2022 : simplebooklet.com

VOORWOORDREDACTIE Olga van Ditzhuijzen, Bob Duynstee (hoofdredactie), Jacqueline Hoefnagels (eindredactie), Daan Meijer ART DIRECTION & VORMGEVING Alexandra de Vries – Balthazar Studio AAN DIT BLAD WERKTEN VERDER MEE Margreet de Broekert, Max Christern, Riëtte Duynstee, Olivier Grasveld, Simoon Hermus, Joost Hölscher, Roeland Kooijmans, Annemijn Oskam, Michel Polderman, Viveka van de Vliet, Jeroen Vullings MET DANK AAN Renet Ponsen WEBSITE www.reunistenasc-avsv.nl.Omslagfoto: Kristopher Roller / UnsplashWilt u adverteren in het blad? Wilt u bijdragen aan het blad of heeft u een idee voor publicatie? U kunt ons bereiken via redactiereunistenblad@gmail.com.ISBN/EAN: 978-90-823849-7-0Dit magazine is een uitgave van de Vereniging van Reünisten (VvR) van het ASC/AVSV, die de verbinding vormt tussen de oud-leden en de actieve leden, disputen, subverenigingen en gezelschappen. Oplage: 18.000.© Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de Vereniging van Reünisten.COLOFONHet themaAls NIA-redactie willen wij snel weten wat het lustrumthema is. Daar sluiten we namelijk graag bij aan. Maar zo’n thema ontfutsel je niet zomaar aan de LuCo. Lang is er nog geen thema. Vooruit, daar kun je nog begrip voor opbrengen. Maar als je dan maanden later hoort dat ze op ‘INVICTA’ uitgekomen zijn, ga je als een haas op zoek naar een alternatief. Corona zat er bijna op, de horeca ging weer open, een nieuw kabinet was in de maak en... het is een lustrumjaar. Feest? Het voortbestaan van onze vereniging staat op het spel door sadistische en perverse incidenten tijdens de groentijd. Na 170 jaar. In deze uitgave vertellen we hoe het tij gekeerd gaat worden op de toko. Samengevat: de groentijd wordt – als die al doorgaat – volledig transparant. Het moet afgelopen zijn met de cultuur van toedekken, goedpraten, bagatel -liseren en verzwijgen. Dat vinden wij niet alleen. Een klap, een stomp, een trap, een vernedering en de gemeente kan de sociëteit sluiten. Einde oefening. Nu brengt de senaat terecht het zwaarste ge -schut in stelling: royement van leden en excommunicatie van hele disputen. Ondertussen zouden ze in Oekraïne onze problemen maar wat graag voor de hunne willen ruilen. Dus waar hebben we het over? Oh ja, over dat thema. We zien ernaar uit om elkaar, na twee jaar, weer in groten getale te ontmoeten. Maar dit lustrumfeest heeft door die rotte appelen wel een nare bijsmaak.Namens de redactie, Bob DuynsteeWaarde reünisten,Het afgelopen jaar lieten we vanwege gedragingen binnen het ASC/AVSV vaker van ons horen dan gebruikelijk. 2022 is een lustrumjaar en dat is normaal gesproken zeker reden voor een groot feest. Alleen, er is zoveel binnen de vereniging gebeurd dat je je als reünist zou kunnen afvragen of een groots corpsfeest wel op zijn plek is.Over het antwoord op die vraag is zeker goed nagedacht. En ja, zo’n feest is toch op zijn plek. Leden die in 2019, 2020 en 2021 begonnen aan hun studie volgden grotendeel college op hun laptop en zagen zelden een volle sociëteit. Het actieve corpsleven bestond uit (verboden) borrels en feestjes op huizen.Tegelijkertijd, terwijl de sociëteit gesloten was, spraken senaat en leden elkaar over de zeer breed gedragen wens onder de leden tot het veranderen van gedrag en cultuur. Zowel in de groentijd als daarbuiten. Veiligheid voorop, aansluitende humor. Weg van vernedering, weg van geweld als kennismaking met je nieuwe dispuut. Benoemen en waar mogelijk uitbannen van de zwijgcultuur, intimidatie en geweld.De vereniging is op eigen kracht bezig de structuur en het gedrag te verbeteren. Veel jonge leden willen en kunnen ingesleten foute gebruiken loslaten en een vereniging creëren zoals die ooit was bedoeld: die van humor en gezelligheid. Dat mag dan oppervlakkig klinken, de statuten van zowel de reünistenvereniging als van het ASC/AVSV bepalen dat hun beider doel is: ‘de gezelligheid onder haar leden te bevorderen’.Wij, maar vooral ook de actieve leden, mogen na twee jaar van beperkingen weer los. En hoe mooi zou het zijn wanneer dat losgaan op een feestelijke wijze gebeurt. Met veel plezier, met optimisme. Op naar een verbeterde versie van de vereniging die ons dierbaar is. Zodat we allemaal weer trots op het ASC/AVSV zijn als we 175 jaar bestaan.We blijven in nauw overleg, en zouden onze reünisten nu willen vragen de wens tot verandering van de huidige leden geheel en onvoorwaardelijk te ondersteunen.Maar nu eerst: Invicta, het 34e lustrum! Graag zien we u allen op 16 juli.Namens de Vereniging van Reünisten ASC/AVSV, Arthur KnippingREDACTIONEELASC22_Voorwoord 06.indd 3ASC22_Voorwoord 06.indd 3 05-05-2022 10:0605-05-2022 10:06

Page 4

b ooij DO YOU THRIVE ON OUTSMARTING YOUR COMPETITION m a k e l a a r d i j o z Prinsengracht 41 1016 JC Amsterd Amsterdam Isabelle Band Telefoon 020 4 Mobile 06 26 06 Fax 020 4 21 33 info booijoz nl www booijoz nl Lid NVM MVA Amsterdam GRADUATE TRADER TRADING INTERN register makelaar Grachtengordel Zuid Oud West We are looking for talented individuals with excellent mathematical and taxateur o z analytical skills combined with an interest in global financial markets Our Traders manage and optimize our daily positions formulate innovative trading strategies whilst also developing tools As a Summer Intern you will learn about our trading strategies trading system and experience life as a Trader at Flow woningen bedrijfsobjecten taxaties GRADUATE SOFTWARE DEVELOPER PROGRAM We prepared the Graduate Software Development program for ambitious graduates who like to be challenged every day During the program you will work in sprints and participate in stand up meetings at the same time you will work together with your fellow graduate software engineers and experience working with different Flow Traders development teams EVENTS b ooij 020 4 222 888 m a k e l a a r d i j o z Prinsengracht 414 1016 JC Amsterdam We are also hosting several online events for you to get more familiar with Flow Traders You can check them out at our events page on our website Reach out to us at careers europe flowtraders com flowtraders com careers Telefoon 020 4 222 888 Mobile 06 www booijoz nl 26 06 88 31 Fax 020 4 21 33 44 info booijoz nl info booijoz nl www booijoz nl Lid NVM MVA Isabelle Band register makelaartaxateur o z Flow Traders is an international leading principal trading firm Booij_Advertentie_02 2014 indd 1 07 02 14 08 15 Amsterdams www rutgersposch com

Page 5

INHOUDARTIKELEN3 Redactioneel en colofon 8 Van de lustrumcommissieHet hele bomvolle programma. En: hoezo INVICTA?14 ASC Academy Bericht van de stichting die studiebeurzen verstrekt.16 Stichting M.O.E.T. houdt volDe landbouwschool in Burkina Faso is voor onbepaalde tijd gesloten; het is daar te onveilig. Maar de elders gesitueerde ambachtsschool bloeit. 18 Toekomst van de vereniging op het spelVorig jaar werd de groentijd stilgelegd na vergaande geweldsinci-denten. Een cultuurverandering binnen de vereniging is vereist. Welke maatregelen zijn er genomen en hoe moet het nu verder?24 Vlaggen, bloemen en lollige klompenNieuwe Nederlanders krijgen op het gemeentehuis hun kersverse nationaliteit uitgereikt en daar hoort een feestje bij. Burgemeester Emile Jaensch van Oegstgeest legt uit hoe dat gaat.28 GangmakersWie zorgt er voor de muziek? Over corporale bands en plaatjes-draaiers. ‘Als een dj nu een uur optreedt, is dat veel; wij draaiden van 22 uur tot 6 uur ’s morgens.’32 Een trolley vol taartenMaureen Belderink is foodie en onder meer verantwoordelijk voor delicious. ‘Samen koken is altijd een feest.’34 Vrolijk afscheidTijdens een condoleance maken koffie en cake steeds vaker plaats voor champagne en kaviaar op de zalm. Nabestaanden passen voor een grafstemming. 38 INVICTA-bordspelRegel een dobbelsteen, pionnetjes, medespelers en vrolijke zin voor deze race naar het lustrumgala: moge de onoverwinnelijke winnen!42 Hora est!Emeritus hoogleraar Irene Asscher-Vonk is vertrouwelijk adviseur van promovendi aan de UvA. Dat was niks te vroeg. ‘Ik kan je genoeg gruwelverhalen vertellen.’324228NOS IUNGIT AMICITIA |5ASC22_Inhoud 05.indd 5ASC22_Inhoud 05.indd 5 05-05-2022 10:0305-05-2022 10:03

Page 6

Dankzij u.Onbeperkt feesten voor iedereen.Handjes in de lucht voor Jan Tolhoek, crowdsurfend in zijn rolstoel tijdens de Zwarte Cross. Ook hij wil plezier hebben en lekker uit z’n bol kunnen gaan. Elk groot festival zou toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking, vindt HandicapNL. Zover is het nu nog niet. Samen met toon aangevende festivals gaat HandicapNL daarom aan de slag. Om te zorgen dat echt iedereen vanaf eind 2024 onbeperkt kan feesten op druk-bezochte evenementen. Voor het project ‘Onbeperkt feest’ ontvangt HandicapNL dit jaar een extra bijdrage van € 483.000,-. Dankzij onze deelnemers kunnen wij naast HandicapNL meer dan 175 andere organisaties ondersteunen. Sinds de oprichting van de Postcode Loterij in 1989 hebben we al ruim € 7,3 miljard aan goede doelen kunnen schenken. Samen voor een betere wereld: postcodeloterij.nlAdv_HandicapNL_Reünistenmag_ASC_AVSV_217x290_P5302_03.indd 1Adv_HandicapNL_Reünistenmag_ASC_AVSV_217x290_P5302_03.indd 1 15-04-2022 09:4915-04-2022 09:49ADV_ASC_2022_03.indd 6ADV_ASC_2022_03.indd 6 05-05-2022 09:5605-05-2022 09:56

Page 7

INHOUD44 Mooi cadeauBij feest horen cadeautjes, dus geef een kunstwerk cadeau – dat hoeft echt niet veel te kosten, vertellen vier kunstkenners. En wat vinden zij een geschikt cadeau voor de toko?48 Liesje SchreinemacherEen interview met de kersverse minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. ‘Mijn gevoel zei meteen: JA!’52 Oekraïnehulp Bij de beelden van vluchtende Oekraïners zou je het liefst in een busje willen springen om ze op te halen. Een aantal corpsleden besloot dat daadwerkelijk te doen. 56 Gemma in oorlogstijdVijf meisjes uit het dispuut Gemma overleefden de oorlog niet. Een in memoriam.58 Douze points voor haar uit HairGeen feest zonder een goed lied, vindt oud-zangcommissaris Max Christern. Maar uitgerekend een playbackshow werd het mooiste feest van zijn studententijd.60 Wáár is dat feestje...In aanloop naar de Grand Prix liep burgemeester van Zandvoort David Moolenburgh zijn eigen race: een stressvolle tocht van onder -handelen, vergunningen, druk uit Den Haag en uit de samenleving. 66 ‘Podiumkunst opent je hart’Andreas Fleischmann is directeur van theater DeLaMar. ‘Iedereen moet het doodgewoon gaan vinden om naar een voorstelling te gaan, en dan niet in hokjes ingedeeld.’72 Uitnodigend tentoonstellen Hoe zorg je ervoor dat de bezoekers van een museum een bijzondere ervaring hebben? Door de verhalen te visualiseren in de inrichting, weet Christiaan Kuypers.BOEKEN68 Literair criticus Jeroen Vullings bespreekt wat er zoal verscheen van de hand van andere leden. COLUMNS27 Michel Polderman prikt door de hype die bubbels heet37 Roeland Kooijmans over de feestelijke lullepot 64 Olga van Ditzhuijzen holde van uitvaart naar huwelijks -feest en terug71 Simoon Hermus beziet man en rok 645248NOS IUNGIT AMICITIA |7ASC22_Inhoud 05.indd 7ASC22_Inhoud 05.indd 7 05-05-2022 10:0305-05-2022 10:03

Page 8

Waarde reünisten van het A SC /AVS V,Het 34ste lustrum van onze vereniging nadert met rasse schreden en de lustrumcommissie is hard bezig om hier wederom een groot succes van te maken! Uiteraard zal er een uitgebreid programma zijn voor huidige leden van de vereniging, maar ook reünisten zullen kunnen genieten van dit vijfjaarlijkse spektakel. Er zal tijd zijn voor het weerzien van oude kennissen, het sluiten van nieuwe vriendschappen en bovenal het ophalen en herleven van herinneringen.De lustrumcommissie heeft de handen ineengeslagen met de reünistenweekend-commissie die verantwoordelijk is voor de organisatie van het golftoernooi op vrijdag 15 juli en de festiviteiten op zaterdag 16 juli. Allereerst wordt op vrijdag 15 juli het reünistengolftoernooi georganiseerd op de Amsterdamse Golf Club. Dit evenement is de perfecte gelegenheid om uw golfset af te stoffen en uw swing te oefenen, want competitiviteit en vriendschap-pelijkheid liggen dicht bij elkaar! Om het toernooi op memorabele wijze af te sluiten, kunt u elkaar na afloop op een feestelijke borrel ontmoeten. Op zaterdag 16 juli zal traditiegetrouw een optocht plaatsvinden door het centrum van Amsterdam. Alle leden en reünisten van het ASC/AVSV zijn uitgenodigd om met de rijtuigen mee te lopen vanaf het Rokin richting de Westermarkt. Na aankomst bij de Westerkerk zal daar de officiële opening van het lustrum plaatsvinden, waarna de leden en reünisten zich naar de dispuutslunches kunnen begeven. Deze lunches worden door de disputen zelf georganiseerd, dus hier zult u meer over horen vanuit het bestuur van uw dispuut. Na de dispuutslunches zal er voor contributie betalende VvR-leden een reünistenreceptie zijn op een vooraanstaande locatie in Amsterdam. Waar precies, hoort u later. Uiteraard zijn wij op de hoogte van de perikelen van vijf jaar geleden, waar een beperkte capaciteit van de locatie zorgde voor de nodige chaos. Dit jaar zullen wij ervoor zorgen dat er voldoende capaciteit is voor alle reünisten die aanwezig willen zijn!Over het reünistengolftoernooi en over de feestelijke openingsdag van het lustrum op zaterdag, zal een mail verstuurd worden naar de reünisten. In de tussentijd gaan wij hard aan de slag om de exacte invulling van de dag rond te maken. Wij kunnen niet wachten!Namens de lustrumcommissie en reünistenweekendcommissie,Hein de Wildeh.t. ab actis lustrumcommissieDoris Kroesh.t. ab actis reünistenweekendcommissie8 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Nieuws 06.indd 8ASC22_Nieuws 06.indd 8 05-05-2022 10:0605-05-2022 10:06

Page 9

Mocht u particulier of zakelijk het reünistengolftoernooi willen sponsoren zodat wij er een nóg mooiere dag van kunnen maken, dan kunt u de reünistenweekend-commissie benaderen op het volgende e-mailadres: reweco2022@gmail.com 34ste lustrumcommissiePraesesLotte Brunekreef lotte@invictalustrum.nl Ab actisHein de Wilde hein@invictalustrum.nl Quaestor INiek Franzenniek@invictalustrum.nl Quaestor IILennard van den Berghlennard@invictalustrum.nlCommissaris Intern IHuguette Meyknechthuguette@invictalustrum.nlCommissaris Intern IITeuntje Dopteuntje@invictalustrum.nl Commissaris ExternBenthe Hofmanbenthe@invictalustrum.nl Commissaris TerreinGijs Winterinkgijs@invictalustrum.nl ReünistenweekendcommissiePraesesWisse BrinkhorstAb actisDoris KroesQuaestorKick SlooffAssessor PrimusFleur WillemsAssessor SecundusIza van As*) Voor reünistenVrijdag 15 juli 2022• Golftoernooi*Zaterdag 16 juli 2022• Optocht door Amsterdam*• Officiële lustrumopening* • Disputenlunches*• Reünistenreceptie*• OpeningsfeestOpeningsfeest:De passe-partouthouders maken kennis met het terrein dat vanaf dat moment de thuisbasis zal worden van tien onvergetelijke dagen.Zondag 17 juli 2022• Vriendendag• Intercorporale IVriendendag:Op deze dag mogen alle passe-partouthouders twee vrienden/vriendinnen meenemen naar het lustrumterrein. Via deze weg maken een hoop nieuwe mensen kennis met onze vereniging.Maandag 18 juli 2022• BuitendagBuitendag:Een buitendag: een strandfeest in de nieuwe strandtent Bernie’s Beach in Zandvoort. Lustrumprogramma>Mocht u particulier of zakelijk het reünistengolftoernooi willen LustrumprogrammaDe receptie op 16 juli is alleen toegankelijk voor reünisten die contributie betalen!NOS IUNGIT AMICITIA |9VAN DE LUSTRUMCOMMISSIEASC22_Nieuws 06.indd 9ASC22_Nieuws 06.indd 9 05-05-2022 10:0605-05-2022 10:06

Page 10

Page 11

Dinsdag 19 juli 2022• Lustrumstuk• VIP-avondLustrumstuk:Afgelopen jaar is Kothurne druk bezig geweest met een toneelvoorstelling voor de passe-partouthouders. VIP-avond:Een exclusief event, alleen toegankelijk voor de Balthazar-pakkethouders, de leden met het grootste passe-partout. Een dag waar de bezoeker niet van weet wat hem/haar te wachten staat, maar die bij voorbaat onvergetelijk zal worden.Woensdag 20 juli 2022• Chiquedag• Intercorporale IIChiquedag:Een polowedstrijd in het Amsterdamse bos, met veel bubbels, oesters en chique outfits. Kortom, een dag gevuld met luxe!Donderdag 21 juli 2022• TerrasdagTerrasdag:Dit is een relaxte dag waar de focus vooral op muziek en goede gesprekken zal liggen. Met de zon op het gezicht en een roseetje in de hand genieten.Vrijdag 22 juli 2022• Gescheiden dag• Intercorporale IIIGescheiden dag:Op deze dag zullen de heren van de dames gescheiden worden. Er zullen gepaste activiteiten voor beide groepen zijn. Aan het einde van de dag, wanneer de twee groepen naar elkaar beginnen te hunkeren, valt het doek en wordt iedereen weer herenigd.Zaterdag 23 juli 2022• Familiedag• Intercorporale IVFamiliedag:Deze dag is ingericht om familie kennis te laten maken met de vereniging en de nieuwe vrienden die de bezoeker in zijn/haar studententijd gemaakt heeft. Een gemoedelijke dag.Zondag 24 juli 2022• Heren/DamesdinerHeren/Damesdiner:Een groot galadiner in de NDSM-Loods. De heren en dames zullen tijdens het diner wederom gescheiden zitten, waarna er voor de start van het gezamenlijke feest een groot doek valt. Eens kijken wat er dan gebeurt…Maandag 25 juli 2022• SlotfeestSlotfeest:Gezamenlijk met alle passe-partouts-houders zullen wij hier nog één keer feesten als nooit tevoren. Een feest onder het motto: ‘stoppen op het hoogtepunt’.LustrumprogrammaVAN DE LUSTRUMCOMMISSIENOS IUNGIT AMICITIA | 11ASC22_Nieuws 06.indd 11ASC22_Nieuws 06.indd 11 05-05-2022 10:0605-05-2022 10:06

Page 12

Page 13

VAN DE LUSTRUMCOMMISSIEHet 34ste lustrum draagt de naam Invicta. De betekenis hiervan is meerledig:1) Onoverwinnelijk in het Latijn. 2) Horisme Invicta; vlindersoort. Bedenk eens wanneer jij je voor het laatst onoverwinnelijk voelde. Een emotie van tastbaar geluk die door je hele lichaam heen giert. Het zijn de momenten wanneer je even denkt dat het leven niet mooier wordt dan dit. Je droombaan binnenkoppen, hoteldebotel verliefd met duizenden vlinders in je buik, vrienden na een lange tijd omhelzen, een goed cijfer terugkrijgen, of een goal scoren.Deze belevingen, in combinatie met de vrijheid die je als student ervaart – vrijheid tot complete zelfexpressie – zullen ervoor zorgen dat jij jezelf ontplooit in je studententijd. Deze coming of age is als een metamorfose; de rups die een volwaardige vlinder wordt. De Horisma Invicta, een vlindersoort, is het symbool van de onsterfelijke ziel, maar ook van de kortstondigheid van het leven; lustreren alsof het je laatste dag is.Ondanks de onafhankelijkheid van de Amsterdamse student zijn het de krachtige verbintenis en samenhorigheid van de leden die onze vereniging zo onoverwinnelijk maken. Deze onoverwinnelijkheid moet op volle toeren gevierd worden tijdens het 34ste lustrum. Door het doorzettingsvermogen en de steun van ieder individueel lid weten wij ons staande te houden, ondanks Invicta: een onbeschrijfelijk gevoelde Covid-pandemie. Ook met de huidige tegenslagen die onze vereniging ervaart, zal de motivatie voor verandering van ieder individu een grote bijdrage leveren aan de uiteindelijke cultuurverandering: het vlinder-effect. Want hoe klein ook, met één vleugelslag kan een vlinder, net als de oogopslag van je eerste liefde, in de keten van oorzaak en gevolg een orkaan van verandering veroorzaken.Die vlinder, dat ben jij.Jij bent Invicta.gevierd worden tijdens het 34ste lustrum. Door het doorzettingsvermogen en de steun van ieder individueel lid weten wij ons staande te houden, ondanks Die vlinder, dat ben jij.Jij bent Invicta.VAN DE LUSTRUMCOMMISSIEInvicta: een onbeschrijfelijk gevoelNOS IUNGIT AMICITIA |13ASC22_Nieuws 06.indd 13ASC22_Nieuws 06.indd 13 05-05-2022 10:0605-05-2022 10:06

Page 14

ASC AcademyDe moderne Amsterdamse student leeft in een wereld van moordende competitie en prestatiedruk. Om een goede plek op de arbeidsmarkt te bemachti-gen, is een universitair diploma uiteraard niet afdoende: om je te onderscheiden van medestudenten is buitenlandervaring en internationale wetenschappelijke oriëntatie onmisbaar. Met de invoering van het leenstelsel werd het nog moeilijker om ambitieuze plannen te financieren. In juni 2013 richtte het ASC/AVSV daarom een studiefonds op voor alle studenten aan de Universiteit van Amsterdam of Vrije Universiteit. Met de oprichting van de Stichting ASC Academy biedt het ASC/AVSV talentvolle Amsterdamse studenten de mogelijkheid om zich verder te ontwikkelen, zowel op academisch als persoonlijk vlak. Stichting ASC Academy stelt de beurzen beschikbaar aan álle Amsterdamse studenten, ongeacht achtergrond, financiële situatie of lidmaatschap van het ASC/AVSV. De studiebeurzen worden uitgereikt aan studenten die willen starten met een bij - zonder of prestigieus studie- of onderzoeks-project in binnen- of buitenland. Studenten kunnen twee keer per jaar een aanvraag doen via de website. De Raad van Toe - wijzing beslist welke studenten een beurs toegekend krijgen op basis van hun motivatiebrief, de relevantie en uniekheid van het project. Er zijn jaarlijks tussen de twintig en dertig aanvragen, ongeveer de helft wordt toegekend. De bedragen van de beurzen liggen tussen de €500 en €1500. Afhankelijk van het aantal giften en de opbrengst van bijvoorbeeld benefietdiners, kunnen wij kijken of we meer studenten kunnen selecteren en hogere beurzen kunnen uitkeren. Daarnaast hopen we met donateurs en de studenten die een beurs hebben ontvangen in de toekomst een levendige gemeenschap te creëren om zo op langere termijn betrokken te blijven. Aangezien de mogelijkheid om in het buitenland te studeren de afgelopen twee jaar werd belemmerd door de wereldwijde pandemie, zijn we als bestuur van de stichting nu extra gemotiveerd om veel studenten te ondersteunen. Door de coronacrisis heeft de stichting een tijdje stilgestaan en daarom is er geen tijd te verliezen om dit initiatief weer nieuw leven in te blazen. Banden herstellenUiteraard wil de stichting de komende jaren nog meer studenten de mogelijkheid bieden om hun competenties te ont - wikkelen. Daarnaast is het aanhalen en onderhouden van een goede band met de UvA en de VU een primair doel. Dit doel is na de misstanden tijdens de kennis-makingstijd afgelopen jaar relevanter dan ooit. Het herstellen van de band met de onderwijsinstellingen staat dan ook hoog in het vaandel. De Stichting ASC Academy is juist nu een waardevol initiatief om iets terug te doen voor de stad en alle Amsterdamse studenten. De stichting kan dit jaar dus elke vorm van steun goed gebruiken! Om de banden met de universiteiten stevig aan te halen en de stichting nog groter op te zetten wordt een gift enorm gewaardeerd. De Stichting ASC Academy heeft de status Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) in de zin van Wet Inkomstenbelasting. Giften gedaan aan goeddoelinstellingen zijn daarmee aftrekbaar van het belastbaar inkomen. Zowel eenmalige als periodieke giften zijn van harte welkom. Wil je donateur worden? Mail dan naar info@ascacademy.nl of houd onze website www.ascacademy.nl in de gaten. Het studiefonds voor Amsterdamse studenten van de UvA en de VU14 | NOS IUNGIT AMICITIATEKST Annemijn Oskam, ISSA assessor secundus (Fiore 17) ASC22_Nieuws 06.indd 14ASC22_Nieuws 06.indd 14 05-05-2022 10:0605-05-2022 10:06

Page 15

Rozemarijn JensOntving een beurs van ASC Academy in 2018‘Van september 2018 tot augustus 2019 heb ik de master Philosophy of the Social Sciences aan de London School of Economics and Political Science (LSE) gevolgd. Deel uitmaken van dat instituut was echt een droom die uitkwam.Het motto van de LSE luidt ‘Rerum cognoscere causas’, met andere woorden ‘Leer de oorzaken der dingen inzien’. Door analytische filosofie op LSE te bestuderen, heb ik me een methode eigen gemaakt om de oorzaak der dingen te analyseren, om ze te veranderen en daarmee werkelijk invloed op de maatschappij te hebben. Met andere woorden: de wereld te verbeteren!Niet alleen de inhoudelijke kant van studeren aan de LSE vond ik geweldig, ook de mensen waren zeer inspirerend. Ik zat in de klas met allemaal intelligente, ambitieuze, internationale studenten. Er heerste een gezonde onderlinge competitie om het beste uit jezelf te halen.LSE leerde me een analytische, kritische en oplossingsgerichte manier van denken. Ik heb er een raamwerk voor mijn denken gekregen, maar ook een wereldwijd netwerk dat voor later in mijn leven altijd nuttig zal kunnen zijn. Ik heb op LSE een groep vrienden gemaakt met wie ik wekelijks contact heb en zal blijven houden. Ik hoop de vaardigheden die ik bij LSE heb opgedaan in mijn toekomstige baan te kunnen gebruiken. Ik zou graag op het gebied van Kunstmatige Intelligentie (AI) willen werken om de toekomstige risico's voor onze samen -leving te beheersen. Het was echt een jaar dat ik nooit zal vergeten!’ •Christoffel DoormanOntving een beurs van ASC Academy in 2020‘Geboren en getogen in Amsterdam, heb ik er ook gestudeerd. Ik kreeg de behoefte om te kijken wat er zich afspeelt buiten de bekende paden van Amsterdam en de studie theoretische natuurkunde aan de UvA. Tijdens het schrijven van mijn masterscriptie over zwarte gaten en donkere materie, besloot ik me daarom aan te melden voor de twaalf maanden durende MSc Machine Learning aan University College London (UCL). Op dat moment, ergens rond de jaarwisseling van 2019 naar 2020, waren weinigen nog bekend met het woord Covid en wist nog niemand wat er de daaropvolgende jaren stond te gebeuren. Toen ik in de lente van 2020 de brief ontving waarin stond dat ik was aangenomen aan UCL, grapte men nog over mogelijke gevolgen van Covid op een studiejaar in Londen. Over een paar weken is alles weer terug naar normaal, dachten we toen nog. Niets bleek minder waar.Ondanks dat het studieprogramma zo was ingericht dat iedereen, waar ook ter wereld, alles online kon volgen, besloot ik toch naar Londen te verhuizen. Waar ik er in de weken voor mijn vertrek nog tegenop zag om Amsterdam na 25 jaar te verlaten, werd mij in de eerste week in Londen meteen duidelijk dat ik de juiste keuze had gemaakt. Al snel ontdekte ik dat ‘mijn grote stad Amsterdam’ helemaal niet zo groot was. Zowel de oneindige mogelijkheden als de anonimiteit die de negen miljoen inwoners van Londen met zich meebrengen verwonderden me.Dat de MSc Machine Learning er nu opzit, betekent niet dat mijn avontuur in Londen ook ophoudt. De komende zes tot acht maanden zal ik als Research Assistant aan UCL onder -zoek blijven doen naar verschillende onderwerpen in machine learning.’Word NU lidLEDENVOORDEEL• toegang tot de VvR-app, met al je oude vrienden en vriendinnen• de befaamde, beruchte en beroemde reünistenborrel tijdens lustra• en... dit jaarlijkse reünistenmagazine van de Vereniging van Reünisten van het ASC/AVSVwww.reunistenasc-avsv.nlen word lid (vanaf €35)NOS IUNGIT AMICITIA |15ASC22_Nieuws 06.indd 15ASC22_Nieuws 06.indd 15 05-05-2022 10:0605-05-2022 10:06

Page 16

Stichting M.O.E.T. zet doorHet jaar 2021 zou in het teken staan van het vijftienjarig bestaan van Stichting M.O.E.T. Helaas gaf de aanhoudende coronacrisis weinig ruimte om op feestelijke wijze stil te staan bij de bloei van de stichting. Wel gaf deze periode ons de tijd om nieuwe stappen te zetten, ons werk in de afgelopen vijf jaar soms kritisch te evalueren en met een frisse blik verder te werken aan ons belangrijkste doel: leerlingen in ontwikkelingslanden waardevol onderwijs bieden.StaatsgreepMei 2021 was de laatste keer dat het bestuur naar Burkina Faso reisde, want sindsdien is het een te hoog veiligheidsrisico geweest om onze scholen te bezoeken. Waar het coronavirus in de afgelopen twee jaar als voornaamste vijand werd bestempeld in Nederland, waren er in Burkina Faso ver - schillende problemen tegelijk. Al jaren verslechtert de veiligheidssituatie in het West-Afrikaanse land en het afgelopen jaar is de onrust er sterk toegenomen. De aanhoudende extreme droogte en het voedseltekort, de toenemende dreiging van jihadistische groeperingen in de grensgebieden (voornamelijk vanuit Mali en Niger), en het groeiende aantal burger - milities zorgen voor grote vluchtelingen-stromen en chaos. Zelfs onze contacten in Burkina Faso, die normaliter geruststellend en uitnodigend met ons communiceren, waren nu voorzichtig. Het lukte de lokale overheid nauwelijks om deze dreiging onder controle te krijgen, met als gevolg een toename van burgermilities en vluchtelingenstromen. Eind januari leidde ontevredenheid hierover tot een militaire staatsgreep. Sindsdien heeft de stichting zich druk beziggehouden met het vergaren van betrouwbare informatie over de gevolgen voor onze scholen, de veiligheid van de leerlingen en de mogelijkheden om onze projecten te bezoeken.Stichting M.O.E.T. – Met Onderwijs Een Toekomst – is in 2006 opgericht door studenten van het ASC/AVSV. Inmiddels beheert en ontwikkelt de stichting, die nog altijd door actieve studenten wordt bestuurd, twee scholen in Burkina Faso. Op de ambachts-school, geopend in 2009, wordt onder meer lesgegeven in algemene mechanica, auto-mechanica, metaalbewerking, elektrotechniek en ICT. Onze landbouwschool, die in 2017 werd opgericht en sinds de recente staatsgreep tijdelijk gesloten is, heeft als doel bij te dragen aan de lokale ontwikke-ling van de agrarische sector door te onderwijzen in de verbouwing van gewassen, veeteelt en productverwerking.Heftige ontwikkelingen in Burkina Faso: vanwege de onveilige situatie sinds de staatsgreep eind januari is de landbouwschool gesloten. Gelukkig staat de bloeiende ambachtsschool in veiliger gebied. De stichting staat voor nieuwe uitdagingen, maar nog altijd met hetzelfde doel.De Westerse media bestempelden Burkina Faso na de staatsgreep al gauw als dé brand - haard van geweld in de regio. En dat is niet onterecht, want de cijfers liegen er niet om: het is alweer de vierde staatsgreep in West- Afrika in slechts anderhalf jaar tijd, het aantal aanslagen en ontvoeringen is sterk toege - nomen en er zijn volgens de VN momenteel maar liefst anderhalf miljoen Burkinezen op de vlucht. Toch heeft deze situatie ons nog maar eens duidelijk gemaakt dat het belangrijk is om de rust te bewaren, ondanks de onzekerheden die samenwerking met een ontwikkelingsland met zich mee kunnen brengen. Het beste voorbeeld hiervan is misschien wel het feit dat nog geen week na de coupe een klein volksfeest ontstond, omdat het nationale team de halve finale van de Afrika Cup had bereikt. Record aantal leerlingenInmiddels is de situatie enigszins ver - beterd, en hebben drie M.O.E.T.-bestuur - ders in april de ambachtsschool bezocht en onze directeuren en lokale partners gesproken. Dit besluit is uiteraard zorg - vuldig genomen na gesprekken met de ambassade, lokale Nederlandse organisaties en onze contactpersonen. De grote steden – zoals hoofdstad Ouagadougou en Bobo-Dioulasso, onze uitvalsbasis nabij de ambachtsschool – worden als relatief veilig bestempeld. Helaas wordt het afgeraden om naar de plattelands - gebieden af te reizen, zoals Toussiana, waar onze landbouwschool staat.16 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Stichting MOET_03.indd 16ASC22_Stichting MOET_03.indd 16 05-05-2022 10:0505-05-2022 10:05

Page 17

De stichting kan de hulp van reünisten goed gebruiken. Ideeën, contacten, expertise, donaties en ondersteuning op ieder mogelijke manier worden enorm gewaar-deerd. Wij zijn bereikbaar via algemeen@stichtingmoet.nl, en te volgen via www.stichtingmoet.nl en de sociale-media kanalen onder dezelfde noemer. De reis is enorm belangrijk voor de ont -wikkeling van met name de ambachts-school, die sinds de toevoeging van de BEP-vervolgopleiding met een recordaantal leerlingen is gegroeid tot 154 leerlingen. De toevoeging van deze vervolgopleiding maakt het interessanter voor de lokale bevolking om voor de ambachtsschool te kiezen en vergroot de kansen op een baan. Bovendien is het slagingspercentage in de afgelopen jaren flink gestegen. Om de school door te laten groeien en het onderwijs verder te verbeteren, ontstaan er een aantal interessante uitdagingen voor de komende jaren. Want hoe ontwikkelen we de school verder, zonder dat dat ten koste gaat van toegang voor de kansarmste kinderen? Hoe kunnen wij, in samenwerking met de stichting V!VE l’Initiative, die zich richt op het versterken van de economische kracht van meisjes en vrouwen in Mali en Burkina Faso, het aantal meisjes op de school significant verhogen? Hoe kunnen wij het vaste donateurenbestand vergroten om een mogelijke uitbreiding te bekostigen? En, belangrijker, de recente ontwikkelingen bewegen ons er ook toe om de toekomst en veiligheid van onze projecten te bespreken, in het bijzonder van de landbouwschool. Mede door de gespannen veiligheidssituatie op het platteland en de terughoudende lokale gemeenschap, is de landbouwschool momenteel voor onbepaalde tijd gesloten. Wij onderzoeken verschillende opties om ons project daar alsnog succesvol te maken; in de vorm van een school, een landbouw-centrum, of een andere waardevolle aan -vulling voor de lokale bevolking, waarbij wij openstaan voor samenwerkingen met andere organisaties.En juist deze vraagstukken maken het werk van Stichting M.O.E.T. zo waardevol. Aan de ene kant staat het doel om met onderwijs een toekomst te bieden aan mensen in een ontwikkelingsland, terwijl aan de andere kant bevoorrechte studenten in Amsterdam – naast al het gefeest – ontzettend veel leren over ontwikkelings-hulp, -samenwerking en een ander deel van de wereld.•NOS IUNGIT AMICITIA |17TEKST Olivier Grasveld, abactis M.O.E.T. (Beaufort 18)ASC22_Stichting MOET_03.indd 17ASC22_Stichting MOET_03.indd 17 05-05-2022 10:0505-05-2022 10:05

Page 18

Page 19

>Het ASC/AVSV staat op het punt om een haakse bocht te maken. De houding van toedekken, afschermen, goedpraten, baga - telliseren en verzwijgen is door deze senaat resoluut ingewisseld voor totale transparantie, tenminste voor zover dat dienstig is aan het proces. De kern van de zaak: binnen disputen is een cultuur ontstaan van: ‘Wie maakt ons wat?’ en ‘Dat bepalen we zelf wel’. Deze senaat heeft besloten om met die mentaliteit korte metten te maken. Dat willen ze zelf, maar het moet ook, want als de senaat dat zelf niet zou doen, zouden anderen dat van buiten gaan doen en ben je na 170 jaar de regie over je eigen vereniging kwijt of is het zelfs einde oefening. Dat betekent niet dat onderwijsinstellingen achterover-leunen. Ze kijken over de schouders van de senaat mee en omgekeerd betrekt de senaat hen nadrukkelijk bij de herziening van de groentijd. Rector Heleen Vos: ‘Dit is een jaar als geen ander jaar. We liggen onder een vergrootglas.’ Karakter groentijdDoel van de groentijd is het kweken van een jaarband voor het leven. De groentijd is het middel om dat doel te bereiken. Afgelopen jaren lijkt dit middel tot doel te zijn verheven: ontgroenen om te ontgroenen. Maar disputen testen geen soldaten op hun hardheid of uithoudingsvermogen, keuren geen modellen als koeien op een veemarkt. Disputen maken onderdeel uit van een studentenvereniging als manen om een planeet. En die planeet draait zelf om een zon: de onderwijsinstel-ling. De cultuur van dat planetaire stelsel en dus ook van de groentijd moet precies bij dát onderwijskundige karakter aansluiten: speels, geestig en creatief. Het gaat erom aspirant-leden onder druk te testen op hun probleemoplossend vermogen, uit te dagen om zichzelf, hun jaargenoten en het dispuut beter te leren kennen en dat alles op een ludieke manier. Zo’n kennismaking, en met name de manier waarop, is voor aspirant-leden van nature al een intimiderend proces, dat om die reden dan ook in een voor hen veilige setting dient plaats te vinden. Aspirant- leden komen hier om te studeren, om zich te bekwamen en te ontwikkelen tot een eigen persoonlijkheid. Ze komen hier niet om vernederd, geschopt, geslagen of ronduit sadistisch behandeld te worden. Vos: ‘Het is een misverstand dat keihard aanpakken nodig is om indruk te maken. We onderschatten hoeveel impact überhaupt al meedoen aan zo’n programma heeft. Er komen zoveel indrukken op je af als aspirant-lid, dat disputen je alles wijs kunnen maken.’ PolitieOp instigatie van de senaat neemt een College tot Herziening van de Kennismakingstijd (CHK) nu het voortouw om de groentijd te herontwerpen. Dat college bestaat uit twee commissies. De ene bestaat uit twee externe Vorig jaar werd de groentijd stilgelegd. Schoppen, slaan, stompen, excessief vernederen en wanstaltige opdrachten geven, zijn praktijken die niet thuishoren op de vereniging. Het was de druppel. Inmiddels zijn er bergen werk verzet. Het besef dat het anders moet, is inmiddels doorgedrongen tot in de haarvaten van de vereniging. Toch is het nog maar de vraag of de groentijd dit jaar doorgaat. De senaat wil eerst zeker weten dat het veilig kan. En áls hij doorgaat, dan ziet de groentijd er radicaal anders uit. Heleen Vos en Niels van der Laanconsultants op het gebied van cultuurveran-dering, daarover later meer. De tweede is de Commissie tot Uitvoering die naar de prak - tische invulling van de hele groentijd kijkt. Deze commissie bestaat uit jonge reünisten. Tegelijkertijd wordt de corpswet grondig aangepast, inclusief de optie om een heel dispuut uit de vereniging te kunnen zetten, of een dispuut het fleurrecht permanent te ontzeggen. Dat ultimum remedium is volgens Vos nodig om afscheid te nemen van een dispuut dat zich niet voegt naar de vereniging en zelfs lijkt liever zelfstandig te opereren NOS IUNGIT AMICITIA | 19TEKST Bob Duynstee (Hera 81)ASC22_EssayGroentijd 04.indd 19ASC22_EssayGroentijd 04.indd 19 05-05-2022 10:0205-05-2022 10:02

Page 20

dan iets bij te dragen aan het geheel. De huidige groentijdscultuur wordt omschreven als ‘verrot’. Vos: ‘Dat is al langer aan de gang. Dit escaleert niet zomaar.’ Voordat Vos begon als rector in september heeft ze serieus overwogen of ze wel wilde. ‘Ik dacht: waar begin ik eigenlijk aan? Hier wil ik mijn naam niet aan verbinden.’ Wat deed haar besluiten om het toch te doen? ‘De uitdaging om het nu radicaal anders te doen. De wil om het onkruid er overal uit te trekken.’ Ze vraagt zich hardop af hoe lang de vereniging nog kan draaien als niemand zich nog tot het besturen van de vereniging geroepen voelt. Ook daarom moet het roer om. Vos: ‘Het begint met de deuren en ramen openzetten in het besef dat we in een maatschappij leven en niet alleen in onze eigen mini-maatschappij waarin we onze eigen regels bepalen.’ Daarom heeft de senaat ook actief alle slachtoffers opgeroepen om aangifte te doen bij de politie. Volgens Vos is daar niet of nauwelijks gevolg aan gegeven. StokPijnlijk is dat de excessen ook een schending zijn van de gedragscode waartoe de vereniging zich jegens de onderwijsinstel-lingen heeft verplicht naar aanleiding van eerdere incidenten. Daarin staat dat de activiteiten in de groentijd onder geen beding mogen leiden tot geestelijke schade, dan wel letselschade van de (aspirant-)leden. Dat is ook de reden dat de senaat alle stappen heel zorgvuldig overlegt met UvA, VU en HvA. Die stellen zich constructief op, omdat de senaat een stevige stok achter de deur houdt: of de groentijd dit jaar doorgaat, hangt af van de vraag of alle leden er in voldoende mate van doordrongen zijn dat het zo niet langer kan. Vos: ‘We beslissen pas in juni, want we willen de energie nog even vasthouden om te zien of leden meedoen aan het cultuurveranderingsprogramma.’ Bovendien moeten de onderwijsinstellingen de plannen goedkeuren. Geen goedkeuring, geen groentijd. Maar áls de groentijd doorgaat, dan gaat die er anders uitzien. Er mag alleen nog maar gebeuren wat het daglicht kan verdragen. Letterlijk. De senaat levert de aspirant-leden ’s ochtends vanuit de sociëteit uit aan disputen en disputen hebben de feuten ’s avonds weer netjes in te leveren. Dat is ook het moment waarop senaat en NPM kunnen bespreken hoe de dag door de aspirant-leden is ervaren. En blijkt dan dat er iets niet gegaan is zoals afgesproken, dan start de senaat een procedure tegen het desbetreffende dispuut of tegen de individuen die zich niet aan de afspraken hebben gehouden. Hoewel disputen zelf hebben aangedrongen op controle, snapt Vos dat dit voorstel voor disputen een koninginnen-offer is: ‘We zijn bereid om over de jaren heen te bezien of disputen weer wat meer vrijheid kunnen krijgen, maar dan moeten we wel eerst jarenlang zien dat het goed gaat.’OogkleppenEr is dus geen nachtprogramma meer. Dat betekent dat aspirant-leden niet meer op het huis slapen. Dat voorkomt ranzigheid. Vos: ‘Veel van de excessen vinden nu eenmaal ’s nachts plaats, als er veel gedronken is en bij enkele disputen mogelijk ook cocaïne in het spel is. Daar willen we aspirant-leden niet meer aan blootstellen.’ Als extra waarborg gaan met het uitleveren twee leden van senaat, commissie of NPM mee om een oogje in het zeil te houden. Vos: ‘Dat is niet wenselijk voor de lange termijn, maar wel noodzakelijk voor de korte termijn.’ En voor het geval zij iets over het hoofd zien, stellen disputen uit eigen gelederen een vertrouwenspersoon aan, iemand met invloed binnen het dispuut. De vertrouwenspersoon is verplicht aanwezig in de groenvergadering, waar overigens ook twee kaderleden bij aanwezig zullen zijn. Maar voor de interne vertrouwenspersoon zal veel gaan afhangen van diens rechte rug en de appreciatie van deze figuur door disputen. Het mag er niet toe leiden dat de senaat voor vertrouwenspersonen een beschermingsprogramma moet optuigen, maar ook niet dat zij in een loyaliteitsconflict terechtkomen. Ze krijgen in elk geval een spoedcursus hoe ze de grenzen moeten bewaken. Vos: ‘Dat wij de deuren zo gesloten houden en alles wat van buiten komt proberen te weren, voedt het gevoel van maatschappelijke onschendbaarheid. Dat gaat in geen enkel opzicht bijdragen aan een veilige groentijd of een fijnere omgang met elkaar. Het brengt juist met zich mee dat je ook weinig terugkoppeling krijgt van de maatschappij. Daardoor heeft het volgens ons zo kunnen escaleren, omdat er geen momenten zijn waarop iemand zegt: jongens, dit kan zo niet.’Omdat veel excessen ’s nachts plaatsvinden, slapen de aspirant- leden voortaan niet meer op het huis20 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_EssayGroentijd 04.indd 20ASC22_EssayGroentijd 04.indd 20 05-05-2022 10:0205-05-2022 10:02

Page 21

Het recht om te weigerenEr worden, zoals de plannen nu zijn, ook meldpunten ingericht waar aspirant-leden, leden, reünisten en ouders van (aspirant-)leden misstanden kunnen aankaarten. Binnen de senaat is dat de assessor secundus. Die kan aspirant-leden doorverwijzen naar slachtofferhulp, een psycholoog en/of adviseren om een aanklacht in te dienen.Daarnaast komt er ook een anoniem meld - punt, dat de functie heeft van de kanarie in de kolenmijn. In maart werd een campagne gestart om disputen te informeren over de rol van de vertrouwenspersoon en om de meldpunten van de vereniging extra bekendheid te geven. Maar er komt ook een controle vóóraf. Om de dynamiek van opdrachten en beproevingen tijdens de groentijd goed te kunnen inschatten, dienen disputen die eerst aan de senaat voor te leggen. Vos: ‘De beproevingen moeten een duidelijk toetsbaar doel hebben en moeten het karakter van het dispuut overdragen. Buiten die beproevingen mag er niet ontgroend worden.’ Maar zelfs áls de senaat een opdracht toe - laatbaar acht, dan is een dispuut er nog niet. Er wordt namelijk een systeem opgetuigd van informed consent, gecombineerd met het recht om ‘nee’ te zeggen. Disputen worden verplicht om een groentijdsopdracht eerst nog voor te leggen aan de feuten en die krijgen, zelfs na het laissez passer van de senaat, nog het recht om een opdracht om hun moverende redenen te weigeren als zij zo’n opdracht als grensoverschrijdend ervaren. RoedelsHoe groot het probleem van grensoverschrij-dend gedrag precies is, weet de senaat niet. Dat heeft met de zwijgcultuur te maken. Vos: ‘Dat is het engst. Daarom hameren wij er nu zo op om die te doorbreken. Want pas dan krijgt het zelfcorrigerend vermogen van de vereniging een kans en kunnen we elkaar er ook op aanspreken. Zolang leden blijven wegkijken, gaat er niks veranderen.’ Het doorbreken van de zwijgcultuur is met de loyaliteit van roedels nog niet zo eenvoudig. Corporate loyalty wordt in de organisatieleer gezien als een kracht, maar gaat tegenwerken als die zich uitstrekt over zaken die niet door de beugel kunnen. En dat proces verloopt met kleine stapjes, totdat je dus met zo’n verrotte cultuur zit opgescheept. Wat ook niet meehelpt is dat een aanklagend aspirant-lid eigenlijk zichzelf in de voet schiet, omdat zijn dispuut dan het jaar daarop minder feuten gaat krijgen. Vos: ‘Dat wordt de aspirant-leden ook verteld door het dispuut.’ Die dynamiek is extreem complex. Dat en het feit dat de straffen voor mis - dragingen niet meer aansluiten bij de ernst van de problematiek, heeft de senaat ertoe gebracht om ook een ‘commissie tot herziening van de corpswet’ in het leven te roepen. Daarin hebben ervaren rechters zitting die grondig kijken naar de wet, het groentijd-convenant en alle procedures Interne rechtspraakAls de senaat tijdens de groentijd lucht krijgt van strafbare feiten, kan het een vonnis uitschrijven voor het hele dispuut. Dat is in 2021 bij dertien disputen gebeurd voor zaken van het kaliber ‘feuten te weinig slaap gunnen’. Bij zes disputen waren de aanklachten ernstig. Straffen behelsden daar schorsing, aanwasaftrek tot 50% met voorwaardelijk 100% voor het jaar daarop bij nog een incident. Een dispuut kan zich tegen een straf verzetten bij het College van Beroep. Daarnaast heeft de senaat voor het eerst individuen die verdacht werden van misdragingen, ook persoonlijk aangeklaagd. Tien leden hebben zich vervolgens moeten verantwoorden voor een college van drie professionele rechters. Drie zaken werden niet-bewezen verklaard. Voor de overige zeven behelsden de straffen een schorsing van 16+ weken tot meer dan een jaar en zelfs twee keer een royement (voor het uitoefenen van fysiek geweld jegens een aspirant-lid). Tegen de straf in eerste aanleg staat voor een individueel lid vervolgens hoger beroep open bij het College van Beroep, dat bestaat uit reünisten die rechter of advocaat zijn van beroep. Daar is één royement omgezet in 1,5 jaar schorsing en het andere bestendigd. rondom het interne rechtssysteem. Vos: ‘Deze commissie kijkt nu naar straffen die niet de zwijgcultuur in de hand werken en naar een zwaardere strafmaat voor individuen en disputen.’ Vos vindt zelf de straffen te licht. De herziening houdt, als het aan de senaat ligt, ook in dat een heel dispuut uit de ver - eniging gezet kan worden c.q. het fleurrecht permanent ontnomen kan worden. Vos: ‘Als zo’n dispuut zich stelselmatig schuldig maakt aan wangedrag en niet bereid is om de namen te noemen van leden die zich misdragen hebben, dan kunnen we niet anders. We moeten de rotte appels eruit kunnen halen. En als die zwijgcultuur dat in de weg staat, komt er een moment dat je zegt: hier willen wij 0,0 mee te maken hebben als vereniging. En daar hoeven we dan ook niet om te treu-ren.’ Vos hoopt dat de nieuwe aanpassingen, inclusief de optie van het straffen van een heel dispuut in mei door de alv komen. StrafrechtkantoorNaar verluidt was er in 2021 bij zes disputen sprake was van ernstige misstanden. Daarbij >NOS IUNGIT AMICITIA | 21ASC22_EssayGroentijd 04.indd 21ASC22_EssayGroentijd 04.indd 21 05-05-2022 10:0205-05-2022 10:02

Page 22

ging het om fysiek geweld en mentale vernedering, slaan, schoppen, met striemen en blauwe plekken tot gevolg. Vos: ‘Van wat ik gelezen heb, ben ik ontzettend geschrok-ken.’ In het verleden bleek het verder te gaan om misstanden als slapen tussen afval of opdrachten als het moeten doorslikken van een levende goudvis. Om een beeld te krijgen van de omvang en de ernst van de misdragingen, heeft de senaat samen met de VvR begin dit jaar een strafrechtkantoor zonder banden met de vereniging ingeschakeld, De Roos & Pen. Binnen dat kantoor is Niels van der Laan samen met twee andere partners met het onderzoek belast. Van der Laan komt over als een integere onderzoeker die zich goed heeft ingeleefd in het belang en de reikwijdte van de opdracht. Hij zegt: ‘Dit soort interne onderzoeken doen we vaker, maar bijna altijd binnen het bedrijfsleven. Bijvoorbeeld naar de vraag of medewerkers zich schuldig maken aan corruptie of belastingfraude. Dit lijkt op de MeToo-zaken en het onderzoek bij The Voice.’ Zijn opdracht valt in drie delen uiteen: inventarisatie van omvang en ernst van grensoverschrijdend gedrag, het aanreiken van mogelijke verklaringen voor dat gedrag en advies hoe dat gedrag geredresseerd kan worden. Het onderzoeksteam mikt op zo’n honderd interviews met leden, reünisten, ouders en gestopte aspiranten. Van der Laan: ‘We willen een zo goed mogelijk beeld krijgen van wat er aan de hand is, hoe lang het al speelt, waar het gebeurt en wat er precies gebeurt.’ Voor deze duiding wil het kantoor ook externe deskundigheid bij het onderzoek betrekken, zoals gedragsdeskundigen op het gebied van groepsprocessen.Veilig Ook Van der Laan loopt, net als de senaat, tegen de zwijgcultuur op. Om die te door - breken hamert hij op het belang dat iedereen zo vertrouwelijk en veilig mogelijk met hem kan praten. Hij onderkent de loyaliteitsspagaat waar leden in terecht komen: ‘Een belangrijk element is het feit dat een slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag onderdeel wordt van de groep van waaruit die daden zijn gepleegd. De kans is dan groot dat een slachtoffer dat gedrag misschien niet ver - goelijkt, maar er wel overheen stapt. Wij willen zoveel mogelijk de barrières voor mensen om hier open over te zijn weghalen.’ Daarvoor heeft hij drie pijlen op zijn boog. Als advocaat kan Van der Laan een beroep doen op zowel zijn verschoningsrecht als op zijn geheim - houdingsplicht. Van der Laan: ‘Dat betekent dat derden nooit bij ons de informatie op kunnen vragen of vorderen. Het tweede beschermingselement is dat informatie die we krijgen van leden desgewenst niet gedeeld wordt met onze opdrachtgevers: de senaat en de VVR, dat is vastgelegd in het protocol.’ En tot slot heeft het kantoor met de senaat afgesproken dat er nooit enig tuchtrechtelijk gevolg zal zijn naar aanleiding van de onderzoeksresultaten. Vos: ‘Met dus als doel om de zwijgcultuur te doorbreken, want anders blijft iedereen zijn mond houden.’VoortgangDesondanks bespeurt Van der Laan in de eerste serie interviews een zekere reserve onder leden en reünisten. Van der Laan: ‘Ze moeten een drempel over omdat ze iets vertrouwelijks aan een wildvreemde gaan vertellen. Toch lukt dat gelukkig wel, vooral ook omdat ze het belang van het onderzoek inzien.’ Wat is die drempel dan? Van der Laan: ‘Dan zeggen ze: ik vertel nu over deze dispuutsavond, wat een specifiek element is van ons dispuut en dat is toch per definitie iets wat we geheimhouden en wat ik nu aan een wildvreemde zit te vertellen.’ Daar staat tegenover dat, en hij zegt niet te pathetisch te willen klinken, het voortbestaan van de vereniging op het spel staat: ‘Ongelukken kunnen altijd gebeuren, er kan iemand ongelukkig vallen of bezwijken onder de stress. Maar als zo’n incident niet op zichzelf staat, is de impact van zo’n ongeluk natuurlijk veel groter.’ Het onderzoek loopt, terwijl de nieuwe lichting zich in de zomer alweer gaat aan - dienen. Vos wil aan de hand van de tussen - rapportage van het onderzoek in juni besluiten of de groentijd dit jaar doorgaat: ‘Wat we in elk geval niet willen is dat die tussenrapportage de plannen die we nu hebben, tegenspreekt. In dat geval hebben we er geen vertrouwen in en gaat het feest niet door.’ Het onderzoek is in juni volgens Van der Laan nog zeker niet gereed, maar de hoop en verwachting is wel dat hij en zijn OproepDe Pen & Roos is gevraagd om met jullie, (oud-)leden van de vereniging, te kijken naar jullie ervaringen met de (dispuuts)kennismakingstijd en jullie kennis over ervaringen van anderen. Wij zijn nieuwsgierig naar jouw verhaal. Wat vind jij thuishoren bij een ontgroening? En wat past niet? Welk gedrag vind jij grensoverschrijdend? Wat zou je willen behouden en wat niet? Om een representatief beeld te krijgen gaan we met elk dispuut in gesprek. Alle gesprekken vallen onder het verschoningsrecht en zijn strikt vertrouwelijk. Niets mag herleiden tot personen. Niets mag leiden tot sancties. Eventueel kan zelfs volledig anoniem informatie met ons worden gedeeld. Wij nodigen jullie dan ook uit om contact met ons op te nemen en zijn bereikbaar via ascavsv@deroosenpen.nl of 020.627.5411.22 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_EssayGroentijd 04.indd 22ASC22_EssayGroentijd 04.indd 22 05-05-2022 10:0205-05-2022 10:02

Page 23

team dan al een bepaald beeld hebben op basis waarvan ze kunnen beoordelen of de plannen voor de groentijd, zoals die nu voorliggen, aansluiten bij zijn voorlopige bevindingen. Voor het onderzoek zou het goed zijn als de groentijd deze zomer door - gang kan vinden. Van der Laan: ‘Dan kunnen we ook zelf iets meer van de dynamiek zien. En in die context met mensen te kunnen praten en na de groentijd ook nog met eerstejaars hoe zij de groentijd hebben ervaren.’ Eigen grenzen Het tweede deel van de opdracht betreft het duiden van onderliggende oorzaken voor excessief gedrag. De advocaat beseft dat hij straks niet zal kunnen zeggen: hier komt het door. ‘Er spelen zoveel elementen in mee dat ik niet de illusie heb dat ons rapport ant - woorden zal geven waarvan anderen zullen zeggen: zo had ik het nou nog nooit bekeken.’ Hij denkt wel dat hij voeding kan geven aan denkrichtingen die ongetwijfeld al bestaan en die hij verder kan onderbouwen. ‘Van daaruit kunnen we ook deel drie van onze opdracht benaderen: wat zijn nou aspecten die je kunt veranderen om het proces te verbeteren of in ieder geval te voorkomen dat het misgaat.’ Een element dat zich uit begint te kristalliseren en dat dit ook weer anders maakt dan MeToo- zaken, is dat grensoverschrijdend gedrag in de groentijd zo totaal anders wordt ervaren. Waar het volgens Van der Laan om gaat is dat er bepaalde grenzen zijn die niet ter discussie staan, maar dat er voor een groot deel ook sprake is van een grijs gebied. ‘Wat de een grensoverschrijdend vindt, vindt de ander misschien wel hilarisch. Het belangrijk - ste is dan ook dat het een veilige omgeving moet zijn waarin iemand, zonder repercussies, zijn eigen grenzen aan kan geven. Dat is ook heel waardevol om elkaar te leren kennen.’ Als het gaat om de onderliggende oorzaken, wil rector Heleen Vos daar wel naar kijken, maar ze is er ook beducht voor dat die niet gebruikt mogen worden als excuus voor wat er gebeurd is: ‘Ik vind het gevaarlijk om te kijken naar de verkorte groentijd, het toewijzingssysteem, corona of welke andere factor ook, als je daar geen invloed op hebt. Dan levert dat alleen maar excuusjes op om je verkeerd te gedragen.’SpekkoekDe VvR krijgt sinds het stopzetten van de groentijd nog wekelijks brieven van reünisten die zich grote zorgen maken. Als voorzitter voelt Arthur Knipping zich geroepen om een bijdrage te leveren vanuit de VvR. ‘Wij maken ons als bestuur ook zorgen over de continuïteit; die willen we niet door een paar agressieve etters in gevaar laten brengen.’ Dit staat voor hem nog los van wat de reputatieschade is die de vereniging oploopt bij onderwijsin-stellingen, de media en het stadsbestuur. Knipping: ‘Overigens heeft de gemeente wel de mogelijkheid om de sociëteit dicht te timmeren wanneer de openbare veiligheid in het geding is, een situatie die we te allen tijde willen voorkomen.’ Behalve de opdracht aan De Roos & Pen – een vergelijkbaar onderzoek in Leiden heeft destijds 1,5 ton gekost – heeft de VvR samen met de senaat begin april alle reünistenbe-sturen van disputen gevraagd om bij elkaar te komen om te bespreken wat er kan ge - beuren om jonge reünisten in het gareel te houden. Wat op korte termijn in gang gezet zou kunnen worden, is dat reünistenbesturen de essentie van het groentijdsconvenant c.q. de aanpassingen in de corpswet doorzetten naar de statuten van de eigen reünistenvereni-ging. Communicatie over deze aanpassingen en handhaving van de aanpassingen zijn dan wel twee randvoorwaarden. Ook Knipping is voorstander van zodanig aanpassen van de corpswet, dat zwijgen over misstanden niet langer lonend is, met daarnaast het sneller toepassen van het royement van leden of desnoods disputen. Maar hij pleit ook voor een cultuurverande-ringstraject binnen de disputen. En precies dáár ligt een onderbelicht deel van het probleem. De verticale band tussen oudere en jonge reünisten erodeert al sinds midden jaren negentig. Daardoor hebben disputen zich aan de onderkant ontwikkeld volgens het model van een spekkoek: jaarclubs zonder veel verticale binding. Die jaren zijn voor reünistenbesturen lastig te bereiken. De senaat is hierover in gesprek gegaan met de actieve bestuurders, met als centrale vraag of ze eigenlijk wel doorhebben dat jonge reünisten een risicofactor vormen. Ze hebben aan tafel gezeten met reünistenbesturen, maar hebben dan toch de reünisten nodig van elk dispuut die bereid zijn om hun jonge reünisten tot de orde te roepen. •‘Naar onderliggende oorzaken kijken is gevaarlijk, want dat kan excuusjes opleveren voor verkeerd gedrag'NOS IUNGIT AMICITIA | 23ASC22_EssayGroentijd 04.indd 23ASC22_EssayGroentijd 04.indd 23 05-05-2022 10:0205-05-2022 10:02

Page 24

Van de 20 à 30 duizend mensen per jaar die een Nederlands paspoort ontvangen, wonen er ook een aantal in Oegstgeest: werkterrein van burge - meester Emile Jaensch (Homerus 88). Hij onthaalt zijn nieuwe Nederlanders met een toespraak, een kopje koffie en natuurlijk de ‘Oegstgeester dakpan’: een historisch koekje dat herinnert aan het dakpannenbakkende verleden van die plaats. De feestelijke ceremonie om een geslaagde inburgering te vieren is een rond 2003 ontstaan ideetje, een variatie op Ameri - kaanse tradities als de vlag hijsen en het volkslied zingen. Sinds 1 januari 2006 zijn burgemeesters zelfs wettelijk verplicht om nieuwe Nederlanders ‘uit te nodigen voor een ceremonie waarin de verkrijging van het Nederlanderschap wordt gevierd.’ Dus viert Jaensch bijna maandelijks een naturalisatiefeestje in Oegstgeest. Soms zijn het twee mensen, soms tien – nog best veel voor een kleine gemeente, maar Oegstgeest kent een behoorlijke internationale gemeenschap vanwege onder meer de nabijheid van Universiteit Leiden. Feestelijk is het zeker: men krijgt een middag vrij van werk en vrienden en familie komen met vlaggen, bloemen of lollige klompen de sfeer opluisteren. Voor de verplicht inburgerende medemens van buiten de EU vormt de ceremonie het sluitstuk van een intensief traject, maar ook voor Europeanen is het aannemen van een nieuwe nationaliteit een bijzondere mijlpaal. ‘Vaak gaat het om mensen die getrouwd zijn met een Nederlander, om allerlei praktische redenen is het dan handig om echt Nederlander te worden. Ook doen steeds meer Britten een aanvraag.’ Een hard gelag, om door de Brexit gedwongen te worden tot het Nederlanderschap? Valt mee, zegt Jaensch: ‘Zulke Britten wonen hier vaak al jaren, spreken de taal en zijn gewoon onder - deel van de samenleving. Nu kunnen ze ook stemmen met de parlementsverkiezingen en visumloos door Europa reizen. Ik grap weleens “welke voetbalploeg ga je vanaf nu aanmoedigen?” en dan hoor je “papa blijft wel supporter van Engeland”.’‘Als ik merk dat iemand heel nerveus is, zeg ik het een beetje voor’Nieuwe Nederlanders krijgen op het gemeentehuis hun kersverse nationaliteit uitgereikt. En daar hoort een feestje bij, in de vorm van de ‘naturalisatieceremonie’. Burgemeester Emile Jaensch van Oegstgeest legt uit hoe dat gaat.Vlaggen, bloemen en LOLLIGE KLOMPEN24 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_EmileJaensch 04.indd 24ASC22_EmileJaensch 04.indd 24 05-05-2022 10:0105-05-2022 10:01

Page 25

TongbrekerDe sfeer is elke keer verschillend, zegt Jaensch, ‘soms heel uitgelaten en soms bloedserieus. Het is ook wel indruk - wekkend: er staat toch een man met een ambtsketen voor je, in dat imposante gemeentehuis.’ Met name de inburgeraars van buiten de EU willen dan ook graag op de foto met de burgemeester.Mensen uit landen als Syrië en Afghanistan beleven de ceremonie als een serieuzer en emotioneler moment: ‘Hun inburgeringstraject begon eigenlijk al met de vlucht uit hun eigen land’, benadrukt Jaensch. Het afleggen van de eed om de Nederlandse wetten te respecteren vormt dan een formeel hoogtepunt. ‘De tekst “zo waarlijk helpe mij God almachtig” is wel een onmogelijke Nederlandse tongbreker, met die g’s’, zegt Jaensch, ‘dus als ik merk dat iemand heel nerveus is, zeg ik het een beetje voor. Je kunt natuurlijk ook de belofte uitspreken, hoewel mensen zich daarin weer vergissen en zeggen “dat verklaar en geloof ik” in plaats van “beloof”.’PaspoortHij houdt ook een toespraak: ‘Ik vertel over de geschiedenis van Oegstgeest, over de nederzetting die langs de Oude Rijn ontstond, van een volk dat uit het huidige Duitsland was vertrokken. Immigratie is niet nieuw, ik ben ook derde gene - ratie migrant: mijn opa kwam uit Berlijn. Dus ik zeg dan “je kunt er ook burgemeester mee worden”. Ook benoem ik de regels in Nederland: er is stemrecht, er is een verbod op discriminatie, er zijn gelijke rechten voor mannen en vrouwen. Dat zit wel in de cursus, maar ik zeg het toch nog een keer. Bij mensen die hier al twintig jaar wonen doe ik dat natuurlijk niet. En tegen Britten zeg ik “leuk dat jullie bij Europa willen blijven”. Na afloop mogen mensen vragen stellen. De meest gestelde vraag? Wanneer en hoe ze nou het daadwerkelijke paspoort krijgen. Tja, dat moeten ze toch zelf regelen.’ •Het Afghaanse echtpaar Ashuqullah Amin en Nazanin Amini woont sinds 2016 in Oegstgeest. Zij en hun kinderen kregen op 12 januari 2022 de Nederlandse nationaliteit in het gemeentehuis. Ashqullah is verpleegkundige in het ziekenhuis terwijl hij zijn bachelor Verpleegkunde afrondt, Nazanin is columnist bij de lokale krant.NOS IUNGIT AMICITIA | 25TEKST Olga van Ditzhuijzen (Bever 96)ASC22_EmileJaensch 04.indd 25ASC22_EmileJaensch 04.indd 25 05-05-2022 10:0105-05-2022 10:01

Page 26

Page 27

Bruisen zullen we! Een bruisend leven moeten we leiden. Iedere dag. We zijn allang geen calvi - nisten meer! En wat bruist er nou meer dan bubbelwijn? Ja, cola, maar dat is ongezond. Bubbelwijn... gewoon bubbelwijn? Nee, er is er maar één die ertoe doet: champagne. Prosecco is voor het (voorheen) menstruerende deel der mensheid met opgespoten lippen, billen en borsten. En dan hebben we nog cava, maar dat is gemaakt van B-druiven die niemand kent en smaakt naar modder. Ook de bubbels uit de nieuwe wereld vallen af want die zijn gemaakt van tamme, slappe druifjes die als washandjes aan de plant hangen te wachten op de man met de gieter. Dat noemen ze daar irrigeren. Wij hebben dat niet hier in de oude wereld. Onze druiven moeten vechten om te overleven en zijn daarom zo sterk en krachtig van smaak. Oeps, misschien ga ik wat snel voor de niet- wijnkenner. Wijn is gemaakt van druiven, helemaal alleen van druiven. Echter, en nu komt-ie: wijn smaakt naar alles, behálve naar druiven. Huh? Hoe kan dat? Gist! Kom ik zo op terug. Goed, champagne dus, de enige bruiswijn die ertoe doet. Maar hoe hebben die frog eaters ons wijs weten te maken dat we die dure champagne moeten willen? Best knap namelijk, want als er één wijn is die uitblinkt in bullshit, big time bullshit, false promises and exaggerated claims, is het champagne. No contest! Stukje story - telling. Ergens in de zeventiende eeuw stond een blinde monnik wat te klooien met wijn; ‘experimenteren’ zeggen ze in de Champagne. Al klooiend vond die gast champagne uit. In dit oerverhaal zit duidelijk de suggestie van een door god gezonden innovatief procedé en dito product, maar dat is pure marketing. Want not! De wijn in de Champagne was in die tijd gewoon niet te hachelen en nog steeds niet trouwens. Waarom niet? Te noordelijk. De druiven zijn zuur, want te weinig suiker en zó weinig suiker dat de wijn ook nog te weinig alcohol heeft. Dus die blinde monnik zat daar te frunniken met gist én – daar heb je ‘m – suiker. Voor de niet-wijnkenner: gist zet suikers om in alcohol en CO2. Bij gewone wijn ontsnapt de koolzuur als restproduct, maar bij champagne houden ze die nou juist in de fles gevangen. Dat maakt champagne dus voor het groene deel der mensheid klimaatneutraal en je zult zien dat die uitgekookte Fransozen dat straks nog gaan claimen ook. Terug naar onze monnik. Die wilde waarschijnlijk zijn wijn wat aansuikeren. En op een dag was-ie nog niet klaar met z’n blinde gepruts en moest-ie al gaan bidden, dus propte hij gehaast een kurk wat dieper in de fles waar hij wat suiker in had gepleurd en waar – tadaaa – ook nog wat levende gist in zat. Die fles zette hij terug op de plank, waarna hij zijn weg naar de kloosterkerk zocht. De volgende dag kwam hij terug, tastte met beide handen naar zijn fles op dat plankje en BAM! De allereerste fles champagne had het licht gezien. Meteen een wild succes! Nou ja, het kostte nog honderd jaar om Marie Antoinette – ja die van Louis XVI, die zei dat als het volk geen brood had, ze dan maar taart moesten eten – te laten claimen dat champagne de enige drank was waar vrouwen dronken mooi bij blijven. Om vervolgens haar borst ter beschikking te stellen aan een glasblazer die daar de champagnecoupe van maakte. En nee, haar man stond niet model voor de champagneflûte. •Michel Polderman is directeur van Druivendeal.BubbelsTEKST Michel Polderman (Hera 81) COLUMNNOS IUNGIT AMICITIA | 27ASC22_ColumnMichel_01.indd 27ASC22_ColumnMichel_01.indd 27 05-05-2022 09:5905-05-2022 09:59

Page 28

Joost Linnemann (Osiris 85) vormde samen met Victor Pons (Osiris 82) het pionierende dj-duo Linnepons dat tot in de jaren negentig de feestjes op de sociëteit en daarbuiten opluisterde met disco, new wave en underground van die tijd. Volgend jaar werkt Joost dertig jaar bij advocatenkantoor Kennedy Van der Laan, sinds 2018 als ceo. En ook dan zal hij tijdens het kantoorfeest draaien, dubbel feest. Ooit wilde hij dj of professioneel wielrenner worden, maar de advocatuur bleek een liefde die nooit meer is overgegaan. Hetzelfde geldt voor muziek. Nog steeds houdt hij er twee smaken op na: klassieke muziek en dansbare pop en house. Joost en Victor – en later ook Victors broer Melchior (Odoleh85) – draaiden op de sociëteit aan de Raamgracht, tijdens de commissieweek, in de kelder van het dispuutshuis, tijdens het lustrum in Paradiso en op een spectaculair gala van Groningen op een Amsterdams cruiseschip. ‘We draaiden ook op Unitas. Hoe knorriger de vereniging, hoe langer ze doorgingen op feestjes’, weet Linnemann. ‘We hebben ooit zelf maar de politie gebeld en overlast gemeld zodat de muziek moest stoppen. Zo konden we in de vroege ochtend eindelijk naar huis.’Dj’en was een dure hobby, maar de bijver -diensten investeerden ze in nieuwe platen die ze kochten bij Rhythm Import aan het Singel, waar Victor Pons op zaterdag werkte. Zoals de eerste lp’s van Prince en Madonna. ‘We draaiden ook Hot Shot van Karen Young, Earth, Wind & Fire, Chic én U2. Kratten vol platen sleepten we mee naar de feesten waarvoor wij ook de productie met licht en de aankleding bedachten.’De tijden zijn veranderd, al is disco weer terug en vinyl hip and happening. ‘We waren destijds misschien cool, maar genoten niet van de sterrenstatus die dj’s tegenwoordig hebben’, zegt Joost. ‘Als een dj nu een set van een uurtje speelt, is dat veel; wij draaiden met gemak van 22 uur tot 6 uur ’s morgens.’ Totdat het dj’en begin jaren negentig zo’n beetje klaar was. ‘Ik kan me geen grandioze afscheidstournee herinneren’, zegt hij met een knipoog.RevivalVoor Arno Prins (Vesta 82) loopt muziek als een rode draad door zijn leven. Of hij nu de biercontracten regelt voor poppodia als Paradiso en de Melkweg, of dat hij met Singalongsongs.nl feestjes opluistert.In 1983 zette hij Arno Prins & The Hooligans op, de multi-disputaire band van het ASC/AVSV die tot 1987 bleef bestaan. Hij speelde GangmakersWie zorgt er voor de muziek? Over corporale bands en dj’s, toen en nu.Foto: Dignus HoenThe Hooligans, vlnr: Jeroen Hüpscher, Scato van Opstall, Peter Frans 'Puf' Pauwels, Arno Prins, Marc Zandhuis en Tom Waller>28|NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Bands 07.indd 28ASC22_Bands 07.indd 28 05-05-2022 09:5805-05-2022 09:58

Page 29

Page 30

gitaar en was leadzanger, ook al was hij oorspronkelijk drummer. Het repertoire bestond uit nummers als Fire en Twist and Shout. Aan de vele optredens in de mensa van de sociëteit aan de Raamgracht gingen ook vele repetities op het Nisitahuis vooraf, waar bassist Scato van Opstall woonde. ‘On - danks de teringherrie, vond iedereen op het huis het leuk wat we deden’, aldus Prins. Hilarisch was het optreden op het verjaar - dagsfeest van een Nisitese op een landgoed in Brabant. Prins: ‘Omdat er geen rekening mee was gehouden dat de band in het donker in de tuin moest spelen, traden we op in het schijnsel van de koplampen van hun chique auto’s, terwijl haar vader starnakel met een dikke sigaar en een glas cognac ons “het orkest” noemde.’ Hij schreef ook zelf nummers, bijvoorbeeld in 1988 toen hij de NPM zat: Born In The KMT. Een jaar later was Prins medecomponist en producer van het ASC/AVSV-lied Tot Diep in de Nacht (op Spotify). Maar de gitaren die ooit op zijn studentenetage op een sokkel stonden te pronken, liggen nu samen met de rest van zijn collectie, waaronder een Epiphone Casino uit 1964, in de kelder van zijn huis.Maar hij treedt weer op, zingend en gitaar - spelend, samen met twee ex-Minerva- muzikanten. Singalongsongs.nl heet deze succesformule om feestjes bij mensen thuis te verlevendigen: gasten krijgen een boekje met songs zoals Penny Lane en Somebody To Love en zingen vervolgens met z’n allen het dak eraf. Van bierviltje naar spreadsheetAmir Swaab (Hebe 95) was in zijn tijd de huismuzikant van het corps. De bewuste generalist schreef in 1996 voor het eerst de teksten van het Hebe-cabaret, in 2001 voor het laatst. Je kunt beter vragen wat Amir niet heeft gecomponeerd of gespeeld. Hij deed mee aan bijna alle musicals, die van Kothurne en dispuuts-lustrummusicals. Hij maakte een stapel corps-cd’s en componeerde het dispuutslied voor het nieuwe damesdispuut Tychè (1999). Maar zijn belangrijkste wapenfeit, vindt hij zelf, is de oprichting van de zestienkoppige cabaretgroep Kaal. ‘Toen ik lid werd, was er geen cabaret. Het fijne van het corps is dat er ontzettend veel talent zit. Iedereen deed graag mee en repeteren en optreden kon op de sociëteit. Dus als we iets wilden maken, pakte je een bierviltje en schreef je op hoeveel mensen in de zaal pasten. Dat vermenigvuldigde je met tien gulden per kaartje, en dat was ons budget. Daarmee konden we regisseurs erbij halen en alles wat we nodig hadden. Wat we maakten, verkocht altijd uit.’ Inmiddels is Swaab muzikant van beroep en schrijft en componeert hij nog steeds muziek, er komt binnenkort een plaat uit van zijn klassieke composities. Maar hij ver - langt nog wel eens terug naar de oude tijd: ‘Iedereen zat er met zijn hart in, we haalden nachten door als we nog iets moesten schrijven. We waren toegewijd aan de kunst, onbegrensd creatief, alles was mogelijk. En het publiek was altijd welwillend, het was een warm bad. Als het niet zo leuk was geweest, was ik vermoedelijk nooit de muziekwereld in gerold’, zegt hij. ‘Ik ben de vereniging daar echt erkentelijk voor.’De behoefte aan die periode wordt enigszins ingelost: samen met twee andere Hebeanen, Jasper Klimbie en Maarten Biermans, werkt Swaab momenteel aan een nieuwe musical. Het bierviltje is vervangen door een ingewikkelde spreadsheet.Het randje opzoekenBij het kamp tijdens de ontgroening raakten ze aan de praat en sindsdien vormen Gijs Winterink (Sirius 18) en Jasper Snijders (Beaufort 18) het smakelijke dj-duo Gado Gado. Ze draaien binnen het corps op elk mogelijk feestje, bij andere corpora en in clubs zoals Tjin Tjin Club en Chicago Social Club. En sinds kort kunnen ze gelukkig de festivals weer meepakken. ‘Into The Woods en Wildenburg zijn bijvoorbeeld toffe plekken’, zegt Winterink. ‘Voor de diverse groep mensen die op de vereniging rondloopt weten we overal Dj's Gado Gado, Jasper Snijders (l) en Gijs Winterink30 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Bands 07.indd 30ASC22_Bands 07.indd 30 05-05-2022 09:5805-05-2022 09:58

Page 31

Foto links: de huisband Lust met achter vlnr: Emile Hillen, Ties Delen, Steijn Muller, Thomas Glade en Lisa van der Kroft, midden: Lotte Brunekreef en Daan Jorissenen altijd een leuk feestje te maken’, vertelt hij. ‘We draaien house, disco, Afrikaanse invloeden en ook Nederlandstalig maar wel met een disco-ondertoon. We zoeken naar de balans. Het is eigenlijk altijd superleuk om te draaien in de borrelruimte waar zo’n negenhonderd man staan te dansen.’Inmiddels zijn ze selectiever. Ze pakken niet alles meer aan vanwege andere werkzaam-heden, Winterink is Commissaris Terrein binnen de lustrumcommissie. Maar tijdens de recente lustrum-skireis kon hij het niet laten: hij kent de Nederlandse eigenaar van de 360 Bar in Val Thorens en heeft lekker twee uur plaatjes gedraaid op die unieke plek met uitzicht op de besneeuwde bergen. ‘Het was goed weer, er waren veel corpsmensen en iedereen genoot.’ Ook hij merkt dat er een revival is van muziek uit de jaren tachtig en negentig, tot aan Abba-remixes aan toe. Een van zijn favoriete nummers is Thuis ben van Hans de Booij, ook een oud nummer dat nét kan. ‘Dat randje opzoeken, dat typeert onze draaistijl’, legt hij uit. Tijdens het lustrum zal hij naast ‘onwijs leuke’ artiesten, live acts, bands en rappers, zelf ook draaien. ‘Als ik er tijd voor heb.’ Intercorporaal songfestivalLotte Brunekreef (Jonquille 17) is leadzangeres van Lust, de zeskoppige huisband van het corps waarin Aeneas, Beets, Karaat, Jonquille en Hebe zijn vertegenwoordigd. Wás, eigenlijk, want momenteel is de coverband in slapende toestand. Iedereen, behalve Lotte, is iets anders gaan doen en ook zij heeft het te druk als praeses van de lustrumcommissie. Lotte had een droom om professioneel jazz- of popzangeres te worden, maar na twee jaar Conservatorium in Utrecht vond ze het toch leuker om zich op meer interesses te focussen en voor de lol te zingen. De ene keer is dat solo, begeleid door een pianist of gitarist, de andere keer met Lust tijdens gala’s en de NIA-week, op een feest in Pacific Amsterdam, het intercorporale songfestival in Leiden en tijdens de MOET-week. ‘We spelen een mix van jazzy pop- en disco-covers, een beetje à la de Hermes House Band’, zegt Lotte (24). ‘We hebben niet echt fans of zo, maar krijgen wel elke keer iedereen aan het dansen.’ Dat gebeurt vooral wanneer ze I wish van Stevie Wonder, I wanna be your lover van Prince, Gipsy Woman van Crystal Waters, Gimme Gimme van Abba of What You Don’t Do van Lianne La Havas spelen.Trouwens, over dat songfestival. Alle corps-huisbands treden dan op met een zelfgeschreven nummer. ‘Iedereen draagt versierde jacks en pakken met goud, glitter en bloemenprints, wij hadden niet echt de moeite genomen en traden op in rode shirts van de Primark waar we met zwarte letters ‘Lust’ op hadden geschreven. Dat een van de bandleden een gebroken arm had, droeg bij aan de knulligheid’, zegt ze. Maar Amsterdam werd wel derde.Na het lustrum stort ze zich op het werven van nieuwe bandleden.•NOS IUNGIT AMICITIA |31ASC22_Bands 07.indd 31ASC22_Bands 07.indd 31 05-05-2022 09:5805-05-2022 09:58

Page 32

Toen Maureen Belderink (Pinot 81) op sollicitatie-gesprek kwam bij delicious. was het eerste dat ze zag een vrouw die een trolley vol taarten voor zich uitduwde; ze zag meteen al een bezuinigingspuntje opdoemen. Eenmaal aangenomen wist ze dat het testen van recepten gewoon werk is. ‘Van taarten kun je moeilijk alleen stukjes bakken, dus die eindigen vanuit de testkeuken vaak grotendeels bij de redactie. Bijna alle recepten worden bij ons getest en de buitenlandse altijd, want de maten zijn anders, we hebben hier niet alle buitenlandse producten voorhanden en bovendien is smaak sterk cultureel bepaald. De testkoks weten precies hoe ze de oorspronkelijke smaak met simpele ingrepen kunnen aanpassen aan de onze, dat is echt een vak. Ik proef mee voor spek en bonen. Die testkeuken is een droom.’ RestaurantsBelderink, een geboren Amsterdammer en ‘altijd een foodie geweest’, studeerde rechten. Ze had de School voor de Journalis-tiek overwogen, maar wilde toch liever een academische opleiding. Bovendien, doorslaggevend, stond die school niet in Amsterdam. Ze werd ook maar lid en kwam terecht in Pinot. Zelf had ze nog nooit een hockeystick vastgehouden, terwijl het in Pinot in haar tijd wemelde van de oranjespelers. Belderink bediende in die jaren veel in goede restaurants en lette goed op wat ze serveerde. Hoewel het grootste deel van haar jaar rechten studeerde, was ze de enige die juridisch werk ging doen. Ze liep haar advocaten-stage bij NautaDutilh. ‘Ik was het braafste meisje van de klas en zat stilletjes ijverig te werken. Dat je ook naar de kantoor-borrels moest had ik niet door. Zonder enige waarschuwing vooraf werd mij na die drie jaar verteld dat ik niet door kon bij Nauta. Ik was verbijsterd, en raakte meteen mijn zelfvertrouwen kwijt. Ik ervoer het ook als gezichtsverlies. Omdat er in het vak werd neergekeken op kleinere kantoren, besloot ik er maar mee op te houden. Beter helemaal van die berg af dan terug naar het eerste station. De enige van kantoor die mij daarna belde was Joanne Kellermann. Ze zei: is de journalistiek niks voor jou?’Pakjes en zakjesZe besloot als fervent radioluisteraar een cursus radiomaken te volgen bij Crea en ging als vrijwilliger aan de slag bij Amsterdam FM, waarna ze via een Beetsiaan kon gaan werken voor een persbureau. Daarna werd ze door een andere bekende als freelancer bij de vrouwenbladen binnengeloodst. Intussen maakte ze ook reportages over eten met de kok Alain Caron, ‘bijvoorbeeld over Atlantisch zeezout, dagenlang in Frankrijk, heerlijk om te doen.’ Ze werd vervolgens chef redactie en later adjunct van Libelle. En ze werkte voor een culinair platform dat samenwerkte met Unilever, inmiddels ter ziele. ‘Ik leerde daar bijvoorbeeld dat jus uit een pakje het best verkochte product van Knorr was. En soepen en sauzen in zakjes. In poedervorm! Heel veel mensen kunnen niet zelf een basissausje maken, ook al heb je er maar een paar simpele ingrediënten voor nodig. Dan doe je jezelf echt tekort. De voedingsindustrie doet helaas zijn uiterste best om ervoor te zorgen dat leren koken niet nodig wordt gevonden en voedt het idee dat het moeilijk is. Onderzoek van 24Kitchen wees uit dat de gemiddelde Nederlander het liefst prefab pizza, pasta of lasagne eet. Ik zie dat ook op mijn jaarlijkse all-in tripje naar Turkije. Het buffet bestaat voor tachtig procent uit mooie salades en groentegerechten, maar Nederlanders gaan alleen voor de pizza, de pasta en de patat.’KloofDe kloof tussen de elite en de rest van Nederland is er ook in de keuken. ‘Het kant-en-klaar eten neemt een steeds grotere plaats in bij de supermarkten. Dat geldt ook voor het feestsegment. Goede, verse ingrediënten zoals coquilles en kreeft, die vroeger hoorden bij een ontwikkelde smaak, zijn duur, maar die kun je nu voor veel minder geld uit de vriezer halen bij de Aldi en de Lidl. Wat op tafel komt lijkt dan luxe, maar smaken doet het niet. Aan de Een trolley vol taartenBrandmanager Maureen Belderink is foodie en onder meer verantwoordelijk voor het kookmaandblad delicious. ‘Samen koken is altijd een feest.’Een 32|NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Taart 03.indd 32ASC22_Taart 03.indd 32 05-05-2022 10:0505-05-2022 10:05

Page 33

andere kant van het spectrum heb je de elite, die juist enorm bezig is met goed eten. Soms wat overdreven gericht op wat gezond zou zijn, want de elite brengt steeds meer moeilijke eters voort, een welvaartsverschijnsel natuurlijk. Geen kruimeltje brood, zonder allergie toch geen gluten, niets na zevenen ’s avonds, geen frituur, ab-so-luut geen boter, enzovoort. Afgezien van dat je uiteraard geen vlees uit de bio-industrie moet eten, vind ik het een verarming en het wordt zo ook erg moeilijk om voor een groter gezelschap te koken, laat staan feestelijk. Misschien dat daar de trend vandaan komt dat er steeds vaker veel verschil -lende kleine hapjes worden geserveerd, van antipasti tot grand dessert; genoeg keuze voor iedereen. Die hapjes moeten wel uitstralen dat er geld en aandacht aan is besteed. De elite haalt geen koekjes voor bij de koffie, maar een luxe en low-fat klein taartje, vooral niet te zoet.’ Terwijl taart vroeger alleen gegeten werd bij verjaardagen en bruiloften. ‘Taart was lang echt een luxe. Zoetigheid is nu overal om je heen, maar begin twintigste eeuw was het nog heel bijzonder. Van een feest moesten gasten daarom met een zoete mond vertrekken. Taarten die we nu bij feesten eten, zijn vaak ingewikkelde spektakelstukken, ik denk dat Heel Holland Bakt daar ook invloed op heeft.’Een andere trend is dat er steeds meer ‘buitenlands’ wordt gegeten. ‘Vijftien jaar geleden was het Aziatische schap in de supermarkt nog helemaal geel, uitsluitend Conimex, voor nasi en bami. Inmiddels kun je gerechten uit heel Azië maken. Vooral Japans doet opgang, van sushi tot ramen. Chinees of Thais koken, het is allemaal doodgewoon geworden. De eerste Koreaanse producten doen nu ook hun intrede. De wereldwijd populaire groentegoeroe Yotam Ottolenghi heeft ook flinke invloed. Door hem liggen ingrediënten uit het Midden-Oosten, waarvoor je eerst naar de Turkse supermarkt moest, nu bij de AH.’Corona heeft de belangstelling voor koken tot haar vreugde over de hele breedte bevorderd. ‘Er kwam veel schermtijd bij, dan is het een verademing om in je vrije tijd iets met je handen te doen, iets echt te máken.’ Er wordt meer geëxperimenteerd in de keuken en trouwens ook meer ‘gehandwerkt’ – Belderink is naast delicious. ook verantwoordelijk voor de naaibladen Knipmode en Knip Kids, en sinds kort ook voor een blad over breien. Thuis houdt ze het bij koken. ‘Samen koken en lekker eten is altijd een feest.’•‘ De elite brengt steeds meer moeilijke eters voort’NOS IUNGIT AMICITIA |33TEKST Jacqueline Hoefnagels (Oktopus 80) ASC22_Taart 03.indd 33ASC22_Taart 03.indd 33 05-05-2022 10:0505-05-2022 10:05

Page 34

Tijdens een condoleance maken koffie en cake steeds vaker plaats voor champagne en kaviaar op de zalm. Nabestaanden passen voor een grafstemming. Vrolijk AFSCHEIDjongetje van negen, met pizza’s en popcorn, en allemaal kleurtjes. Alle dagen die niet meer zouden komen werden gevangen in die ene dag. Er was energie. Het was heel helpend en troostend voor de ouders.’Veel horecaondernemers zijn aanvankelijk huiverig voor een afscheidsplechtigheid in hun etablissement. Molhuysen: ‘In de buurt van Wassenaar staat een prachtige boerderij met uitzicht op koeien in een weiland. Wij vroegen de eigenaar of we de locatie konden afhuren voor een afscheidsplechtigheid. Zijn antwoord was zeer beslist: geen sprake van! Vooral het idee van een kist stond hem tegen. Wij bleven aandringen. ‘Okay’, antwoordde hij. ‘Eéntje dan, om het te proberen.’ Inmiddels heeft hij liever uitvaarten dan bruiloften. “Op bruiloften worden gasten dronken en pissen ze tegen mijn staldeuren”, zegt hij. Mensen zijn bang voor de dood en alles er omheen. Totdat ze ervaren hoe mooi het kan zijn.’Pop-up-shopAnneloes Kokshoorn (Sfinx 06) heeft een uitvaartonderneming in Amsterdam: Anneloes met aandacht. Een poos geleden opende ze in een winkelstraat in de Pijp een pop-up-shop voor uitvaartgerelateerde Een paar jaar geleden verongelukte een jongen van 24, Dennis, door een botsing met een spookrijder. Funeral Company in Wassenaar verzorgde de uitvaart. Ilona Molhuysen (Jonquille 89) is een van de oprichters van dit bedrijf. Voor elke beslissing informeerde zij bij de ouders: wat past het best bij Dennis? Molhuysen: ‘Het afscheid vond plaats in een strandtent, er waren zo’n achthonderd gasten. Er werd gedronken en er klonk muziek. Aan het eind werd Dennis in de kist op de schouders van familie en vrienden genomen. Zij liepen met hem door een lange haag van gasten die klapten op de maat van zijn favoriete nummer: Happy, een hit van Pharrell Williams. Het lied schalde door de ruimte. Zo werd Dennis uitgeleid. Juist omdat het zo’n vrolijk lied is, voelde iedereen nog beter hoe verschrik-kelijk dit afscheid was.’Molhuysen houdt niet van het woord ‘uitvaart’. Ze vindt het een ongezellig woord. Liever spreekt ze van een ‘viering’, de viering van iemands leven. De trend is voelbaar in heel Nederland. Molhuysen: ‘Het hoeft allemaal niet meer zo sober op gedempte toon in de aula van het crematorium. Ook betuigt men veel ongedwongener eerbied voor de kist. Vroeger stond die eenzaam veraf en lieten nabestaanden er in het voorbijgaan hooguit even hun handpalm op rusten. Tegenwoordig plaatsen clubgenoten hun biertje er bovenop en beschilderen ze de planken: Hé gast, we gaan je missen. Laatst organiseerden wij de uitvaart van een producten. Kokshoorn: ‘Je zag mensen denken: Huh? Staat daar een doodskist in de etalage? Sommigen liepen snel door, anderen kwamen binnen voor informatie over de mogelijkheden.’ Bezoekers maakten in haar winkel kennis met verschillende soorten kisten en lijkwades. Er stonden kunstzinnige urnen, zoals de urn die tevens als vaas kan dienen. Er waren hangertjes met de as van een overleden dierbare en ringen met iemands tranen erin verwerkt. Kokshoorn: ‘Er was zelfs een mevrouw die vroeg naar mogelijkheden om de over - blijfselen te persen tot een diamant. Er hangt een prijskaartje aan. Maar het kan.’In toenemende mate is duurzaamheid een factor van belang, merkt ze. Kokshoorn: ‘Op een natuurbegraafplaats wordt het graf gemarkeerd door een boomstammetje, en niet door een milieuonvriendelijk verkregen grafsteen uit een Chinese steengroeve. Ook veel crematoria hebben aandacht voor duurzaamheid. Ze benutten de restwarmte van een crematie om het pand te verwarmen.’ Kokshoorn hoopt in de toekomst nieuwe milieuvriendelijke vormen van lijkbezorging te kunnen aanbieden die nu nog in ontwik - keling zijn. ‘Zoals resomeren, waarbij het stoffelijk overschot onder hoge druk wordt opgelost in een loogvloeistof. Of humusatie, waarbij de dode boven de aarde onder een berg plantaardig materiaal wordt gelegd. Kokshoorn: ‘Op de uiteindelijke compost groeien bomen die de footprint van de overledene compenseren. Zo geef je postuum iets terug aan moeder aarde.’ ‘Tegenwoordig plaatsen club-genoten hun biertje op de kist’ 34 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Begrafenis 06.indd 34ASC22_Begrafenis 06.indd 34 05-05-2022 09:5805-05-2022 09:58

Page 35

Ilona Molhuysen was tot 2010 fotograaf. Ze koos voor de uitvaartbranche toen ze in korte tijd al haar houvast verloor: ‘Mijn ouders en mijn zusje overleden aan kanker, mijn eigen borstkanker kwam terug, en ik ging scheiden. Ik was al mijn geluk en plezier verloren, en voelde mij eigenlijk prettiger bij mensen met verdriet dan bij mensen met plezier. Ik begreep hen als geen ander.’ Anneloes Kokshoorn verkoos de uitvaartbranche ook om praktische redenen. ‘De lijnen zijn kort en leveranciers begrijpen de urgentie. Als je ’s ochtends bestelt is het ’s middags geregeld. Dat werkt erg prettig.’Voor inspiratie, kijk op instagram.com/ anneloesmetaandachtPersoonlijke aanpakKleine uitvaartondernemingen onder-scheiden zich van ‘de grote jongens’ door de persoonlijke aanpak. Molhuysen: ‘Wij zijn getuige van het diepste verdriet. Van de shock en het ongeloof bij een overleden kind, een jonge moeder, een zelfdoding. Een week lang zijn wij aanwezig, bijna elke dag. Na de uitvaart bieden we nazorg. Wij weten waar mensen doorheen gaan en leven letterlijk met hen mee. Zij voelen zich door ons gesteund.’ Ook Kokshoorn ziet haar toegevoegde waarde in de persoonlijke aanpak: ‘Als mensen gaan huilen, dan denk ik altijd: goed zo, er komt iets los, nu komen we ergens. Emoties liggen aan de opper - vlakte. Dat vind ik zo mooi in dit vak.’ Voorheen werkte zij als operation manager bij een firma voor gezichtsverzorgingsproducten. Kokshoorn: ‘Ik zag toe op bedrijfsprocessen. Maar het boeide me niet meer. Ik wilde iets voor anderen betekenen.’Volgens Molhuysen kiezen nog te veel mensen uit onwetendheid voor een standaard uitvaartondernemer. Ze vertelt: ‘Ook mijn familie deed dit bij het overlijden van mijn moeder in 1996. De uitvaartver-zorger sprak afstandelijk over “de overledene” en opende een multomap met beduimelde plaatjes van kisten. Korte tijd daarna over - leed ook mijn vader. Ik was net bevallen en mijn zusje had kanker, dus we kozen gemakshalve voor diezelfde uitvaartonder-nemer.’ Twee jaar later overleed haar zus, die in België woonde. Molhuysen: ‘We wilden de kist op een koets met paarden door een park naar een groot landgoed rijden. De begrafenisondernemer zei voortdurend: “Amai, d’as nie mogelijk, heel spijtig.” Hoogst frustrerend. Mijn zusje had drie kleine kinderen. Met name voor hén moest er die dag licht zijn. Ik ben het toen zelf gaan regelen. Alles lukte. Het werd een prachtige afscheidsdag.’ •Ilona Molhuysen (r) en Anneloes KokshoornNOS IUNGIT AMICITIA | 35TEKST Riëtte Duynstee (Oktopus 81)ASC22_Begrafenis 06.indd 35ASC22_Begrafenis 06.indd 35 05-05-2022 09:5805-05-2022 09:58

Page 36

Page 37

Of ik een column wil schrijven over De Feestrede. Mijn echtgenote: ‘Getver.’Zij houdt niet van feestredes. Niet van het beluisteren en al helemaal niet van het uitspreken ervan. En zij is niet de enige. Ik heb er mijn werk van gemaakt om mensen te helpen bij het spreken en weet hoe de meesten er als een berg tegenop kunnen zien. Vooral als er iets gevierd moet worden. Omdat we allemaal weleens in die feestzaal hebben gestaan en weten hoe het is als de tenen - krommende clichés en open deuren je om de oren vliegen.Mijn eigen carrière als spreker kende een zeer bedenkelijke start. Het opsommen van het complete varend materieel van de NAVO zou wellicht in deze tijd van oorlog nog enige relevantie kunnen hebben. Maar tijdens mijn verplichte lullepot, groentijd 1980, werd ik met stijgende verbazing aangestaard door de ouderejaars, die er eens goed voor waren gaan zitten in de Grote Zaal van het Beetshuis, terwijl ik in volle ernst de belangrijkste verschillen tussen onderzeebootjagers van de Holland- en de Frieslandklasse aanstipte. Zij hadden werkelijk helemaal niets met het onderwerp, maar nog veel belangrijker: ik had er niets mee. Geen woord van dat hele betoog had voor mijzelf ook maar de geringste betekenis. Overgepend uit een brochure die mijn oudste broer, diplomaat in opleiding en huisgenoot, de week ervoor tijdens een rondleiding bij Defensie had meegekregen. Enfin: desastreus optreden. Hele NAVO-vloot, met mij aan boord, in recordtijd gekelderd. In hedendaags trainersjargon: geen huwelijk tussen spreker en verhaal.Vier jaar later was ik wat dat betreft nog steeds ongetrouwd. In de hoop ons daarmee staande te kunnen houden tijdens het 21ste lustrum van Beets lieten medebestuurslid Y.v.R.A. (naam bekend bij de redactie) en ik een envelopje speed overkomen uit Berlijn. Lopen naar de Zeedijk was indertijd te veel moeite, en Berlijn klonk toen nog exotisch en had, voor de val van de muur, het aan - trekkelijke air van gevaar. Bovendien was afzender M.T. uit Aeneas, tegenwoordig kunstenaar in Bangladesh, toen al een mythische verschijning, die zich ’s winters op zijn balkon omringd door manshoge spiegels liet bijbruinen. De Italiaanse krijtstreep, speciaal met Y. voordelig op de kop getikt bij JoJo in de Huidenstraat, leverde ons op het Hippodrome de San Siro, de renbaan van Milaan waar wij ons een paar weken eerder voorbereidden op de festiviteiten, instemmende blikken op. Dat zou dus wel goed komen met die feestredes.Ik kan me geen woord meer herinneren van wat ik destijds tijdens recepties en het diner heb gezegd. En met mij ongetwijfeld geen van de aanwezigen. De conclusie is nu veel gemakkelijker te trekken dan toen het wit me nog op de neus zat: ik deed wat er van mij verwacht werd, zag er keurig uit en stond op als er wat gezegd diende te worden. Maar ik sprak omdat ik het moest, niet omdat ik het wilde.Van bovenstaande optredens is niets bewaard gebleven. Maar gelukkig hebben we op YouTube alle kersttoespraken van onze koning nog om te zien dat het geen sinecure is, zo’n feestrede. En kijk dan ook eens hoe Steve Jobs zijn speech begint op de diplomauitreiking van Stanford University in 2005, waarin het juist draait om het eigen verhaal en de wil om dat te vertellen: ‘I never graduated from college. Truth be told, this is the closest I’ve ever gotten to a college graduation. Today I want to tell you three stories from my life. That’s it. No big deal. Just three stories.’Nuttig studiemateriaal in aanloop naar het lustrum, mevrouw de rector! •Roeland Kooijmans geeft mediatraining aan rechters, politici en tv-presentatoren.Speech!NOS IUNGIT AMICITIA | 37TEKST Roeland Kooijmans (Beets 80) COLUMNASC22_ColumnRoeland_04.indd 37ASC22_ColumnRoeland_04.indd 37 05-05-2022 10:0005-05-2022 10:00

Page 38

Dit spel speel je met 1 dobbelsteen en het aantal deelnemers is onbeperkt. Iedereen kiest zijn eigen pion, peuk of kroonkurk. Het doel is om zo snel mogelijk op het lustrumgala te komen. Let op: je moet precies op vakje 34 uitkomen. Sta je op vakje 31 en gooi je 4, dan moet je weer terug en kom je op vakje 33. start1 3111214252830Lustrum 2017 (Demarrage)1 stap vooruitLustrum 1937 (Expositie in Stedelijk Museum)ASC’ers kunnen door; AVSV’ers slaan 1 beurt overLustrum 2012 (Apocalyps)je drinkt op het einde der tijden en slaat 2 beurten overLustrum 1967 (Adammania met Johnny Jordaan)je komt in een polonaise terecht, 1 stap vooruit Lustrum 1887 (feesttempel op het Rokin)AVSV’ers kunnen door; ASC’ers slaan 1 beurt overJe partner appt dat je maar alleen naar het gala moet gaanterug naar 4Lustrum 1977 (Kokadorus)borrel op het Amstelveld: 1 beurt overslaanLustrum 1952 (Fiesta della Luna)met de gondel 3 stappen vooruitINVICTA-bordspel38|NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Ganzenbord 07.indd 38ASC22_Ganzenbord 07.indd 38 05-05-2022 10:0205-05-2022 10:02

Page 39

Page 40

Toelichting bij de vakjes:In 2017 was het lustrumthema Demarrage. Op dit negendaagse festijn holden de leden van feest naar gala en weer terug naar het festival. Onderweg werd er nogal wat verloren. De opening van het lustrum vond plaats in de Westerkerk.2In de lustrumalmanak bleken Suske en Wiske lid te zijn geworden van het ASC/AVSV. De almanak redactie knipte uit honderden albums de corpsfähige plaatjes. De almanak is inmiddels een gewild object op Catawiki.710Ed van Thijn (Nisita, 1953) organiseerde een ruimtevaartten-toonstelling op het Frederiksplein: Speesplees. Men schonk er heelalcohol en de burgemeester van Mars (gespeeld door Joop Doderer) opende het feest.Ter gelegenheid van het lustrum werd in het Stedelijk Museum een tentoonstelling van moderne Nederlandse kunstenaars georgani-seerd. Het corps wil een ‘geestelijke injectie’ voor de stad. De opkomst viel tegen. Rector Max Kohnstamm spreekt.13Het thema van het lustrum in 2012 was Apocalyps. Op Spotify zijn nog altijd de lustrumliederen van 2012, waaronder het nummer Brak, terug te luisteren. 1540|NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Ganzenbord 07.indd 40ASC22_Ganzenbord 07.indd 40 05-05-2022 10:0205-05-2022 10:02

Page 41

Page 42

HORA EST!Nadat ze van 1994 tot 2009 promovendi van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de UvA inhoudelijk had begeleid, werd inmiddels emeritus hoogleraar Irene Asscher-Vonk in 2020 gevraagd als vertrouwelijk adviseur van de promovendi. Dat was niks te vroeg. ‘Ik kan je genoeg gruwelverhalen vertellen.’Toen de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de UvA in 2020 een opvolger zocht voor de vertrouwelijk adviseur voor promovendi, werd Irene Asscher (Dis 64) gepolst. Voor promovendi is ze uit het goede hout gesneden: ‘Als er klachten zijn dan ga ik ervoor liggen.’ Ze staat klaar voor een stuk of honderd promovendi, waarvan zeventig intern, deels met een onderwijsaanstelling, en dertig extern. ‘Ik bemoei me niet inhoudelijk met hun promotie, maar spreek hen in ieder geval twee keer per jaar om te horen hoe het gaat en probeer dan eventuele problemen op te vissen.’ Het is haar er vooral om te doen, om kennis te maken: ‘Als er iets speelt, wil ik dat ze me goed weten te vinden.’ Huppakee!De meeste promovendi verkeren in het spitsuur van hun leven met jonge kinderen en mantelzorg voor ouders. Een extra taak op onderwijsgebied is dan al gauw te veel. Tegelijkertijd weet Asscher dat promovendi het zichzelf ook niet altijd even makkelijk maken: ‘Dan willen ze nog een hoofdstuk toevoegen, nog een kritische beschouwing en een sociologische weet-ik-wat. Nee! Afgelopen! Wat ik ze altijd op het hart drukt: maak een bestand op je computer dat heet: Leuk voor later. Huppakee, eerst dit af.’ Aandachtspunt voor Asscher is de relatie met de promotor: ‘Dan vertellen ze: mijn promotor lijkt me niet te kennen als we elkaar tegenkomen in de gang.’ Het is volgens Asscher een harde, competitieve wereld en je moet eelt op je ziel hebben om het in de wetenschap te maken: ‘Ik kan je genoeg gruwelverhalen vertellen. Bijvoorbeeld over een promovendus die laat weten dat een van zijn ouders is overleden, waarop de promotor gehaast antwoordt: heel naar, gecondoleerd natuurlijk, maar het mag niet je proefschrift beïnvloeden.’ Ook zo’n thema waar Asscher alert op is: eenzaamheid. ‘Daar maakte ik me in coronatijd extra zorgen over.’ Bij de promotie zelf was toen het feestelijke moment er wel vanaf. Het verliep via zoom vanaf de keukentafel of studeerkamer. Asscher: ‘Ik had collega’s die er nog hun toga voor aantrokken. Dat vond ik ontroerend.’ Grensoverschrijdend gedrag? ‘Dat ligt héél gevoelig. Ik vraag ernaar als ik signalen opvang, maar krijg er weinig op terug. Promotieplaat van J.A.J. Jansen, die op 20 december 1894 promoveerde aan de Faculteit der RechtsgeleerdheidBeeld: Allard Pierson42 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Irene Asscher 04.indd 42ASC22_Irene Asscher 04.indd 42 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 43

Alleen: bij een anonieme enquête komen er juist heel veel signalen, dus hier klopt iets niet.’ Fr isbeeënAls de promotor – tegenwoordig heb je er gewoonlijk twee – het manuscript naar een door hem of haar samengestelde commissie stuurt, gaat de hele trein van de promotie lopen. Heeft de commissie het manuscript goedgekeurd, dan kun je de champagne volgens Asscher alvast koud zetten. De rol van de commissie bij de promotieplechtigheid zelf is meer cere - monieel: de feedback van zo’n commissie op dat moment is vooral bedoeld om te laten zien dat commissieleden de dissertatie ook gelezen hebben. De promotie zelf duurt een uur. Na het ‘Hora est!’ trekt de commissie zich terug. Asscher: ‘Om te overleggen, maar er valt niks te overleggen. Verhalen doen de ronde dat er gefrisbeed wordt met de baretten.’ Een promotie is volgens Asscher echt een feestje: ‘Je hebt maar een paar momenten in je carrière dat mensen aardig tegen je zijn. Op het moment dat de receptie afgelopen is, is dat ook afgelopen; dan komen de recensies en het niet-citeren. Maar even, heel even bij de laudatio en de receptie ben je echt iemand.’ Het aardige is dat je bij de promotieplechtigheid je privéleven en beroepsleven bij elkaar brengt. Asscher: ‘Zelf was ik zo trots dat mijn rijtje kinderen daar zat!’ GêneDat er onlangs in Tilburg een promotie op het moment suprême niet doorging, voor het oog van ouders, familie en vrienden vindt Asscher onbegrijpelijk: ‘Ik werd misselijk van gêne. Formeel kan het, maar je kunt dit iemand niet aandoen, dit soort openbare afgangen. En het is ook niet nodig. Dat had al in een eerder stadium gezegd moeten worden. Als je de verdediging serieus wil toetsen, dan moet je dat doen in het commissieoverleg en niet in het openbaar.’ •Ius promovendiPromoveren kun je in Amsterdam pas sinds 1877, toen het Athenaeum Illustre werd verheven tot Universiteit van Amsterdam. Eindelijk konden Amsterdamse studenten afstuderen aan en promoveren aan hun alma mater. Tot die tijd liepen ze college bij Amsterdamse hoogleraren, maar voor het doctoraal of de promotie dienden ze af te reizen naar Leiden, Utrecht of Groningen. Doctorandus, wat je werd voordat de master zijn intrede deed, is Latijn voor: hij die (nog) doctor moet worden. Tot ver in de negentiende eeuw werd het proefschrift vaak in het Latijn geschreven en was ook de openbare verdediging in het Latijn, maar toen de Amsterdamse universiteit het ius promovendi verkreeg, het recht om studenten te promoveren, was Nederlands inmiddels de dominante taal geworden. De arts G. Karssen was op 15 december 1879 de eerste die aan de UvA promoveerde, op knokkelkoorts. Promoveren kon tot in de twintigste eeuw op twee manieren. Ten eerste zoals nu op een proefschrift en ten tweede, met minder moeite, op stellingen, waarvoor geen onderzoek nodig was. Dat laatste kwam met name veel voor bij de juridische faculteit, waar men tot 1921 wel moest promoveren om advocaat of rechter te kunnen worden. Een van de bekendste onder hen was de dichter J.C. Bloem (Domweg gelukkig in de Dapperstraat). Het verhaal gaat dat vele van zijn 24 stellingen hetzelfde waren als die van de dichter P.N. van Eyck (De tuinman en de dood). Rond 1900 ontvingen veel promovendi een promotie-plaat, een getekende impressie van zijn of haar studententijd waarop verliefdheden, drankgelagen en vriendschappen voorbij kwamen. Soms werden bekende kunstenaars als Martin Monnickendam ingehuurd om de promotieplaat te maken. Tot slot een emancipatiefeitje: de scheve verhoudingen uit het verleden worden in rap tempo gelijkgetrokken, maar er zijn nog altijd meer mannen dan vrouwen aan de UvA gepromoveerd. Dat ligt zeker niet aan het oprichtingsjaar (1901) van de AVSV. Van de 24 leden van dat jaar zijn er 11 gepromoveerd. Het jaar 1901 van het ASC telt 37 eerstejaars, van wie er 10 promoveerden.Emeritus hoogleraar Irene Asscher-Vonk is gespecialiseerd in arbeidsrecht en sociale zekerheid.© Rogier ChangNOS IUNGIT AMICITIA | 43TEKST Bob Duynstee (Hera 81) en Daan Meijer (Beets 81)ASC22_Irene Asscher 04.indd 43ASC22_Irene Asscher 04.indd 43 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 44

Mooi CADEAU Bij feest horen cadeautjes, maar kies eens wat anders dan zo’n riekend pakket van een drogist. Geef (jezelf) een kunstwerk cadeau – want dat hoeft echt geen miljoen te kosten, vertellen vier kunstkenners. En wat vinden zij een geschikt cadeau voor de toko?Dit is ieders fantasie: een onbeduidend vaasje dat wordt ontmaskerd als een cultuurhistorische schat ter waarde van meer dan een ton. Het overkwam veilinghuis AAG, waar Frans van Heemstra (Atomos 80) werkt, toen zij als taxateur gevraagd waren naar iemands schilderij te komen kijken. ‘Dat bleek zo vals als een kraai. Wel zagen we een Chinees penselenvaasje staan, met krijtjes van de kinderen erin. Het is voor €125.000 geveild.’Zulke schatten vinden is natuurlijk een uitzondering. En ook is het een misverstand dat je tonnen moet meebrengen op een kunstveiling. Dat imago is onlangs alweer versterkt door ‘dat Rupsje Nooitgenoeg-verhaal van de Rothschilds en Rembrandt’, zucht kunstadviseur Marianne Schutte (Arktos 81), doelend op de recente over - heidsaankoop van De Vaandeldrager voor 175 miljoen euro. Terwijl Schutte weet dat je met een fractie van zo’n bedrag schitterende schilderijen of werken van nog onbekende kunstenaars kunt kopen. ‘Je moet kijken met je ogen, niet met je oren: of de naam van een kunstenaar rondzingt is niet belangrijk, het gaat erom wat jíj mooi vindt.’ Verliefd Doe jezelf eens een plezier met een écht waardevol werk – en dan is waardevol Pieter-Gerrit Binkhorst werd de kunstwereld ingezogen door zijn echtgenote – die helaas jong overleed – en leidt sindsdien het veilinghuis Onder de Boompjes. Trad op als taxateur in het programma Cash or Trash van SBS6. www.onderdeboompjes.nlTokocadeau: ‘Toevallig nu in onze catalogus: het schilderij Zicht op Koningsplein (Gerard Johan Staller 1880-1956) roept onmiddellijk herinneringen op aan de vieze koffie op de UB.’44 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Kunsthandelaren 04.indd 44ASC22_Kunsthandelaren 04.indd 44 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 45

>natuurlijk niet hetzelfde als kostbaar. Een kunstveiling is stukken toegankelijker dan mensen soms denken, zegt Van Heemstra: ‘Onze lots (kavels) beginnen meestal tussen de 800 en 1000 euro. Dus als je maximaal 5000 euro te besteden hebt door een financiële meevaller of omdat je iets te vieren hebt, kun je iets fantastisch moois bemachtigen.’ Pieter-Gerrit Binkhorst (Atomos 85) van het Leidse veilinghuis Onder de Boompjes heeft zelfs al mooie spulletjes ‘vanaf 100 euro’. Ja, dat is duurder dan een flesje parfum, maar is het niet vele malen boeiender en dierbaarder? Voorop staat: voor de mogelijke waardestijging moet je sowieso nooit kunst kopen, merken alle vier de kunst- en antiekkenners op. Hoewel het natuurlijk ‘leuker is naar een schilderij te kijken dan een stapeltje aan - delen’, aldus Van Heemstra, is het beste advies om verliefd te worden op een werk – dat maakt het elke cent waard.Willen hedendaagse mensen, zoals de anti-materialistische millennials, über - haupt geld besteden aan kunst, antiek en curiosa? Binkhorst van veilinghuis Onder de Boompjes: ‘Pas als je ouder wordt ga je meer waarde hechten aan spullen. Door sentimentaliteit, omdat je beseft dat je toekomst korter is dan je verleden.’ Van Heemstra wijst erop dat naar veilingen gaan een spectaculaire ervaring kan zijn. ‘En je kunt wel al je geld aan restaurantbezoek, reis-ervaringen en vakanties uitgeven, maar iets blijvends is ook waardevol’. VervoeringThijs Blankevoort (Hebe 79) handelt bij het Haarlemse veilinghuis Bubb Kuyper al ruim dertig jaar in onder meer antieke boeken en prenten. Een achterhoede-gevecht in ons digitale tijdperk, zou je denken, maar volgens hem is niets minder waar: ‘De vraag neemt juist toe. E-books zijn natuurlijk zo zielloos als wat, ik merk dat bijvoorbeeld letterenstudenten hun lievelingsschrijver in een oorspronkelijke of speciaal vormgegeven uitgave zoeken.’ Boeken zijn als object laagdrempelig en toch spannend door de magische wereld die wordt opgeroepen tussen die twee kaften. De boekenliefde van Blankevoort begon toen hij als 13-jarige de avontuur-lijke roman Le Grand Meaulnes van Alain-Fournier las. ‘Het is net zo’n sensatie als het horen van een indrukwek-kend muziekstuk; je gaat de rest van je leven op zoek naar diezelfde mate van vervoering.’ Sindsdien vrat hij zich een weg van sciencefiction tot Orwell en ten slotte een studie Engels. ‘Helaas zijn de mooiste uitgaven van bijvoorbeeld Marianne Schutte geeft kunsthistorische rondleidingen en adviseert bij de aankoop van hedendaagse kunst. Ze heeft een galerie in de Tweede Boomdwarsstraat. www.arttra.comTokocadeau: ‘Een van de immense schilderijen van de surrealistische kunstenaar Rik Lina (1942), zoals Orange oracle. Zo’n vier meter lang spectaculair doek zou het geweldig doen in de borrelzaal.’‘Het is leuker naar een schilderij te kijken dan naar een stapeltje aandelen’NOS IUNGIT AMICITIA | 45TEKST Olga van Ditzhuijzen (Bever 96)ASC22_Kunsthandelaren 04.indd 45ASC22_Kunsthandelaren 04.indd 45 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 46

Shakespeare niet te betalen’, zegt Blanke - voort, die zelf geniet van het associatief verzamelen van uiteenlopende spullen: de verzameling antieke theepotjes van zijn echtgenote leidde naar een collectie antieke boeken over thee, naar tekeningen en foto’s van Indiase theeplantages en vandaar naar Indiase en Perzische gouaches uit de 16e-19e eeuw: ‘Laatst kocht het Rijksmuseum een Perzische miniatuur uit het begin van de 17e eeuw, ter waarde van 50.000 euro. Dat blad ligt nu vlak bij de Perzische tekeningen uit Rembrandts bezit, die het museum al in de collectie had. Het blijft voor mij een geweldige ontdekkingstocht.’Ongrijpbaar Blankevoort stuit regelmatig op de uitwas - sen van verzamelwoede: ‘Meer dan eens komen we in huizen die zijn bedolven onder de boeken. Verzamelaars verlangen naar compleetheid, vergelijk het met een imposante wijnkelder die je in je leven nooit zal kunnen leegdrinken.’Voor kleinbehuisden kan de handel in NFT’s een leuke oplossing zijn. De aan- en verkoop van een slechts in de digitale wereld bestaand ‘Non Fungible Token’ (bijvoorbeeld een certificaat van echtheid van de ‘eerste Tweet’) bestaat uit een hoop ‘contracten en afspraken’, zegt Van Heemstra, die onlangs voor het eerst een NFT op veiling verkocht. Spannend, ongrijpbaar en wat speculatief. ‘Die wereld moeten we ons nog een beetje eigen maken’, zegt hij. De sfeer van kijkdagen, zaalrumoer en hamerslag bevalt hem beter. Innerlijke overtuigingMarianne Schutte organiseert kunst-historische rondleidingen in musea, heeft een galerie en helpt mensen met het aankopen van kunstwerken. Ze heeft de indruk dat de meeste Nederlanders weinig waardering hebben voor kunst, ‘het viel me op dat mijn gesprekspartners in zoom-gesprekken hooguit een postertje op de muur achter zich hadden hangen, in tegenstelling tot kennelijk meer cultuur - gevoelige Fransen en Duitsers.’ Ze drijft haar galerie dan ook uit ‘innerlijke over - tuiging’, want ‘als ik er geld mee wil ver - dienen moet ik schilderijen met bloemen en naakte vrouwen gaan verkopen.’ Schutte is gespecialiseerd in hedendaagse, abstracte werken waarbij vorm en kleur bij de kijker een snaar moeten raken. ‘Je moet een relatie met het kunstwerk krijgen. Een kunstenaar werkt niet voor zichzelf, zijn werk is pas af als het is bekeken.’ Ze heeft wel mensen gezien Thijs Blankevoort werkt sinds 1989 bij Bubb Kuyper Auctions in Haarlem – het grootste boekveilinghuis van Nederland, dat uitgroeide van drie naar tien medewerkers. Sinds 2002 is hij veilingmeester, directeur en mede-eigenaar. www.bubbkuyper.comTokocadeau: ‘Misschien wat voor de hand liggend, maar De sterrennacht van Van Gogh vind ik erg toepasselijk. Eigenlijk heeft de Perzische gouache mijn hart gestolen, maar die is misschien wat klein voor de huidige sociëteit.’ Er komt nieuw ‘antiek’ bij, zoals de eerste spelcomputers 46 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Kunsthandelaren 04.indd 46ASC22_Kunsthandelaren 04.indd 46 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 47

Frans van Heemstra werkt bij AAG Auctioneers in Amsterdam (Arts & Antiques Group, voorheen Glerum) na een loopbaan als PR-man bij Sotheby’s en kunsthandelaar Noortman. www.veilinghuisaag.comTokocadeau: ‘Een tekstschilderij door Pieter Lemmens (Hera 86), met het ASC als onderwerp. Hij nodigt uit tot zelfkritiek, iets waar het ASC/AVSV veel aan kan hebben...’die tot tranen geroerd zijn bij het zien van een werk, of die zeggen ‘dit wil ik boven mijn sterfbed’. Bruine kastenNatuurlijk zijn er altijd ‘golfbewegingen’ of trends waar te nemen in de kunstwereld. Zo zijn de ‘oude meesters’, veelal olie -verfschilderijen van vóór 1800, momenteel wat minder in trek – ‘wellicht detoneren die in onze moderne, strak ingerichte woningen’ – maar Van Heemstra benadrukt dat hun waarde en schoonheid eeuwig-durend is, ‘dus ook de vraag daarnaar zal op een dag weer aantrekken.’ Meubels zijn ook lastig: een kast uit de tijd van Lodewijk de Zestiende kon begin deze eeuw nog 10.000 euro opbrengen, nu wordt er amper nog 600 euro voor betaald. Pieter-Gerrit Binkhorst is persoonlijk dol op meubels: om ‘de liefde en het vak -manschap die er vanaf straalt’, maar moet ook erkennen dat het geen storm loopt voor ‘grote bruine kasten’. Tegelijk kan meer modern design weer wel op belang -stelling rekenen, en er komt natuurlijk ook nieuw ‘antiek’ bij, bijvoorbeeld de Commodore spelcomputers uit 1982 die voor liefhebbers de kern van hun jeugd vertolken. ErfgoedModerne (±1880-1960) of hedendaagse kunst (±1960-nu) is wellicht gewilder, hoewel dat snel fluctueert: wie nu een ‘up and coming’ kunstenaar lijkt, kan tien jaar later een zeepbel zijn gebleken. Het ‘E-books zijn natuurlijk zo zielloos als wat’tegenovergestelde kan natuurlijk ook: de Chinese kunstenaar Walasse Ting woonde in de jaren tachtig in Amsterdam en over -spoelde de markt met zijn zuurstokkleurige papegaaien en bloemstillevens – wie had er destijds géén poster van? Zijn werk leek al decennia uit beeld, maar een liefhebber uit China kocht bij Van Heemstra op de veiling voor een flink bedrag maar liefst acht stuks van Tings originele werken. Ook Binkhorst merkt dat mensen in China via handelaren in Europa hun erfgoed ‘terugkopen’: ‘Er is daarvandaan een sterke belangstelling voor Chinees porselein’. Hij merkt op dat de Chinese middenklasse steeds meer interesse heeft voor het door communisme de kop ingedrukte cultureel erfgoed, wat zich vertaalt in een toename van online biedingen vanuit dat land. Door internet hoeft in principe niemand meer lijfelijk aanwezig te zijn op veilingen, maar Van Heemstra hoop dat het wel blijft bestaan. ‘De spanning, je hand opsteken, de afwisselende ernst en grapjes van de veilingmeester geven nog extra waarde aan je aankoop, en een mooie herinnering.’•NOS IUNGIT AMICITIA |47ASC22_Kunsthandelaren 04.indd 47ASC22_Kunsthandelaren 04.indd 47 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 48

Page 49

>Bovendien is zij verantwoordelijk voor de vergunningen voor wapenexporten richting Oekraïne, en dat zijn er nogal wat. Ondertussen probeert ze de banden met het Amsterdamse te onderhouden: ‘Ik heb dit weekend reünie met mijn oud-huis. Ga zo vertrekken naar het diner.’ Liep je je al warm of was het een Liep je je al warm of was het een verrassing? verrassing? ‘Het telefoontje van Rutte kwam echt als een verrassing. In het Europese Parle -ment was ik volop bezig met dossiers op het gebied van handel: hebben alle ondernemers gelijke kansen? Wat doen we tegen oneerlijke concurrentie? Dat was ik met alle plezier blijven doen. Ik had het in Brussel erg naar mijn zin.’ Wie bel je dan als eerste? Wie bel je dan als eerste? ‘Mijn moeder. Die vond het ook heel spannend. Hartstikke trots. Maar ze zei meteen ook: er gaat veel op je afkomen en je zit net zo fijn in Brussel. Heb je er wel zin in? Al had ze ook snel door dat het al beklonken was. Ik heb nog even met Jeanine (Hennis - red.) gebeld, nu speciaal VN-gezant in Irak en die zei: welke post? Ja, doen! Ik heb ook één jaargenoot gesproken. Maar het is ook heel erg geheim, dus je kunt er verder nooit over praten. Ook omdat de media gaan rondbellen in je omgeving. Wat dat betreft kwam het goed uit dat ik, nadat ik was gebeld, corona kreeg en in totale isolatie thuis ziek in bed lag. Dat hielp wel om niet onder de mensen te komen en dan je mond voorbij te praten.’ Wat was de afweging? Wat was de afweging? ‘Mijn gevoel zei meteen: JA! Dit is een onwijs mooie kans en geweldig als ik vanuit de ministerraad met diezelfde handelsinstrumenten aan de slag kan. En tegelijkertijd dacht ik: dit gaat ook wel grote gevolgen hebben voor mijn privéleven. Je wordt opeens beschouwd als publiek goed en iedereen mag wat van je vinden. Ik ben politiek assistent ‘We noemen het nog ‘publiek debat’, maar online is het geen debat meer’Als minister zonder portefeuille is Liesje Schreinemacher (Kewajam 02) wendbaar. ‘Ik heb geen uitvoerings-organisatie, dat scheelt.’ Bij een handelsmissie probeert ze barrières uit de weg te ruimen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Maar ze ziet zichzelf niet als een buitenpost van ondernemersorganisatie VNO/NCW. ‘Als kabinet hebben we een eigen agenda, bijvoorbeeld waar het gaat om mensenrechten en duurzaamheid.’ Ook op het gebied van ontwikkelingssamen-werking wil ze het verschil kunnen maken. Niet op papier, maar op de grond. Door armoede te bestrijden en bij te dragen aan het ontwikkelen van een maatschappelijk middenveld dat zich kan uiten in landen waar het demo-cratische systeem niet zo werkt zoals in Nederland. De oorlog in Oekraïne heeft grote in -vloed op haar werk. ‘Vanuit dit ministerie geven we humanitaire hulp aan Oekraïne en omliggende landen en helpen we het Nederlandse bedrijfsleven op hun zoek -tocht naar alternatieve afzetmarkten voor Rusland, waarvoor nu sancties gelden.’ ‘MIJN GEVOEL ZEI METEEN JA!’ Als kersverse minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking brengt Liesje Schreinemacher een scheut jeugdig elan in het kabinetsberaad en op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Nu nog in het buitenland. NOS IUNGIT AMICITIA |49TEKST Bob Duynstee (Hera 81)ASC22_InterviewLiesjeSchreinemacher 05.indd 49ASC22_InterviewLiesjeSchreinemacher 05.indd 49 05-05-2022 10:0305-05-2022 10:03

Page 50

geweest van Jeanine Hennis (VVD, oud- minister van Defensie) en heb gezien wat zo’n post voor een beslag op je leven legt. En wat er op je afkomt qua publiciteit, in een politiek klimaat dat er vooral op de sociale media alleen maar guurder op geworden is. We noemen het nog ‘publiek debat’, maar online is het geen debat meer. En bedreigingen zijn nu helaas ook geen uitzondering meer. Zelf heb ik daar gelukkig geen last van, maar collega’s in het kabinet wel. Bij sommige staat zo’n politiehuisje voor de deur. Ja, jeetje.’ Is beëdiging door de koning Is beëdiging door de koning nog een feestelijk moment of is nog een feestelijk moment of is dat een hamerslag? dat een hamerslag? ‘Het is echt heel feestelijk. Je staat met z’n allen netjes opgelijnd en dan word je voorgesteld aan de koning en daarna beëdigd. Dat is wel een bijzonder moment. Maar je bent ook bezig met de vraag wat er allemaal op je af gaat komen, als je straks in die auto stapt en bij het ministerie wordt afgeleverd. Je staat daar met een groep mensen, je gaat het samen doen, maar je kent elkaar helemaal niet goed. Alleen de mensen van mijn eigen partij. Dat Kajsa (Ollongren - red.) ook lid is geweest, had ik me helemaal niet gerealiseerd.’ Waar begin je als je bent afgeleverd Waar begin je als je bent afgeleverd op het ministerie? op het ministerie? ‘Eerst ga je kennismaken met je team, met de particulier secretaris, de assi - stenten en mijn chauffeur. En weer wat later met de directeur-generaal en de secretaris-generaal op het departement en de hele ambtelijke staf. Maar ik vind meningen van buiten het ministerie ook belangrijk. Het is goed om ver - schillende geluiden te horen. Mensen in denktanks, ngo’s of mensen die vanuit het bedrijfsleven ontwikkelingstrajecten hebben uitgevoerd. Het is zaak om zo snel mogelijk up to speed te komen op alle dossiers, want je krijgt niet echt een inwerktijd. Er liggen meteen nota’s op je bureau waar je besluiten over moet nemen.’ Als minister stap je op een rijdende Als minister stap je op een rijdende trein. Er ligt al een agenda, er trein. Er ligt al een agenda, er lopen al programma’s en handels-lopen al programma’s en handels-verdragen liggen in de week. verdragen liggen in de week. Wat kun je toevoegen? Wat kun je toevoegen? ‘Sommige programma’s zijn meerjarig inderdaad en er zijn ook meerjarige kaders vastgesteld. Aan de andere kant is ook een deel van het geld niet besteed en kun je kijken wat je zelf belangrijk vindt voor Nederland om mee verder te gaan of op in te zetten. Zo vind ik het belangrijk om me te richten op zaken waar wij goed in zijn: landbouw, water, maar ook seksuele en reproductieve gezondheidsrechten, dus voorlichting geven in landen waar kinderen dat niet krijgen op scholen; daar durven sommige landen hun vingers niet aan te branden, terwijl Nederland in dat opzicht een donor is met durf. Dat vind ik heel belangrijk. Op Handel kun je ook je eigen accenten zetten: op welke landen ga je inzetten, ga je mee op handelsmissies of laat je dat aan je ambtelijke staf over?’ ‘Je ziet mensen kijken als ik met een mannelijke senior assistent aankom: wie is de minister?’Liesje Schreinemacher op de reünie van oud-huisbewoners50 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_InterviewLiesjeSchreinemacher 05.indd 50ASC22_InterviewLiesjeSchreinemacher 05.indd 50 05-05-2022 10:0305-05-2022 10:03

Page 51

Met welk land zou je graag Met welk land zou je graag een handelsrelatie willen opbouwen een handelsrelatie willen opbouwen die er nu nog niet is?die er nu nog niet is?‘Een partner die ik zelf interessant vind, is Vietnam. Daar doen we nu al veel, maar dat zouden we best kunnen uitbreiden, zeker als het gaat om water - management. Net als met Singapore als het gaat om technologie. Alleen kan ik in dit stadium ook weer niet te veel verklappen, want mijn nota met beleidsperspectieven moet nog naar de Kamer. En het NIA-magazine bij wijze van nota naar de Kamer sturen, is denk ik niet helemaal de bedoeling.’ Wat is het grootste verschil tussen je Wat is het grootste verschil tussen je werk in het Europees Parlement en werk in het Europees Parlement en dat als minister? dat als minister? ‘In Brussel kun je rustig anderhalf jaar over een standpuntbepaling doen, als minister krijg je een stuk op je bureau en is het linksaf of rechtsaf. Daarnaast is de zichtbaarheid als minister vele malen hoger. In het Europees Parlement opereer je, ook al ben je politicus, best onder de radar. Het kost daar veel moeite om iets in de media uit te venten als je daar iets voor elkaar hebt gekregen. Dat is als minister een stuk minder lastig.’ In hoeverre is deze ministerspost een In hoeverre is deze ministerspost een agentschap van het bedrijfsleven op agentschap van het bedrijfsleven op kosten van de overheid?kosten van de overheid? ‘Kijk, als VNO/NCW zegt: wij willen in een bepaald land meer doen, dan heb ik daar als Handelsminister uiteraard een open oor voor. En we bieden be - drijven allerlei hulp als ze internationaal de markt op willen. Maar als kabinet hebben we natuurlijk een eigen agenda. Zo betrekken we het thema duurzaam-heid bij handelsmissies en zijn we nu bezig met het concept van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Onder-nemen uit te werken. Dat geldt voor bedrijven, maar ook voor hun hele keten van toeleveranciers. Denk aan eerlijk Liesje Schreinemacher OPLEIDING 2002-2006 bachelor communicatiewetenschap, UvA 2006 semester San Francisco State University 2006-2008 master communicatiewetenschap, UvA 2007 semester Instituut d’Etudes Politique, Parijs 2009-2012 bachelor rechten, UvA 2014-2015 master civiel recht, Leiden LOOPBAAN 2009-2012 persoonlijk mede - werker VVD Tweede Kamerfractie 2012-2016 politiek assistent Ministerie van Defensie 2016-2018 advocaat-stagiair bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn 2018-2019 advocaat-stagiair bij Croon advocaten 2017-2019 Lid Europees Parlement, fractie Renew Europe namens de VVD 10-1-2022 benoeming tot minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking loon, duurzaam produceren, tegengaan van kinderarbeid. Ondernemers zijn al volop bezig om dat in hun keten op orde te krijgen, maar zeker voor kleine bedrijven is het een hele opgave om dat goed te organiseren.’ Heb je het gevoel dat je je extra Heb je het gevoel dat je je extra moet manifesteren? moet manifesteren? ‘Oké, ik ben jong, maar ze wisten wie ze vroegen. Rutte heeft ook vanaf het begin gezegd: blijf gewoon jezelf. We hebben je gevraagd om wie je bent, om hoe je je manifesteert in het Europees Parlement. Ik vind niet dat we ons allemaal moeten gedragen als een alfaman. Het geluid van jonge mensen mag er ook gewoon zijn. Dus ik ga niet proberen om mij aan te passen. Natuurlijk zie je mensen kijken als ik in een delegatie met een mannelijke senior assistent aankom: wie van de twee is de minister? Maar dat wordt heel snel duidelijk: ik stap rechtsachter uit de auto, zit in het midden van de onderhandelingstafel en stap na afloop weer rechts achterin.’ Politiek dier of carrièretijger? Politiek dier of carrièretijger? ‘Als je het zo brengt, denk ik eerder het laatste. Ik zie mezelf over een aantal jaar ook wel iets buiten de politiek doen. En ik hoef ook niet steeds te klimmen. Ik vind het leuk om goed te zijn in wat ik doe, maar het is niet zo dat ik het gevoel heb dat ik hierna weer een stapje hoger moet. Ik zie wel wat ik leuk vind en dan ga ik daar mijn pijlen op richten.’ •NOS IUNGIT AMICITIA | 51ASC22_InterviewLiesjeSchreinemacher 05.indd 51ASC22_InterviewLiesjeSchreinemacher 05.indd 51 05-05-2022 10:0305-05-2022 10:03

Page 52

>Bij de beelden van vluchtende Oekraïners zou je het liefst in een busje willen springen om ze op te halen. Een aantal corpsleden besloot dat daadwerkelijk te doen. ‘Ik was bang dat ik vooral voor mezelf zou gaan, maar bij terugkeer wilde ik alleen maar méér helpen.’OekraïnehulpToen beste vriendin Amar van Doorn (Tychè 16) aankondigde naar de Pools-Oekraïense grens te willen om te helpen, zei Claire ter Veer (Tychè 15): ik ga mee! ‘Ik voelde me zo machteloos, ik wilde wat doen. Ik vroeg me wel af of ik iets kon toevoegen, want ik heb geen medische achtergrond zoals Amar.’ De twee hadden van te voren goed rondgevraagd wat voor hulp er nodig was en kwamen uit bij de organisatie Fastlane Ukraine. Een donatieronde via WhatsApp leverde een flink bedrag op voor de reis en de hulpgoederen, een buurman sponsorde het negenpersoons busje. Met vriend Midas reden ze donder - dagavond na het werk weg, om na een nacht doorrijden aan te komen in Polen. Co-assistent Van Doorn ging helpen bij een medische post in Oekraïne zelf, Ter Veer sorteerde spullen in een distributie-centrum aan de Poolse kant van Lviv: ‘Ik stond tussen vijftien Poolse brandweerman-nen spullen als melkpoeder en luiers te sorteren, die dan door dappere mensen naar ziekenhuizen in Oekraïne werden gebracht. Het lijkt niks, maar elk flesje is een maaltijd voor een baby.’Geruststellend telefoontje slavist Ook Pieter Reeders en Kaj Hoogeboom (beiden Beets 18) wilden wat doen en kwamen ook uit bij Fastlane. ‘Het bleek dat mensen met kleine kinderen of ouderen behoefte hadden aan auto’s om ze te halen’, vertelt Reeders. ‘Dus we hebben geld ingezameld en gewoon een bus bij Diks gehuurd, en toen met nog een vriend erbij de hele nacht doorgereden.’ Al in Warschau troffen ze een Oekraïense vrouw van 21, Marina, die bijzonder op haar hoede was voor de drie boomlange Hollanders. ‘We hadden ons niet gereali - seerd dat er veel propaganda is, dat ze continu worden gewaarschuwd voor mensensmokkelaars die vrouwen in de prostitutie zouden dwingen. Ook was de taal een probleem: zij sprak geen Engels en wij geen Russisch.’ Een telefoontje naar slavist en oud-rector Boris Bekkering (Beets 12) gaf haar het gewenste vertrouwen om in te stappen. Drie andere vrouwen en een jongetje van tien werden toegewezen via Fastlane. ‘We hebben een nacht kunnen slapen bij een Poolse familie, dat was heel fijn. Er was natuurlijk nergens meer een hotelkamer te krijgen.’ De terugreis was een attractie voor de vier vrouwen, die nog nooit hun land hadden verlaten. ‘Het Duitse wegrestaurant zorgde voor veel hilariteit, ze waren ook verbaasd over alle goede wegen. We hebben nog steeds veel contact met ze in de appgroep, we doen een dagje uit in Amsterdam, gezellig met ze lunchen.’ AannemerOndertussen heeft Martijn Ophof (Vesta 11) in Amsterdam een eigen initiatief op poten gezet. De Oekraïense aannemer Misha die zijn huis verbouwde, was na het uitbreken van de oorlog meteen met zijn bus naar Polen gereden om landgenoten op te halen. ‘Het is een goeie gast, dus ik vroeg gelijk of we konden helpen’, zegt Ophof. “We” is hijzelf en de zussen Florine (Pharos 07) In het distributiecentrum worden boter-hammen gesmeerd voor mensen die in de kou wachten tot ze de grens over mogen. 52 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Oekraine 03.indd 52ASC22_Oekraine 03.indd 52 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 53

Page 54

Page 55

en Danique Havenga (Audentes 12), die Misha ook als hun aannemer kennen. Binnen een week hadden ze in hun netwerk 3.887 euro opgehaald waar hun Oekraïense vriend medicijnen en andere hulpgoederen voor insloeg. Terug nam hij vluchtelingen mee, die de zusters Havenga in gastgezinnen plaatsten. Ophof vertelt dat hij in 2019 een halfjaar in Moskou heeft gewoond voor zijn werk bij Heineken, dus trekt hij zich ook het lot van zijn Russische oud-collega’s en de jongere Russische generatie aan. ‘Hun toekomst is óók vernietigd. Voor jonge Russen is het Westen een droom die nu in duigen valt. Zij kiezen niet voor deze oorlog, en als ze ertegen demonstreren worden ze gearresteerd. Ik voel me met hen ook verbonden.’Schokkende verhalenPieter Reeders is net een week terug van zijn avontuur. ‘Het was veel heftiger dan ik had verwacht, vooral de schokkende verhalen die je hoort. Marina vertelde dat ze haar ouders en zieke oma in Kiev heeft moeten achterlaten. Hun woonwijk lag zo onder vuur, ze hebben haar gedwongen om te vertrekken. Ze kon vluchten via een ‘humanitaire corridor’, maar daar vlogen Ook de sociëteit droeg een steentje bij: Quaestor van de ISSA Wouter Vossen (Beets 18) stortte een weekomzet van de borrelavond op de crowd -fund-rekening van de UvA voor studenten in nood uit Oekraïne, Rusland en Belarus (www.steunuva.nl). Een ‘enorme hoeveelheid’ overgebleven medisch materiaal van de KMT (paracetamol en pleisters) en ook achtergelaten jassen uit de garderobe zijn naar inzamelings-punten gebracht. De senaat hoopt verder een symposium te realiseren waar een hoogleraar de gebeurtenissen in Oekraïne en de persoon Poetin zal proberen te duiden.De Oekraïense aannemer Misha met de verzamelde spullen pijn, dat ze alles wat ze hebben achter moesten laten. Het beeld van een Pools treinstation, omgebouwd tot vluchtelingen-opvang, de eetzaal die vol zat met kinderen.’ In haar bus stapte op de terugweg een moeder met vijf kinderen in: ‘Fastlane had ons het adres gegeven van een Poolse meneer, zijn hele villa en garage was omgetoverd tot één groot matras, slaapplek na slaapplek om mensen op te vangen. Daar hebben we dit gezin opgehaald.’ Een dag later zat Ter Veer weer keurig op het werk – maar wel als een ander mens: ‘Deze ervaring heeft me zeker aan het denken gezet. Het is zo makkelijk om je niet verantwoordelijk te voelen. Je kunt echt iets bijdragen, zelfs al is het klein. Ik was van te voren bang dat ik vooral voor mezelf zou gaan, maar bij terugkeer wilde ik alleen maar méér helpen.’ De opvang bij gastgezinnen maakt ze ook van nabij mee: ‘Mijn ouders hebben vier Oekraïense jongens van 17 in huis, studenten. Die zijn al volop aan de slag, eentje werkt in het plaatselijk café. En ze volgen vanuit Nederland online colleges in Odessa. Als dan het lucht -alarm afgaat, wordt het hoorcollege stopgezet omdat de docent de schuil-kelder in moet. Bizar.’•de kogels haar om de oren: de Russen bleven gewoon vuren. De andere vrouwen kwamen uit Donbas, ze hadden een hele maand in een schuilkelder gezeten, geen licht, geen verwarming.’ Ook op Claire ter Veer maakten vooral de verhalen van de vluchtelingen indruk. ‘Hun NOS IUNGIT AMICITIA |55ASC22_Oekraine 03.indd 55ASC22_Oekraine 03.indd 55 05-05-2022 10:0405-05-2022 10:04

Page 56

Gemma in oorlogstijdSinds kort wordt op 4 mei op de sociëteit een herdenking gehouden bij de plaquette die daar in 1995 is aangebracht ter nagedachtenis aan de omgekomen leden van de AVSV, onder wie vijf Gemmezen van het eerste uur. Wie waren deze jonge vrouwen? Jo (Johanna) Schaft, later bekend als Hannie Schaft, kwam in 1938 in Amsterdam aan, ze studeerde rechten. In archiefstukken is te lezen dat zij door de bestaande disputen ‘te saai’ werd bevonden. Samen met andere leden besloot zij in 1939 het dispuut Gemma op te richten, dat begin september 1940 officieel werd erkend. Gemma was een afkorting voor gemmare e minoribus appetinus ofwel ‘uit de kleine dingen streven wij naar het grote’. Andere disputen noemden Gemma spottend ‘Geen Enkel Meisje Meer Alleen’.VerzetLeden van het eerste uur waren behalve Jo Schaft onder anderen Lies (Elise) Dammers, Doortje Korijn en Phine Kits van Heijningen. Op 8 september 1940 kwamen nog drie leden aan, onder wie Sonja Frenk. De dames waren eigenzinnig en, wat een van hen later vertelde, ‘geen gemakkelijke tantes’. Jo en Lies raakten actief betrokken bij het verzet. De verzetsdaden van Hannie Schaft, ‘het meisje met het rode haar’, zijn bekend. Die van geneeskundestudent Lies Dammers niet. Zij bracht Joodse kinderen naar onderduikadressen en zorgde voor valse persoonsbewijzen en voedselbonnen. Ontsnappin gsrouteJo Schaft, die verschillende aanslagen op NSB’ers had gepleegd, liep in maart 1945 in de val en werd kort daarna, op 17 april, in de duinen bij Overveen doodgeschoten. Lies Dammers werd op 18 april 1944, waarschijnlijk als gevolg van verraad, in Bussum opgepakt en naar Kamp Vught gebracht. Vandaaruit werd ze overgebracht naar een doorgangskamp in de buurt van Hamburg, waar ze mee zou hebben geholpen aan het bedenken van een ontsnappingsroute. Toen de Duitsers daar achter kwamen werd ze Oprichtingsweekend Gemma te Alkmaar-Bergen, 7-9 september 1940. Vooraan Lies Dammers, daarachter Phine Kits van Heijningen, daarachter Jo (Hannie) SchaftJo (Johanna, later Hannie) SchaftLies (Elise) Dammers56 | NOS IUNGIT AMICITIAKeizersgracht 1691016 DP Amsterdam +31 (0)20 423 0916www.abma-amsterdam.nlASC22_Oorlogstijd 04.indd 56ASC22_Oorlogstijd 04.indd 56 05-05-2022 10:0505-05-2022 10:05

Page 57

TEKST Margreet de Broekert (Bever 73) IN MEMORIAMnaar Ravensbrück gedeporteerd. In dit beruchte vrouwenconcentratiekamp stierf zij begin januari 1945, officieel aan tyfus. SpanjeDe Joodse Doortje Korijn en Sonja Frenk overleefden de oorlog ook niet. Doortje trouwde in 1942 met Emanuel Ossendrijver. Samen met haar man werd zij op 19 oktober 1943 naar Auschwitz gedeporteerd, waar zij direct bij aankomst op 22 oktober 1943 werd vermoord. Haar man liet het leven op 31 maart 1944. En Sonja? Die dook aanvankelijk onder bij de ouders van Jo Schaft in Haarlem, hield het daar niet uit en probeerde tegen betaling van een grote som geld naar Spanje te vluchten. In de Franse stad Lyon werd zij verraden en op 11 november 1942 vanuit het doorgangskamp Drancy naar Auschwitz gedeporteerd, waar zij op 23 november 1943 werd vermoord.RAFOok het lot van Phine Kits van Heijningen is hartverscheurend. Zij woonde, aan - vankelijk samen met Sonja en Jo, in de Euterpestraat 22a (na de oorlog omge - doopt tot de Gerrit van der Veenstraat) in Amsterdam. In die straat zat ook het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst. Dat gebouw werd op zondag 26 november 1944 door de RAF gebombardeerd, met behalve vier SD’ers ook 65 burgerdoden tot gevolg, onder wie Phine. KeerpuntNa de oorlog ging het leven verder en in januari 1946 inaugureerde het bestuur elf nieuwe leden. Het dispuut maakte een bloeitijd door. Discussieavonden, inauguratieweekenden en kampeer-vakanties waren hoogtepunten. Eind jaren zestig kwam de klad in het verenigingsleven en in 1971 hield het dispuut Gemma op te bestaan.De benoeming van Gemmees Lien Vos-van Gortel tot burgemeester van Utrecht in 1981, waarbij oud-leden aanwezig waren, betekende een keerpunt. Tot op de dag van vandaag worden Gemma-reünies gehouden. •Bestaande disputen vonden Hannie Schaft ‘te saai’Keizersgracht 1691016 DP Amsterdam +31 (0)20 423 0916www.abma-amsterdam.nlASC22_Oorlogstijd 04.indd 57ASC22_Oorlogstijd 04.indd 57 05-05-2022 10:0505-05-2022 10:05

Page 58

Geen feest zonder een goed lied, vindt oud zang- commissaris Max Christern. Toch werd er uitgerekend tijdens het mooiste feest van zijn studententijd niet gezongen maar geplaybackt. Hij heeft er nog steeds lol van.Douze points voor haar uit HairHet was die avond in 1985 stampvol in de mensa van onze sociëteit op de Raam - gracht, met honderden leden opeengepakt in een zaal waarvan de brandweer waarschijnlijk zou zeggen dat dit verre van verantwoord was. Maar de brandweer wist dit niet, dus werd er gewoon stevig gerookt en gedronken door het publiek dat reikhalzend uitkeek naar de grote attractie van deze avond: het ASC/AVSV Playback Festival.Dat festival was in korte tijd fameus ge - worden en de kwaliteit van het gebodene benaderde geregeld het niveau van wat Henny Huisman ons in die jaren op de nationale televisie voorschotelde. Een jaar eerder was dat televisiegevoel tijdens deze studentenversie nog wat dichterbij gekomen toen de twintigjarige Linda de Mol de presentatie deed. Nu was het budget onvoldoende om dat te herhalen. Daarom waren mijn allergrappigste dispuutgenoot Dave Langenberg (Atomos 82) en ik een paar weken eerder gevraagd om in ruil voor consumptiebonnen en eeuwige roem de avond aan elkaar te praten. We mochten zelf invullen hoe we dat wilden doen, als we maar wel beseften dat er 28 optredens zouden zijn die avond. Vrijwel alle disputen hadden zich inge - schreven, van Kewajam tot Beaufort en van Vivat tot Bever, sommige zelfs met twee acts. Blijkbaar voelden weinigen schroom en waarschijnlijk kwam dat omdat je niet zelf hoefde te zingen. Als je de tekst van het te playbacken nummer maar in je hoofd had en er een mooie act omheen verzon, dan was er al kans op wat punten van de jury.Sexual HealingDave en ik hadden bedacht dat we het bal zouden beginnen met een eigen act die aansloot op wat de avond te bieden had. We zouden openen met een nummer dat iedereen lekker zou kunnen mee blèren, zodat de sfeer er meteen goed in zat. Een nummer-1-hit uit dat jaar, 1985, waarin Evert van Benthem de Elfstedentocht won, de paus Nederland bezocht, Gorbatsjov in de Sovjet-Unie aan de macht kwam en het megaconcert Live Aid, voor hulp aan Afrika, alle kijkcijferrecords brak. We kozen voor Shout van Tears for Fears en dat bleek een schot in de roos want de hele mensa zong vanaf de eerste zin mee: Shout, shout, let it all out/These are the things I can do without/Come on, I'm talking to you, come on!De kop was eraf en achter de coulissen (een groot rood gordijn dat we geregeld vergaten dicht te trekken) werden wij op de schouders geklopt en kregen we meteen iets te drinken: geen bier maar Bacardi- cola. Twee Viatorezen speelden ongevraagd barman en na elk nummer dat wij hadden aangekondigd, kregen we een verse. Het tempo van de acts lag hoog en dat van de barmannen ook. Dat leidde er toe dat in het tweede deel van de show de afstemming tussen Dave en mij wat minder scherp werd. Sterker nog, onze tweede act van de avond, waarbij Dave even Marvin Gaye zou play- backen terwijl Sexual Healing speelde, 58 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Dispuutslustrum 03.indd 58ASC22_Dispuutslustrum 03.indd 58 05-05-2022 10:0105-05-2022 10:01

Page 59

ging volledig de mist in omdat ik vergeten was om na een minuut het podium op te lopen met een klappertjespistool en een bordje ‘Pa Gaye’ om mijn nek en hem neer zou schieten (dat dramatische voorval was een jaar eerder in het echt gebeurd) waarna we weer door konden met het programma. Dave heeft uiteindelijk een minuut of vier playbackend op mij staan wachten, de zaal in verwarring achterlatend. De baco’s hadden iets te snel hun werk gedaan.En toen moest de top-act van de avond nog komen. Want er was één optreden dat die avond met kop en schouders boven alle andere uitstak: dat van Jonquille. De dames van de jaren ’83 en ’84 speelden op het toneel de bekende act na uit de film Hairwaarin de langharige hippieleider Berger tijdens een diner bij de puissant rijke ouders van zijn vriendin op tafel stapt, danst en zingt: Gimme a head with hair/Long, beautiful hair/Shining, gleaming/Streaming, flaxen, waxen/Give me down to there/Shoulder length or longer hair/Here baby, there mama/Everywhere daddy daddy/Hair!Zesde lustrumOp het toneel in de mensa werd de act grandioos nagespeeld en het meisje met de mooiste en langste krullen, Christiane Smits van Waesberghe (Jonquille 84), stal de show als Berger op tafel. Weergaloos danste en playbackte zij, ondersteund door een groep soepel synchroon dansende dispuutgenoten. Penny de Jager zou hen meteen hebben aangenomen als ze het had gezien. De hele zaal ging uit z’n bol, de applausmeter sloeg aan alle kanten uit. Dit was de sensatie van het jaar. Het was alleen jammer dat de twee presentatoren zo lauw en laat reageerden op het spektakel. Dave en ik waren inmiddels zo beneveld geraakt dat we uitgerekend tijdens deze act te lang werden afgeleid achter het rode gordijn. Pas toen er een oorverdovend applaus klonk, trokken we geschrokken onze jasjes recht en konden we de Jonquilles nog net bedanken voor hun optreden, om daarna meteen de tweede act van Hera aan te kondigen. Daarna volgden nog elf optredens en hadden wij tijd om ons te vermannen en de baco’s in te ruilen voor een spaatje, zodat we tijdens de prijsuitreiking weer fris genoeg waren om de jury te laten vertellen wie de winnaar was. Verreweg de meeste douze pointsgingen naar Jonquille en onder luid gejuich kwamen de dames naar het podium om hun prijs in ontvangst te nemen.Dit keer waren Dave en ik aandachtig toeschouwer en dat was in mijn geval maar goed ook, aangezien ik nog geregeld word herinnerd aan het feit dat ik de winnende act tijdens dit festival, dat ik graag bestempel als het meest onver-getelijke feest uit mijn studententijd, destijds heb gemist. Want eind dit jaar vier ik mijn zesde lustrum met de winnares van het playbackfestival uit 1985. Dan ben ik dertig jaar getrouwd met Chrisje die sinds 1992 als mevrouw Christern door het leven gaat. Ze weet nog van niks maar ik ben van plan om haar dit jaar te verrassen met dans en zang. Op tafel. Nu alleen m’n haar nog even laten groeien.•NOS IUNGIT AMICITIA |59TEKST Max Christern (Atomos 83)ASC22_Dispuutslustrum 03.indd 59ASC22_Dispuutslustrum 03.indd 59 05-05-2022 10:0105-05-2022 10:01

Page 60

Page 61

>WÁÁR is dat feestje...Met alle onderhandelingen, de vergunningen, de druk uit Den Haag en ruim vijftig inter-views voor kranten, radio en tv, zat ook David Moolenburgh in een race. Maar als burge-meester van Zandvoort beleef je zo’n Grand Prix anders dan de toe schouwers. ‘Mijn leercurve ging steil omhoog.’‘Als het misgaat, rolt mijn kop als eerste’Voor de 70.000 bezoekers, waaronder behoorlijk wat corpsleden op het VIP-terras, was het begin september drie dagen één groot feest. De vrije training op vrijdag, op zaterdag de kwalificatie en de grote race op zondag: 70 rondjes van 4 km in de tijd van een voetbalwedstrijd zonder rust. ‘Dat Max Verstappen won, voelde als de kers op de taart.’ De mens Moolenburgh (Hebe 88) sprong in de armen van de Commissaris van de Koning. ‘Wat was dit gaaf om mee te maken! Je ziet die gezichten van de mensen van het circuit en de Dutch Grand Prix die zo hun nek uit hebben gestoken om dit mogelijk te maken en ook in een soort jongensboek terecht zijn gekomen.’ Maar meteen kreeg de burge meester in hem weer de overhand: krijgen we die 70.000 mensen hier nu weer orden - telijk weg? Voorafgaand aan de race had hij nog, te midden van alle officials en met zijn Hebe-das om, het volkslied meegezongen. ‘Je loopt de baan op, tussen die auto’s die in het echt veel groter zijn dan je denkt. Nee, de coureurs zelf krijg je niet te zien. Ook Max niet. Die is een en al focus. Wel grappig was dat Vettel hier bij de slager zijn vlees kwam halen en dat Ricciardo gewoon op de fiets door het dorp reed. En toen Hamilton vanwege een opstopping te laat dreigde te komen, is hij achter op een politiescooter naar het circuit gebracht. Het mooie is: zo’n weekend schrijft ook zijn eigen legende. Met alle bestuurlijke zaken die er ook bij komen kijken.’ Slapeloze nachtenNa de race moest Moolenburgh meteen weer terug naar het crisiscentrum, waar hij regelmatig zijn neus moest laten zien. Toen hij door het tunneltje onder het circuit doorliep, Tiësto was nog muziek aan het draaien en de prijsuitreiking moest nog plaatsvinden, werd hij daar opeens overmand door emoties. ‘Mijn ouders zijn allebei kortgeleden vlak na elkaar overleden; ik vond het zó jammer dat ik dit moment niet met ze kon delen. Dat kwam keihard NOS IUNGIT AMICITIA | 61TEKST Bob Duynstee (Hera 81) ASC22_DaveMoolenburgh 05.indd 61ASC22_DaveMoolenburgh 05.indd 61 05-05-2022 10:0005-05-2022 10:00

Page 62

binnen.’ Meteen daarop kwam weer zo’n euforische vlaag van totale opluchting dat het zo goed gegaan was. Hij zegt er slapeloze nachten van gehad te hebben, in de aanloop ernaartoe. ‘Met de dreiging van demonstraties van Extinction Rebellion (de internationale beweging die strijdt tegen klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit - red.). Er werken honderden mensen mee, maar mijn naam staat onder de vergunning, dus als het misgaat, rolt mijn kop als eerste. Heel Nederland keek mee en vond er wat van, ook in politiek Den Haag.’ LeercurveMoolenburgh had altijd al de ambitie om burgemeester te worden, maar maakte er nooit werk van. Totdat Zandvoort ‘vrij’ kwam. Daar wilde hij ‘heel graag’ naartoe. Niet voor de race. Moolenburgh (CDA) is geen petrol head. ‘Ik vind het leuk om te volgen, maar kom er ’s nachts mijn bed niet voor uit.’ Nee, zijn enthousiasme heeft ermee te maken dat hij uit Haarlem komt, van het strand houdt en het dorp goed kent. Het lukte, in september 2019 trad hij aan als burgervader. Vrijwel meteen brak corona uit. Dat vroeg veel van burgemeesters. Ook zijn verantwoordelijkheid voor open - bare orde en veiligheid kreeg daardoor meer inhoud: ‘Je kon nergens naartoe, alle kroegen en restaurants waren dicht en dus kwam iedereen naar het strand. Maar er waren geen voorzieningen, zoals wc’s en vuilnisbakken. Noodgedwongen ben ik ook meer in een regulerende rol terechtgekomen.’ En om het compleet te maken kreeg ook zijn rol als voorzitter van het College van B&W een andere invulling. Nauwelijks ingewerkt werd de coalitie opgeblazen vanwege gedoe over een toe - gangsweg naar het circuit door een natuur - gebied. ‘Heb ik nog even alle portefeuilles mogen waarnemen.’ Stond hij 24 uur per dag aan. Dat kon er ook nog wel bij. ‘Mijn leercurve ging steil omhoog.’ VergunningenPrecies tussen zijn twee sollicitatiegesprek-ken met de vertrouwenscommissie, viel het besluit dat Zandvoort op de agenda kwam van de F1 in 2020 en heel snel daarna was het spel op de wagen: kan het wel, kan het niet? Daar zijn heel wat spelers bij betrokken: de FIA als overkoepelende organisatie, de FOM die wereldwijd namens de FIA de commerciële exploitatie doet. Vervolgens heb je in Nederland het circuit dat samen met twee grote, internationale sportmarketingbureaus de aandeelhouders vormt van de Dutch Grand Prix. Die kopen een licentie bij de FOM, waarmee ze het recht krijgen om de race voor drie jaar in Nederland te organiseren. De directie van ‘Omdat de coalitie werd opgeblazen, heb ik ook nog even alle portefeuilles mogen waarnemen’De geur van geldZandvoort is een dorp van ondernemers. De prijzen voor een overnachting tijdens de race rezen de pan uit. Een strandhuis op loopafstand van het circuit voor vier personen: 12.000 euro. Een penthouse was te krijgen voor 20.000 euro. Een suite in een hotel: 6.000 euro (een week later 577 euro). Het grote geld werd binnen de gesloten hekken van het circuit verdiend door de FIA en prins Bernard en consorten. Maar ook Zandvoort profiteerde. De Dutch Grand Prix heeft voor het dorp 22,3 miljoen euro opgeleverd.62 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_DaveMoolenburgh 05.indd 62ASC22_DaveMoolenburgh 05.indd 62 05-05-2022 10:0105-05-2022 10:01

Page 63

de Dutch Grand Prix is voor Moolenburgh de gesprekspartner. Aan de andere kant van de tafel heb je de overheden: gemeente en provincie die over de vergunningen gaan. Moolenburgh: ‘Er zijn in totaal 37 vergunningen verleend, variërend van de aanpassingen van het circuit en tribunes die gebouwd moesten worden tot de evenementenvergunning. Alles wat er moest gebeuren, moest vergund worden.’ En tot slot heeft Moolenburgh zitting in de veiligheidsregio die over de veiligheid rondom zo’n evenement gaat. ‘Wij vinden het als gemeente prachtig dat er zo’n groot internationaal evenement plaatsvindt, maar toetsen als bevoegd gezag elke vergunningsaanvraag wel op alle vereisten. Daar snijden we geen hoekjes vanaf. Het gevolg is getouwtrek, want de organisatie vindt dat de gemeente te streng is, terwijl de gemeente zegt: dat moeten we ook zijn, want iedereen kijkt over onze schouder mee.’ Toen Corona in 2020 de kop opstak, ontstond meteen de vraag over het al dan niet doorgaan van het evenement. Daar is veel over gesproken, maar het risico lag bij de organisatie. ‘Wij voelden mee met de organisatie toen die de race dat jaar afblies. Dat was een gigantische anticlimax. Je voelde de energie uit Zandvoort weglekken.’Groen licht Vrijwel meteen vond er een hergroepering plaats. Zaken die met vergunningen te maken hadden werden nog verder uit - gewerkt en de organisatie en de gemeente konden het mobiliteitsplan verder ver - beteren. Het station werd gerestyled, zodat er twaalf treinen per uur konden arriveren. De NS zou dat weekend met 522 treinen de racefans naar Zandvoort en terug vervoeren. ‘Uiteindelijk is maar twee procent met de auto gekomen, de rest lopend, met de trein of op de fiets.’ Het mobiliteitsplan werkte als een klok. ‘Ik zag veel bekende corpsleden op de fiets aankomen waarvan je op afstand kon zien dat ze niet iedere dag op een fiets zaten.’ Waar het de veilig - heid betrof, bemoeide vanwege corona ook politiek Den Haag zich er mee. ‘Het ging om ca. 100.000 bezoekers. Dat aantal trekt Zandvoort al op een willekeurige stranddag zonder dat dat bovenmatig gereguleerd wordt.’ Uiteindelijk gaf het kabinet op 13 augustus groen licht, met als voorwaarde dat er vanwege corona maximaal twee derde van de capaciteit aan toeschouwers benut zou worden. Moolenburgh: ‘Dat verlies heeft de Dutch Grand Prix genomen. Die waren er gauw uit om iets van het verlies goed te maken.’ BallenDe evenementenbranche schreeuwde moord en brand. Waarom kon dit opeens wel doorgaan en concerten en festivals niet? Maar wat iedereen volgens de burgemeester vergat is dat die branche in grote mate alle kosten vergoed kreeg en het bij de Dutch Grand Prix ging om een commercieel evenement waarbij het risico volledig bij de organisatie lag. ‘Ik ben zelf een muziekliefhebber, maak muziek en ga graag naar festivals, maar van het gejammer in de pers begreep ik niks. Hier heeft de organisatie het verlies genomen en gezegd: we zetten het toch door. Dan heb je ballen.’ •David Moolenburgh is in zijn werkende bestaan één keer eerder naar een race geweest, op uitnodiging. ‘Zat ik daar met oordoppen in.’ Als kind was hij er wel gek op. ‘Ik kom uit een gezin van vijf met vier jongens. We hadden een racebaan ge-bouwd en maakten ook een F1-journaal.’ © Gemeente ZandvoortNOS IUNGIT AMICITIA | 63ASC22_DaveMoolenburgh 05.indd 63ASC22_DaveMoolenburgh 05.indd 63 05-05-2022 10:0105-05-2022 10:01

Page 64

Op een dag in 2004 vierde mijn ene beste vriendin haar bruiloft, mijn andere beste vriendin begroef haar vader. Voor de één was ik officieel getuige én ceremoniemeester, voor de ander was ik – nou ja, voor haar wou ik er ook ‘zijn’, zoals dat heet. Terwijl in het ouderlijk huis aan het Vondel -park de te vroeg overleden vader lag opgebaard, stond ik daar op de stoep gauw even ballonnen op te blazen voor een ere -haag, die op tijd klaar moest voor de afspraak bij de trouwlocatie in datzelfde park: een jongleeract met ducttape en roze en wit crêpepapier. Het leverde opgetrokken wenk -brauwen op bij de aanbellende bezoekers van de wake. Tegelijk zat ik aan de telefoon geplakt, want er moest nog een bruidssuite versierd, iets met slingers, ingestuurde A4’tjes ingebonden – nog maar vier dagen te gaan! In het huis heerste het serene, tijdloze vacuüm dat bij een overlijden hoort. Een gepast tempo dat zich vertaalt in stilletjes rondhangen in de keuken, thee opzetten en weer vergeten, gedempt praten. De aftakeling, hoe snel het toch nog was gegaan. Diepbedroefde vrienden en collega’s kwamen langs in nette kleren met bossen bloemen. Toch kijken naar het grijze, levenloze gezicht op dat kussen. Het gezoem van de koelinstallatie onder de ‘baar’. ‘En weten jullie al wanneer de Ceremoniestress64|NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Ceremoniestress 05.indd 64ASC22_Ceremoniestress 05.indd 64 05-05-2022 10:0005-05-2022 10:00

Page 65

begrafenis is’, fluisterde ik gespeeld nonchalant, het noodlottige antwoord kon ik al raden. Komende zaterdag was mijn variant op Four Weddings and a Funeral, maar dan op één dag. Het werd een logistieke krachtmeting waarvan ik me door stress en het daaruit voortvloeiende alcoholmisbruik uiteindelijk weinig meer herinner, behalve de kluchtige omkleedsessies op de achterbank van de auto van mijn ouders. Zij waren mijn taxichauffeurs tussen begraafplaats en trouwlocaties en zeulden tussendoor met mijn rugzak vol pumps, confetti en rouwbloemen. Het feestelijk rode jurkje wisselde ik af met een bijna identiek zwart exemplaar, mijn extatische bruiloftslach met een droef-ernstige blik. Zo kneep ik er – hopelijk onzichtbaar – tussenuit bij de feestelijke koffietafel in de ochtend, net op tijd om twintig kilometer verderop de begrafenistoespraken te horen. Weer terug bij de trouwreceptie zag ik er tevreden op toe dat de hilarische acts bij het bruidspaar in goede aarde vielen, om een kwartier later aan te sluiten in de condoleance-rij op het kerkhof. Daar zwaaide ik vanuit de verte, tussen de andere zeshonderd aanwezigen, naar mijn rouwende vriendin, om weer een halfuur later vanaf een ver frommeld briefje te spreken bij het bruiloftsdiner. Het toegeworpen bruidsboeket heb ik voor de zekerheid voorbij laten vliegen.Het was allemaal niet optimaal.Ik deed iedereen tekort en de hele dag werd ik alsnog verteerd door schuldgevoel. En irritatie, omdat sommige betrokkenen de bruiloft belangrijker vonden. ‘Je bent deze week toch ook al gaan condoleren?’ opperde een bruiloftsgast behulpzaam. Een opmerking die niet had misstaan in de serie ‘dooddoeners’ van de huidige Sire-campagne. Hebben we het geluk van dit bruidspaar niet óók al afdoende gevierd? Heeft het bruidspaar de huwelijksnacht niet óók allang geconsumeerd? Hebben we niet al meer dan een jaar lang óók al aandacht gegeven met gepersonaliseerde cadeaus, spitsvondige liederen, ludieke uitstapjes, oeverloze palavers over de kleurstelling van servetten en uitnodigingen? Wist ik veel dat het alleen nog maar erger zou worden, met een niet aflatende stroom aan babyshowers, kraamcadeaus, gender reveal party’s en peuterpartijtjes. Het ballonnen blazen zou nog jaren doorgaan, met bijna wekelijks een vrijgezellenfeest of bruiloft – gelukkig kwamen begrafenissen veel later pas weer voorbij.•NOS IUNGIT AMICITIA |65TEKST Olga van Ditzhuijzen (Bever 96) ILLUSTRATIE Joost Hölscher (Homerus 80) COLUMNASC22_Ceremoniestress 05.indd 65ASC22_Ceremoniestress 05.indd 65 05-05-2022 10:0005-05-2022 10:00

Page 66

Andreas Fleischmann is directeur van theater DeLaMar. ‘Iedereen moet het doodgewoon gaan vinden om naar een voorstelling te gaan, en dan niet in hokjes ingedeeld.’‘Podiumkunst opent je hart’Naast de kapstok op het kantoor van Andreas Fleischmann hangt een olieverfschilderij waarop cabaretière en filmactrice Fien de la Mar staat afgebeeld. ‘Dat is gered’, zegt DeLaMar-directeur Fleisch -mann (Hermes 88). ‘Toen Wim Sonneveld hier de boel overnam, gaf hij het aan een technicus van het theater met de opdracht de fik erin te steken, want hij wilde “dat mens nooit meer zien”. De technicus voerde de opdracht niet uit en bewaarde het portret, dat via omwegen bij de opening van het huidige DeLaMar in 2010 geschonken werd aan het theater.’ Het gebouw aan de Marnixstraat heeft een roerige geschiedenis. Oorspronkelijk was het een schoolgebouw, en nadat het werd afgekeurd in de jaren dertig werden de decors uit de Stadsschouwburg er opge -slagen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het pand gebruikt om mensen voor de Arbeitseinsatz te registreren. Verzets -strijders pleegden in januari 1945 een aanslag, waarbij het pand gedeeltelijk uitbrandde. De bezetters fusilleerden daarop zes willekeurige mannen pal voor de deur en twintig anderen elders. Na de oorlog werd het pand gekocht door een architect, de echtgenoot van Fien de la Mar. Hij verbouwde het voor haar tot een theater, dat De la Mar werd gedoopt. Het liep niet, Fien trok niet meer genoeg publiek. Wim Sonneveld nam het theater in 1952 over en noemde het Nieuwe De la Mar, tot woede van Fien, die er nooit meer gezien werd. Althans niet levend, ze werd er na haar dood in 1965 wel opgebaard. De gemeente, die in de jaren tachtig de exploitatie over -nam, sloot de deuren in 2005, het pand was te krakkemikkig geworden. De VandenEnde Foundation kocht het pand in 2008 en verbouwde het samen met de aangren-zende bioscoop Calypso tot een modern theater voor toneel en natuurlijk musicals en noemde het DeLaMar. DrumstelNu zwaait Fleischmann er de scepter. Een jongensdroom was het niet, hij is het vak ingerold. ‘Ik kwam uit Schiedam naar Amsterdam omdat ik in een stad wilde wonen. Er zou vanzelfsprekend gestudeerd moeten worden, terwijl ik daar eigenlijk niet geschikt voor was. Ik was een spook -student, heb vijf jaar ingeschreven gestaan bij politicologie en deed heel soms een tentamen. Ik ben ook maar meteen lid geworden, ook al had ik geen idee, en trof jaargenoten die tot mijn verbazing het hele pad al in de derde klas hadden uitgestip-peld. Op de borrelavond waren we toevallig omgeven door de agressievere disputen, niks voor mij. Kothurne en Aedon vond ik wel leuk. En ik speelde met onder meer met Arno Prins (Vesta 82), een zachtaardige jongen, in een Bruce Springsteen-achtig bandje, waarmee ik ook optrad op het corps. Ik drumde fanatiek. Je kon in die tijd als student moeiteloos 2000 gulden rood staan bij de bank, dus ik liep na het openen van mijn rekening meteen door naar Dijkman op de Rozen -gracht om een drumstel te kopen. Dat heeft mijn vader later moeten afbetalen. Ik speelde ook, en nog steeds, met Hebeanen Floris Tilanus (piano) en Herman Lelieveldt (sax) jazz in de band Duck Soup. En we hadden de Hermes Jazz Night.’ Hij is tegenwoordig bestuurslid van Super-Sonic Jazz, dat optredens en festivals organiseert in Paradiso. En van het hybride totaalkunstwerk Paleisje voor de Volksvlijt. Hij zit trouwens ook in de Raad van Toezicht van ICK Amsterdam, een moderne-dansplatform. Jeugdtheaterschool in WestNa vijf jaar ingeschreven te hebben gestaan bij de UvA, besloot hij zichzelf niet langer voor de gek te houden. Wat nu? ‘Via een kennis kon ik stage lopen bij ‘Podiumkunst opent je hart’66|NOS IUNGIT AMICITIAASC22_DeLaMar 04.indd 66ASC22_DeLaMar 04.indd 66 05-05-2022 09:5705-05-2022 09:57

Page 67

‘Ik wilde meer verhalen laten zien en horen die alle bewoners van Nieuw-West aanspreken’ een jeugdtheatergezelschap in Den Haag en dat werd een productiebaan, drie jaar gedaan. Ik reisde op en neer. Daarna werkte ik bij een impresariaat voor poppenspelers. Ik was daar eigenlijk boventallig, maar het was heel gezellig. Toen ik in Nieuw-West kwam te wonen, viel mij op dat het culturele aanbod daar laag was. Er woonden veel jonge, grote gezinnen en er was vanuit de overheid flink wat geld voor het ‘getto’, zoals de buurt werd gezien door ‘hardwerkend Nederland’. Ik begon in mijn vrije tijd de Jeugdtheaterschool 4West en ben er tien jaar directeur van geweest. Uiteindelijk hadden we 900 leerlingen. Die hoefden natuurlijk niet allemaal later naar de toneelschool, maar ik vind wel dat iedereen de basis van muziek en toneel mee moet krijgen. Muziek luisteren biedt de beste ontspanning die er is, en zelf spelen nog meer. Podiumkunst verruimt je blik, je hart gaat ervan open en je komt erdoor buiten je eigen bubbel. Omdat niet iedereen de basis van huis meekrijgt, zou het op de basisschool moeten worden aangeboden, maar daar is de culturele vorming helaas nogal verarmd.’Crash course musical In 2006 werd Fleischmann programmeur bij De Meervaart, het theater in Nieuw-West. ‘Het publiek was er negentig procent wit en wat ouder, in tegenstelling tot de omgeving. Ik ben zelf gaan produceren omdat ik meer verhalen wilde laten zien en horen die aansprekend waren voor alle bewoners van Nieuw-West.’ Acht jaar later werd hij er directeur. ‘En vier jaar geleden belde Joop of ik deze baan wilde. Ik moest wel op een crash course musical. Heel veel voorstellingen zien, ook in het buitenland. In Amerika en in Londen is musical Kunst. Het is daar niet een verhaal bedenken, er wat liedjes bij verzinnen en hoppa. Grote componisten en schrijvers werken er met trots aan. Ze maken er geen slappe aftreksels van een televisieformat, het genre wordt er serieus genomen. Toneel is in Nederland ook lastiger, er is weinig traditie en heel weinig eigen werk. Met de actie Tomaat eind jaren zestig tegen ‘elitair’ toneel is er veel kapot gegaan. In Londen hoort toneel en musical in al zijn verscheidenheid bij het gewone leven. Producenten krijgen er tien, twaalf scripts per week opgestuurd.’Een brug slaanTweeënhalf jaar geleden richtte Fleischmann daarom het productiehuis MusicalMakers op, gefinancierd door de VandenEnde Foundation en het ministerie van WVC en gevestigd in DeLaMar. Er is inmiddels een tweede locatie in West. Jonge talenten en gevestigde makers krijgen daar de ruimte om nieuwe vormen en verhalen te verzinnen binnen het genre, nadrukkelijk voor een divers publiek. ‘We moeten een brug zien te slaan; gesubsidi-eerde en ongesubsidieerde makers en producenten staan nog veel te vaak met de rug naar elkaar, terwijl ze elkaar heel goed zouden kunnen versterken. Het zou mooi zijn als iedereen het doodgewoon gaat vinden om naar een voorstelling te gaan, en dan niet in hokjes ingedeeld.’ Zijn werk is niet alleen drie, vier avonden per week een voorstelling zien in binnen- en buitenland en nu bezig zijn met het programma in 2024. Het is vooral ver -bindingen leggen tussen mensen die samen iets bijzonders voor elkaar kunnen krijgen. Een voorbeeld is de productie Knockout die exclusief in DeLaMar speelde en ook weer terugkomt, van Jakop Ahlbom Company, ISH Dancecollective en DeLaMar. ‘Bij het eerste gesprek voelde ik het al. Theater produceren is een van de kwetsbaarste dingen om te doen, en bij deze productie klopte alles, vanaf de tekentafel tot aan de laatste voorstelling. Een schot in de roos, dat een uitzonderlijk divers publiek trok. Wat is er nou mooier dan met allerlei heel verschillende mensen die je niet kent samen genieten van een voorstelling?’•NOS IUNGIT AMICITIA |67TEKST Jacqueline Hoefnagels (Oktopus 80) ASC22_DeLaMar 04.indd 67ASC22_DeLaMar 04.indd 67 05-05-2022 09:5805-05-2022 09:58

Page 68

pennenvruchtenLiterair criticus Jeroen Vullings bespreekt wat er zoal verscheen van de hand van andere leden. De binnenkant van een gedrags-probleemOp pagina 155 van Philip Huffs (Beets 03) indringende roman Wat je van bloed weet is het ten langen leste corporaal raak: er wordt gezooid. Toch een beetje noblesse oblige, in zekere zin: de auteur maakte eerder vooral naam met Niemand in de stad (2012), zijn roman over het ASC/AVSV. Maar gezellig wordt het ditmaal geenszins: het zooien ontaardt alras in een stevige beukpartij. De verteller in Huffs vierde, semi-autobiografische roman wordt om die reden dan ook geschorst. Dit is geen incident voor hem, want het voegt zich in zijn levenslange geweldspatroon. Hoeveel schade kan een jeugd in het teken van huiselijk geweld veroorzaken? Een roman lang probeert de inmiddels volwassen verteller zich rekenschap te geven van zijn bestaan. Hij gebruikt daar -toe de je-vorm. Die verteltechnische keuze is een manier om afstand van zichzelf te houden, om pathetiek te weren en iets meer als een buitenstaander te kijken. Tegelijkertijd verkleint hij door die aanspreekvorm de afstand die de lezer kan voelen bij een nogal heftig leven dat hij ‘erbij krijgt’.Wat je van bloed weet is niet zozeer een bak jeugdellende die Huff uitstort, maar via de herinneringen van de verteller en de perspectieven van vader Peter, moeder Annabelle, oudere zus Emilie en jongere broer Alex, die tezamen het familiekluwen vormen, eerder een stevig zelfonderzoek. Dat strekt zich in twee richtingen uit: de verteller probeert én het kind dat hij was te doorgronden én de beschadigde man die hij geworden is. Huffs roman telt elf hoofdstukken, die via sprongen in de tijd de periode van 1992 tot 2016 beslaan. Gaandeweg verandert de stijl, met de leeftijd van de personages, van Young Adult-proza in de kindertijd, met veel dialogen, tot lyriek gedurende de adolescentie die in het teken staat van de liefde, tot de kalme briefvorm tegen het slot wanneer er existentieel pas op de plaats gemaakt wordt. Dat klinkt allemaal koel en technisch, maar zo moest Huff wel te werk gaan om greep op dat kolkende familieverhaal te krijgen. De Engelse dichter Philip Larkin muntte de erfelijke vloek die onmachtige ouders aan hun kinderen doorgeven ooit zo: ‘They fuck you up, your mum and dad./ They may not mean to, but they do./ They fill you with the faults they had/ And add some extra, just for you.’ Het boek in een notendop: het gezin als verstikkende kluwen is ‘een tikkende tijdbom’.Want Peter en Annabelle (de verteller ver -gunt ze niet de woorden ‘papa’ en ‘mama’) hebben zelf een beroerde jeugd gehad met meppende ouders. En ze meppen niet alleen elkaar, maar ook hun kinderen. Doordat ze op stand leven, met de zegelring als artefact, in een vrijstaand huis, denken ze dat de buren niks horen, maar iedereen weet ervan. De suggestie in Huffs roman is dat ze (zoals Larkin in zijn gedicht al adviseerde) beter niet aan kinderen hadden kunnen beginnen. Niet alleen om hun in geweld vertaalde teleur -stellingen in het leven te voorkomen, maar ook de schade aan hun kinderen: van Mireille (hoge bloeddruk), Alex (psychose als scholier) tot de verteller, die een kort lontje heeft en drempelloos tot excessief geweld kan over -gaan: hij verkoopt een straatvechterskopstoot aan een liefdesrivaal en het geaccepteerde ‘zooien’ op de sociëteit ontaardt in erop los beuken. Huff toont daarmee haarscherp de binnenkant van een gedragsprobleem. Maar ook bij de verteller is dat geweld naar binnen gericht, laat Huff zien: hij krijgt al jong ernstige hartproblemen. Het trauma is levenslang – en hoe. Toch eindigt het boek niet in mineur. Zijn ouders blijven verbaal sterker, maar de verteller heeft een wapen daartegen: het schrijven, waarin zijn secundair reagerende, betere ik empathisch spreekt.Philip Huff: Wat je van bloed weet, Prometheus. Het archetype van een Hollandse regentMaar liefst vijfendertigduizend brieven telt het archief van Johan de Witt, die in 1653 op zijn achten twintigste verkozen werd tot raadspensionaris, de toenmalige hoogste bestuurder in de Republiek. Eerder dankten we vooral aan de fascinatie van Fokke en Sukke-tekenaar, uitgever (Catullus) 68|NOS IUNGIT AMICITIAASC22_Boeken 04.indd 68ASC22_Boeken 04.indd 68 05-05-2022 09:5905-05-2022 09:59

Page 69

advertentieen Neerlandicus (Middelneder-lands) Jean-Marc van Tol voor de gruwelijk aan zijn eind gekomen De Witt al pracht -bloemlezingen over hem in Frankrijk, in Engeland en in het Rampjaar 1672. Nu, in zijn bijdrage aan Constantijn Huygens, een leven in brieven, ontsluit Van Tol (Hebe 89) een briefwisseling tussen zijn republikeinse held en een andere, zij het prinsgezinde intellectuele geweldenaar: Constantijn Huygens. Het gaat om één kort briefje, de dato 28 mei 1666, waarin de Oranjeklant Constantijn een hofbaan voor een neefje probeert te regelen. De Witt antwoordt niet. Sterker nog: hij hergebruikte het papier om over iets anders te schrijven. Wat een prachtige typering van een zuinige, machtsbewuste regent. Jean-Marc van Tol: De rollen omgedraaid. In: Constantijn Huygens, Een leven in brieven, samenstelling Ineke Huysman en Ad Leerintveld, Catullus.Historische excessen op Bali Met verbijstering geeft historica Anne-Lot Hoek (Oktopus 97) na een bezoek aan H.J.A. Hofland ter voor -bereiding van haar gedegen studie De strijd om Bali. Imperialisme, verzet en onafhankelijkheid (1846-1850), diens visie weer: ‘Zelfs een journalist met de statuur van Henk Hofland vond dat er over de oorlog in Indonesië inmiddels wel het essentiële was gezegd.’ Van Hofland verscheen in 1972 het spraak-makende Tegels lichten, onder meer over de dekolonisatie. Vurig schrijft ze: ‘Maar wie bepaalt dat? En voor wie?’ Hoek focust op de minder bekende geschiedenis in haar onderzoek, waarop zij promoveerde: ze toont in haar studie vol verve hoe Bali helaas niet onderdeed voor andere plaatsen waar militair geweld en andere oorlogsverschrik -kingen plaats vonden. Aldus ziet ze, na jaren onderzoek en vele interviews met betrokkenen – onder wie veel Balinese zegslieden – kans de bestaande geschied-schrijving te corrigeren en daarmee te verrijken.•Anne-Lot Hoek: De strijd om Bali. Imperialisme, verzet en onafhankelijkheid (1846-1950), De Bezige Bij.NOS IUNGIT AMICITIA |69TEKST Jeroen Vullings (Homerus 86) BOEKENASC22_Boeken 04.indd 69ASC22_Boeken 04.indd 69 05-05-2022 09:5905-05-2022 09:59

Page 70

Page 71

Er zijn weinig dingen zo stomp - zinnig saai als de mannelijke kledingetiquettes. Daar verandert een figuur als Jort Kelder met zijn voorspelbare gezever over Egyptisch katoen en de ideale breedte van een chinopijp niets aan. De mannelijke kledingetiquette heeft één doel, en dat is veiligheid. Het rokkostuum is daar in al zijn afgekaderde excentriciteit het ultieme voorbeeld van. Stel je voor dat er in een zee van maatpakken en pullovers plots een man verschijnt in een totaal kolderiek ensemble. Een clownesk poffende broek en een geschift jasje met flappen die bijna tot zijn knieholtes reiken. Over zijn hemd een witte haltertop à la Marilyn Monroe. Het rok zou de mannelijke equivalent moeten zijn van de vleesjurk van Lady Gaga. De strapless flamingoroze jurk van de 70-jarige oudtante bij de doop van haar nichtje. In plaats daarvan proberen ‘etiquettedeskundigen’ met hun afgezaagde podcasts, tv-programma’s en boekjes wanhopig een systeem in stand te houden waarin de man er tot aan zijn onderbroek zeker van is dat hij er precies zo uitziet als ieder ander. Waarin je je alleen kunt onder - scheiden met een accessoire dat aantoont dat je uit een adellijk geslacht komt, of dat je bij een bepaald dispuut hoort – waarbij je eigen smaak dus geen enkele rol speelt. Zo’n systeem heeft één voordeel: je kunt met hetzelfde model in een paar verschillende maten zo’n 400.000 man bedienen. Lizzy Perridon (Dis 12) verhuurt sinds een paar jaar feestkleding voor vrouwen en heeft een hele (online) zaak volhangen met honderden jurken in alle denkbare modellen, maten en kleuren. Peter-Jan Plasmans van RokkostuumHurenAmsterdam.nl kan het in zijn eentje al tien jaar af met een achterkamertje op de Prinsengracht. Van de corpsjongens moet hij het overigens niet hebben. ‘Die lenen alles van elkaar, op die huizen liggen altijd wel een paar rokkostuums.’ Het grootste deel van zijn klandizie bestaat uit promovendi. Wel krijgt hij veel oudepoeps over de vloer die naar een lustrumgala gaan. ‘Die ouwe lullen zeggen: ik trok mijn rok uit de kast en schrok me dood. Ja, als je ceo bij Heineken bent, dan kun je zo niet meer over straat.’ Want los van het beschimmelde rokwit en de aangevreten broekspijpen is zelfs het oubollige rokkostuum aan mode onderhevig, zegt Plasmans. ‘Twintig jaar geleden was dat echt een hobbezak, met van die wijde pijpen. Dat is wel veranderd. Goed, de broeken zijn nog niet zo slim-fit als bij de pakken, maar het komt nu wel een aardig eind in de buurt.’ Ook zit er nu een satijnen bies op de broek. Wanneer dat is gekomen, durft hij niet te zeggen. ‘Ik denk dat die is toegevoegd om de pantalon specialer te maken. De bies matcht dan met de revers van de rokjas. Een smoking - pantalon heeft het ook.’ Toe maar, heren. Een smallere pijp én een bies. Kijken jullie uit? Toch heeft Plasmans tijdens de coronacrisis de concurrerende rokverhuurders een voor een zien omkukelen. Het rok sterft uit, vreest hij. Om zijn kansen te spreiden verhuurt hij ook smokings – goed voor de helft van zijn omzet. ‘Ik blijf nu nog wel overeind, maar dat al niet voor 25 jaar zijn. Ach, zo gaan die dingen.’Ik zou het zonde vinden als het rok ver - dwijnt. Niet omdat daarmee tradities verloren gaan – (corps)tradities zijn toch vooral moderne heruitvindingen. Met een beetje geluk doen we straks niet meer moeilijk over welke kleding bij welk geslacht hoort en kunnen de bijbehorende archaïsche regels de deur uit. Ik zou het zonde vinden omdat het rok een van de weinige écht excentrieke mannelijke kledingstukken is. Het wordt tijd om ‘m ook zo te gaan dragen. •Simoon Hermus is journalist.Man en rokTEKST Simoon Hermus (Pinot 12) COLUMNNOS IUNGIT AMICITIA | 71ASC22_ColumnSimoon 04.indd 71ASC22_ColumnSimoon 04.indd 71 05-05-2022 10:0005-05-2022 10:00

Page 72

Hoe zorg je ervoor dat de bezoekers van een museum een bijzondere ervaring hebben? Door de verhalen die er te vertellen zijn te visualiseren in de inrichting, weet Christiaan Kuypers.UITNODIGENDtentoonstellenChristiaan Kuypers (Beets 82) trok na zijn studie grafisch ontwerp en fotografie aan de Rietveld Academie in Amsterdam naar New York, waar hij in de loop der jaren voor veel verschillende bladen werkte. Inmiddels woont hij in Honolulu, waar zijn vrouw in 2018 directeur werd van het Bishop Museum, en is zijn werkgebied enorm verbreed. Hij werkt met zijn eigen bureau Kstudio onder meer voor Ralph Appel-baum Associates (RAA), een ontwerp-bureau voor tentoonstellingen en museum-planning als de spin in een groot creatief web van architecten, wetenschappers, researchers, schrijvers, fotografen, gra - fisch ontwerpers, illustratoren, designers, mediaproducenten, interaction designers en technologen.Een van zijn laatste projecten is een feest van glinsterende kristallen, scherp geslepen edelstenen en zeldzame mine - ralen in alle mogelijke kleuren en vormen. Voor het American Museum of Natural History in New York was Kuypers verant - woordelijk voor de herinrichting van de zaal waarin de collectie edelstenen en mineralen samenkomen. Zes jaar werkten hij en het team aan de tentoonstelling, die niet oppervlakkig over bling-bling gaat, maar een gelaagder verhaal vertelt. Een verhaal dat begint bij de Big Bang en doorloopt tot de processen die zich vandaag ergens diep in de aarde afspelen. Over geologie, maar ook over geschiede-nis, hoe mensen mineralen al duizenden jaren gebruiken als grondstoffen, bouw - materialen, voedsel (zout bijvoorbeeld) en voor culturele en religieuze doeleinden. In deze context is het grappig dat Kuypers als kind archeoloog wilde worden. Dingen zoeken, graven in de grond, pijpjes en scherven vinden. Maar aan dat beroep ontbrak iets wezenlijks: zelf iets maken. Wat een art director was, wist hij toen nog niet. Dat ontdekte hij op de middelbare school, toen hij samen met vriend en jaargenoot Wilco Tuinebreijer op bezoek ging bij iemand met dit beroep. Na school meldde Kuypers zich met een vuilniszak vol werk bij de Rietveld Academie in Amsterdam. Hij werd aangenomen.Inhoudelijke verdiepingZijn werkende leven in New York begon dynamisch. Als een nomade trok hij zo ongeveer jaarlijks van het ene tijdschrift naar het andere; er waren veel verande-ringen gaande in de turbulente media - wereld. Van Spy en Vanity Fair naar Time, Self, Interview en Spin. En van senior designer tot creative director. Wat hij in die jaren als vormgever leerde, is hoe je een verhaal kan communiceren en daar is hij goed in geworden. ‘Woord is beeld en beeld is woord; ze zeggen allebei iets en ze versterken elkaar’, zegt Kuypers. Hij miste echter een intellectuele kant in het vak en wilde meer aan het begin zitten, ook onderdeel zijn van het conceptuele en inhoudelijke proces. Kuypers zette zijn eigen Kstudio op en kreeg niet alleen klanten uit de muziek - wereld, zoals het online muziektijdschrift Spin, maar ook uit de kunstwereld. Nóg meer wilde hij zich inhoudelijk ver - diepen. Zo kwam RAA in beeld en ging hij als art director tentoonstellingen vormgeven. ‘Ik kon er mijn nieuws-gierigheid en creativiteit in kwijt en ik kon mijn visuele journalistieke achter - grond goed toepassen’, zegt hij. ‘Het voelde alsof ik aan een hele nieuwe opleiding was begonnen, met schrijvers en lichtontwerpers.’‘Door mijn brede achtergrond sta ik met één voet in alle disciplines’Foto: Sebastiaan Bremer72 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_ChristiaanKuypers 07.indd 72ASC22_ChristiaanKuypers 07.indd 72 05-05-2022 09:5905-05-2022 09:59

Page 73

>De voordien weinig toegankelijke informa - tieve teksten zijn niet alleen begrijpelijk gemaakt voor zowel kinderen als voor volwassenen, de wetenschappelijke feiten over de edelstenen en mineralen zijn ook geïntegreerd in de geografische en historische context. Zo krijg je verhalen over de objecten, zoals de Subway Garnet, een meer dan 430 miljoen jaar oude granaat zo groot als een bowlingbal uit het Stenen Tijdperk die tijdens een rioolopgraving op Manhattan is gevonden, of de Singing Stone, een kolossaal blok van blauw azuriet en groen malachiet. Hierdoor wordt iets wat veel mensen saai denken te vinden, tot leven gebracht.OrkestrerenKuypers’ projecten worden groter. Hij werkte zeven jaar aan de permanente tentoonstelling van het Canadian Museum for Human Rights in Winnipeg, Canada, een iconisch nieuw museum dat nog geen collectie had: het is het eerste museum ter wereld dat volledig is gericht op de ontwikkeling, de viering en de toekomst van mensenrechten, met een speciale focus op Canada. Binnen het in 2007 nog niet door architect Antoine Predock uitgewerkte gebouw, ontwikkelde hij met een multidisciplinair team van RAA het concept voor een permanente Faceli ftIn zo’n team werkte hij aan de genoemde vaste expositie in het American Museum of Natural History. De donkere zaal met muffe vloerbedekking die was weggestopt in een nis van het museum, was na de facelift bijna niet meer te herkennen. De nieuwe zalen kregen hoge plafonds, lange zichtlijnen en perfecte belichting, waardoor de collectie op een uitnodigen-de manier wordt getoond. Hier kunnen bezoekers de duizenden spectaculaire edelstenen en mineralen, die glinsteren in alle kleuren van de regenboog, bewonderen alsof ze in een snoepwinkel staan. Je vindt er enorme geodes, de holle gesteentes, gevuld met alles van amethisten tot sieraden van Salvador Dalí, een paarse klont agaat als een XL-druiventros en een op immense zeeanemonen lijkende mix van calciet en aragoniet. Bezoekers kunnen door de ruimte dwalen aan de hand van de omstandig-heden waarin de objecten zijn geformeerd of via hun geografische vindplaatsen. Rechtsboven: het American Museum of Natural History. Onder: het Canadian Museum for Human RightsFoto: Frank Oudeman voor Ralph Appelbaum AssociatesFoto: Ian McCausland/CMHR voor Ralph Appelbaum AssociatesNOS IUNGIT AMICITIA | 73TEKST Viveka van de Vliet (Lllorien 82) ASC22_ChristiaanKuypers 07.indd 73ASC22_ChristiaanKuypers 07.indd 73 05-05-2022 09:5905-05-2022 09:59

Page 74

tentoonstelling, inclusief alle media. De inrichting van de tentoonstellings-ruimte van 4.200 vierkante meter oppervlakte steunt op drie pilaren: een 2D-team, een 3D-team en een content-team. ‘Bij zulke grote en complexe opdrachten heb je een creative director nodig die zich thuis voelt bij alle drie de pilaren. Dat ben ik. Door mijn brede achtergrond sta ik met één voet in alle disciplines’, zegt Kuypers. Hij werkte hier met veel mensen samen, van externe consultants en artefact-onderzoekers tot historici, juristen, grafisch ontwerpers en scriptschrijvers. En hij sprak honderden mensen, van belangengroepen en organisaties als de VN tot individuen wier rechten zijn geschonden en wier verhalen soms nooit eerder zijn verteld. Dat varieert van mensen met beperkin-gen, vrouwen, kinderen en laaggeletter-den tot inheemse bevolkingsgroepen en mensen van de LHBTI-gemeenschap.‘De menselijke kant en het universele thema mensenrechten komen samen in dit museum’, aldus Kuypers. ‘Het is als een complexe designpuzzel: al die grote en kleine verhalen moet je vertalen tot ze een geheel vormen. Je orkestreert net als een dirigent zodanig dat alle instrumenten, de verhalen dus, met elkaar in balans zijn.’G ereedschapskistElke nieuwe stap voelt alsof hij weer aan een nieuwe opleiding begint. Zo was 3D nieuw voor hem en daar kwam nog een vierde pilaar bij: media. ‘Bij het interactieve gedeelte van deze perma - nente tentoonstelling ben ik betrokken geraakt door film, video en games toe te voegen. Daarnaast zijn media een sterk instrument geworden in dit museum; er is gebruik gemaakt van 67 verschil-lende mediaprogramma’s en ik heb samengewerkt met tien verschillende mediapartners. Zo werd mijn gereed-schapskist nog groter.’Er is op allerlei niveaus gelaagdheid in de expositie gebracht, zodat bezoekers elk media-onderdeel op verschillende manieren konden ervaren: van lezen en horen tot voelen en zien. Bezoekers die in een halfuur door het museum willen lopen krijgen een algemene visuele impressie en mensen die alles willen lezen over de mensen en de honderden documenten en artefacten, kunnen er dagenlang verblijven. ‘Het doel is een beleving te bieden aan alle doelgroepen en daarin zijn we geslaagd.’ Het museum won 24 prijzen, nationale en internationale. Kuypers werkt nu samen met natuur-beschermingsorganisaties en de kunste - naar Taiji Terasaki in het Bishop Museum in Honolulu aan een tentoonstelling over klimaatverandering en biodiversiteit, waarin de Stille Oceaan die Hawaï om - geeft de hoofdrol speelt. De kunstenaar is zijn buurman. Dit keer blijft hij dicht bij huis. •‘Al die groteen kleine verhalen moet je vertalen tot ze een geheel vormen’Links: het American Museum of Natural History. Rechts: het Canadian Museum for Human RightsFoto: Frank Oudeman voor Ralph Appelbaum AssociatesFoto: Ian McCausland/CMHR voor Ralph Appelbaum Associates74 | NOS IUNGIT AMICITIAASC22_ChristiaanKuypers 07.indd 74ASC22_ChristiaanKuypers 07.indd 74 05-05-2022 09:5905-05-2022 09:59

2022

Page 1

Page 2

Page 3