeiðirMat barnaFrávik og HindranirÁviningurMat og niðurstöðurLokaorð

Þróunarverkefnið Matið mitt -Matbarna á leikskólanum Dal varunnið skólaárið 2023-2024.Þróunarverkefnið var unnið út frámeistaraverkefninu Matsbókbarnsins eftir Jóhönnu StelluOddsdóttur og hún fengin til aðkynna verkefnið sitt fyrirleikskólann og foreldra.Verkefnastjórarþróunarverkefnisins eru JóhannaStella Oddsdóttir kennari, SigríðurK Kristjónsdóttir kennari og SonjaM. Halldórsdóttiraðstoðarskólastjóri.Verkefnið hlaut 600.000 þúsundkróna styrk frá Kópavogsbæ.Matið mitt-Mat barna á leikskólanum

Samkvæmt 18. gr. í lögum um leikskóla (nr.90/2008) erleikskólum skylt aðmeta eigið starf reglulega. Innra mat gerir leikskólum kleift að byggjaákvarðanir um leikskólastarfið á meðvitaðan hátt með formlegu mati þar semskólasamfélagið skoðar hvernig skólinn stendur sig, hvað er gert vel og hvaðþarf að bæta með hagsmuni barnanna í huga. Það er hægt að segja að innramat sé þegar skólasamfélagið lærir saman, skoðað er hvar er þörf á umbótumog síðan er unnið að umbótum í sameiningu (Sigríður Sigurðardóttir, 2016).Hægt er að byggja innra mat á fjölbreyttum matsaðferðum og ein þeirra eruuppeldisfræðilegar skráningar. Mat sem byggir á uppeldisfræðilegumskráningum er huglægt mat þeirra sem að því koma. Það felst ekki einungis íþví að hlusta á raddir barna heldur einnig að lesa í fjölbreyta tjáningu þeirra.Kennarar hlusta því ekki bara á yrta tjáningu barna heldur einnig óyrta ogkomast þannig að því hvað börnin geta, vita og hvernig þeim líður (Brooker,2008).

Matsbókin byggir á fjölbreyttum aðferðum þar sem áhersla er á að fá frammismunandi sjónarmið frá fjölbreyttum hópi barna. Þær aðferðir sem höfundur lagðiáherslu á væri notaðar í Matsbókinni eru ljósmyndir, teikningar barna, frásagnir,myndverk og upptökur. Höfundur bjó til spurningarnar og sjálfa Matsbókina út fráheimildum (Dockett og Perry , 2005; Groundwater-Smith, Dockett og Bottrell, 2015;Mennta- og menningarmálaráðuneytið, 2013; Sara M. Ólafsdóttir og JóhannaEinarsdóttir, 2019) um mat barna í leikskólum og nýtti þessar aðferðir sem hannnefnir hér fyrir ofan til þess að fá heildstætt mat.Áhersla er á að Matsbókin taki mið af styrkleikum og þroska barnanna og mikilvægter að byggja á fjölbreyttum aðferðum til þess að fá heildstæða sýn á niðurstöður afmatinu (Dockett og Perry , 2005; Groundwater-Smith, Dockett og Bottrell, 2015;Mennta- og menningarmálaráðuneytið, 2013; Sara M. Ólafsdóttir og JóhannaEinarsdóttir, 2019).Upplýsingar úr matinu er síðan nýttar til þess að endurskipuleggja leikskólastarfiðsvo að sjónarmið og hugmyndir barnanna séu höfð að leiðarljósi.

Markmið og tilgangur verkefnisins er að gera innra mat í leikskólanummarkvissara fyrir kennara og fá meiri innsýn frá börnunum sem eru ískólanum allan daginn. Jafnframt að stuðla að því raddir barna fái meirihljómgrunn í skólastarfi þar sem börn eru getumiklir einstaklingar ogeiga að hafa áhrif á nám sitt.Aðalmarkmiðið er:Að efla og styrkja starfsmannahópinn í matsaðferðum sem snúa aðmati barna.Að börnin fái fleiri tækifæri til að tjá sig um leikskólastarfið, hafaáhrif á nám sitt í skólanum og taki þátt í mati á eigin námi.Að matsbók barnsins verði hluti að skólastarfi Dals.

Í ljósi framgreindra markmiða var ákveðið aðfá Önnu Magneu Hreinsdóttir doktor íuppeldis- og menntunarfræðum með áhersluá matsfræði til að halda fyrirlestur og lagðihún sérstaklega áherslu á mat barna. Ákveðiðvar að byrja með fámenna hópa í matsferlinuen vera með alla aldurshópa sem sagt 2-6 ára.Hver hópstjóri/kennari fékk frjálsar hendur tilað nota margskonar aðferðir til að þróa matbarna og fá þeirra sjónarmið fram. Fundað varreglulega með hópstjórum og farið yfirmatsaðferðir. Einnig voru nokkrir foreldrarfengnir til þess að prófa matsbókina meðokkur.

Í leikskóla eru flest börn á aldrinum tveggja til sex ára og tjá þau sig mismikið íorðum. Því þarf að gæta þess að matið gefi öllum börnum rík tækifæri til að tjásig með mismunandi hætti og lesa í tjáningu þeirra til að börn geti metið þaðsem ætlað er að meta. Börn sem eru ekki byrjuð að tjá sig með orðum notaaðrar tjáningaraðferðir eins og augnsamband, nota hendur til að benda á hluti ,hreyfingar eða líkamstjáningar (Hrönn Pálmadóttir og Jóhanna Einarsdóttir,2012). Passa þarf upp á að hlustað sé á þau börn sem ekki tjá sig með orðum ogþeim gefin tækifæri til að tjá sig á ólíkan hátt og fái jöfn tækifæri til þátttöku.Þetta geta verið yngri börn eða börn sem eru t.d. með annan menningarleganbakgrunn.

Í Matsbók barnsins er sett fram skipulag og aðferðir til að meta nám og virknibarna á leikskólaaldri. Matið fer fram nokkrum sinnum á önn þar sem gengið erút frá mismunandi aðstæðum í leikskólastarfinu og áhersla lögð á sjónarmiðbarna. Yngstu börnin byrja að meta tvisvar á önn en síðan bætast við fleirispurningar eftir því sem börnin verða eldri. Það er hverjum skóla nauðsynlegt aðmeta ákveðna þætti í innra starfinu með það að markmiði að geta byggtákvarðanir um skólastarfið á ígrunduðu og gagnrýndu mati. Þannig er hægt aðsjá hvað vel gert í skólastarfinu og hverju má gera bót á, alltaf með hagsmunibarna að leiðarljósi (Sigríður Sigurðardóttir, 2016).

Spurningarnar sem matið byggir á voru þróaðar út fjölbreyttum tjáningarmátarbarna og mismunandi þáttum leikskólastarfsins (Brinkmann og Kvale, 2015;Dockett og Perry, 2005; James og Prout, 2015). Höfundur samdi fjölbreyttarspurningar sem tengjast fjölbreyttum athöfnum barna í leikskóla og vellíðanþeirra. Spurningarnar voru lagðar fyrir börn á leikskólaaldri til þess að athugahvernig þau skildu þær og hvort þær gætu nýst í Matsbók barnsins.Spurningarnar voru síðan aðlagaðar að skilningi barnanna og breytt í samræmivið hann t.d. hvað geri ég vel í leikskólanum? og hvenær líður mér vel íleikskólanum? Höfundur lagði áherslu á að matið yrði sem fjölbreyttast og aðbörnin fengju tækifæri til þess að hafa áhrif og koma á framfæri þeirrasjónarmiðum á mismunandi aðstæður sem tengjast námi þeirra og vellíðan íleikskólanum.

Verkefnið fór hægt af stað sökum tímaleysis en svo fóru hlutirnir aðganga aðeins betur. Í fyrstu var starfsfólki óöruggt hvernig það ætti aðnota matsbókina með börnunum en aðallega hvaða aðferðir það ættiað nota og hvaða aðferðir myndi henta hverjum og einum. Það komfyrir að börnin skildu ekki spurningarnar, hugtökin eða orðinn ímatsbókinni.Þetta haust voru miklar breytingar þar sem að Kópavogsleiðin var aðhefja sitt fyrsta ár og svona breytingar hafa áhrif á skólastarfið.Helsta hindrunin var tímaleysi og þá aðallega að það vantaði tíma tilsamráðs.

Það kom ábending um að vera með dagsetningu á hverju matsblaði til þessað vita hvenær matið var tekið.Matsbókin þykir aðeins of löng og því þarf að stytta hana aðeins.Ákveðið að bæta inn blaðsíðum fyrir foreldrasamtöl þannig að mat barnaog foreldrasamtöl væru á einu stað.Jafnframt var ákveðið að setja inn spurningar fyrir nýja foreldra umvæntingar þeirra um skólann og nám barna sinna en þetta blað hefur veriðí annarri möppu inn á deild. Með þessu eru verið að samræma gögn oghafa þetta á einu stað. Einnig var hugmynd sú að þegar að nýir foreldrarkoma með barnið sitt í skólann þá skrá þeir væntingar sínar í matsbókbarnsins og þá eru þeir líka búnir að sjá matsbókina og kynna sér hana. Íforeldrasamtölunum þá getur kennari kíkt að þessar spurningar og notaðþær í samræður við foreldra.

Hlustað á raddir barnannaBörnin finna fyrir að þau hafi áhrif á nám og líf sittEfla orðaforða barnannaBörnin kynnast nýjum og fjölbreyttari aðferðum við að tjá sigKynnast áhuga og vilja hvers barns fyrir sigAukið samstarf við foreldra

Í þessu verkefni var lagt upp með að auðvelda og auka mat barna í leikskólanumDal. Við teljum að með Matsbók barnsins að það hefur tekist vel og hún verðurenn í stöðugri þróun þó að þróunarverkefninu sé lokið. Við lærðum heilmikið uminnra mat leikskóla og þá sérstaklega mat barna. Það sem kom fram í samtölumvið þátttakendur í matsverkefninu væri að þeir voru mjög ánægðir meðmatsbókina, auðveld í notkun og gefur börnum tækifæri til að tjá sig og þaufinnast að það sé hlustað á raddir þeirra.

Það kom fram í samtali við fjóra kennara að þeir höfðu verið smáóöruggir að byrja vinna með matsbókina og vissu ekki alveghvernig átti að byrja. Þeir veltu fyrir sér hvort það væri einhver einleið til að vinna með hana með börnunum eða hvernig ætti aðvinna með spurningarnar með börnunum þar sem sum börninvoru óviss um hvað sumar spurningarnar þýddu.Því er mikilvægt að hver og einn kennari sé meðvitaður um að ívissum aðstæðum þegar börnin eiga erfitt með að skiljaspurningarnar að það þurfi að umorða eða einfalda spurninguna tilþess að mæta þörfum hvers og eins. En þátttakendur tjáðu sig þáum að þegar þeir kynntust vinnunni með matsbókinni að hægtværi að vinna með hana með margvíslegum hætti og að hver ogeinn kennari fyndi sína leið að vinna með matsbókina

Matsbókin er byggð þannig upp að hver og einn kennari þarf að finnasína leið að vinna með hana með börnunum. Þátttakendum fannst þaðgott þar sem hver og einn hefur mismunandi vinnubrögð og töldu aðþað væri gott að geta unnið með Matsbókina eftir sínu höfði.Einn þátttakandinn sagði að “Mikil fjölbreytni er í matsbókinni og gottað hver kennari geti aðlagað vinnuna með Matsbókina eftir hvernigvið skiljum hana.”Einnig kom fram að börn hafa takmarkaðan skilning á tilfinningumsínum og sérstaklega þá hvernig er hægt að tjá líðan sína. Þátttakendumöllum fannst að matsbókin væri gott verkfæri fyrir börnin að tjá líðansína með að nota matsbókina. Þar gátu börnin notað fjölbreytar leiðir tilað koma sínu á framfæri eins og með að nota myndatökur, teikningar,samtöl og fl.

Út frá þessu teljum við að við þurfum að auka orðaforða barnanna átilfinningum, hugtökum sem tengjast spurningum í Matsbókinni og finna betrileiðir til að fá sjónarmið og hugmyndir barnanna um líðan þeirra.Það var sagt að “Ég hef tekið vel eftir því að orðaforði barna um líðan ervoðalega fátæklegur og í verstu tilfellum eiga þau bara 2 orð, vel eða illa.”Það þýðir að við þurfum að leggja enn meiri áherslu á að börn tjái sig umtilfinningar og líðan sína og þátttakendum fannst góð hugmynd að bæta inn ímatsbókina mat barna um líðan sína á hverju ári en ekki bara fyrir sumaaldurshópana.Matsbók barnsins býður upp á að kennarar fái betri innsýn í heim barnannaog þeirra sjónarmið sem getur haft áhrif á skipulags innan leikskólann. Meðmati barna getum við endurskoðað og endurhugsað hvernig við vinnum ogbætt kennslu barnanna með að taka inn það sem börnin eru að segja okkurum hvað þau vilja gera þegar þau eru í leikskólanum. Þannig er hægt að skoðahvernig starfið er í leikskólanum út frá röddum barnanna sem leiðir með sérbreytingar á starfinu t.d. Í hópastarfi, útiveru eða öðru daglegu starfi.

Fram kom frá einum þátttakenda að “Við erum að hlusta á raddirbarnanna! Kannski getum við bætt eitthvað sem þau vilja inn íleikskólastarfið að þau finni að þau hafi áhrif”.Jafnframt kom fram að kennarar fá gott tækifæri til að kynnastbörnunum betur þar sem þau fái meiri tíma með þeim og samskiptin erunánari.“Þetta verkefni gefur mér sem kennara mjög gott tækifæri til aðkynnast börnunum betur, það er ekkert vafamál með það, þetta erumaður á mann samskipti.”

Okkar mat er það að með Matsbókinni verður aukið foreldrasamstarfþar sem foreldrar barnsins fái tækifæri til að hugleiða og gera mat meðbarninu heima. Þeir foreldrar sem fengu bókin með heim fannstskemmtileg að skoða bókina með barninu sínu og sjá hvað það er að fástvið í leikskólanum og finnst skemmtilegt að gera þar.Einnig fannst okkur kennurum gaman að sjá hvað börnin er að fást viðheima og hafa áhuga á hverju sinni. Yngstu börnunum sem tóku þáttfannst líka gaman að skoða myndirnar af sér og sýna þær öðrum. Meðþessu sköpuðust skemmtilegar umræður við barnið með kennurum ogekki síst foreldrum sem sýndu þessu verkefni áhuga.Einn þátttakandinn nefndi ”Þetta mat gefur breiða vídd - frá mér semkennara og frá barninu, frá foreldrum, og öðrum kennurum.”

Þróunarverkefnið matið mitt fór hægt af stað en þegar það byrjaði þá fór þaðá flug. Við nýtum haustið í að kynna verkefnið fyrir samstarfsmönnum okkarog fá aðra með okkur í lið til þess að prófa verkefnið í vetur. Við fengumgóðar móttökur og þátttaka var frá öllum deildum. Það var mikið að gera íhaust og tímaleysi var helsta hindrunin sem gerði það að verkum að fólk fórseinna í verkefnið. En heilt yfir allt þá fannst flest öllum þetta mjögskemmtilegt verkefni og vilja að það haldi áfram í þróun á næstu árum ogvilja nýta Matsbókina í starfinu. Þróunarteymið keypti inn efni sem styður viðverkefnið og kennslu um tilfinningar og líðan barna.

Þróunarverkefnið sýndi fram að Matsbók barnsins er gott verkfæri fyrir matbarna þar sem bókin kemur inn á allt skólastarfið og við kennararnir fáumbetri innsýn í líf og þeirra þarfir og hugmyndir um nám sitt. Við munum notamat barnanna í að endurskipuleggja okkar vinnu og daglegt starf íleikskólanum.Með þessum breytingum teljum við að matsbókin fái enn meira vægi og gildií leikskólastarfinu. Við teljum einnig að með þessum breytingum verðiMatsbókin nothæfari sem eykur líkurnar á að bókin festist í sessi íleikskólastarfinu.

Brooker, L. (2008). Supporting transitions in the early years. Maidenhead: McGraw-Hill.Dockett, S., og Perry, B. (2005). Children's drawings: experiences and expectations of school. International Journal of Equity and Innovation in Early Childhood 3(2), 77-89.https://researchoutput.csu.edu.au/ws/portalfiles/portal/8740669/PrepubPID12816. pdfGroundwater-Smith, S., Dockett, S., Bottrell, D. (2015). Participatory Research with Children and YoungPeople. Sage.Lög um leikskóla nr. 90/2008.Mennta- og menningarmálaráðuneytið. (2013). Þemahefti um námsmat í leikskólum.Ólafsdóttir, S.M. og Einarsdóttir, J. (2019). “Drawing and playing are not the same”: children’s views ontheir activities in Icelandic preschools. Early Years: an international research journal 39(1), 51-63.https://opinvisindi.is/bitstream/handle/20.500.11815/1783/Playing%20and%20drawing%20are%20not%20the%20same_SMO_JE.pdf?sequence=1&isAllowed=ySigríður Sigurðardóttir. (2016). Leiðbeiningar um innra mat leikskóla.https://www.stjornarradid.is/library/03-Verkefni/Menntamal/Lei%C3%B0beiningar%20um%20innra%20mat%20leiksk%C3%B 3la.pdfHEIMILDIR20